Nie ma jednej, wyczerpującej definicji czym jest lęk przed bliskością. Można go tłumaczyć w oparciu o opis stanu emocjonalnego, który pojawia się im bardziej dana osoba doświadcza zaangażowania ze strony partnera lub potencjalnego partnera. Lęk przed bliskością może być uświadomiony, czyli osoba która go przeżywa zauważa, iż ma blokadę, by wejść w głębszy, emocjonalny i trwały kontakt z innymi. Człowiek, który doświadcza bliskości w taki sposób, nieraz potrafi ten problem nazwać i dostrzec, iż leży on w jego ograniczeniach. Z kolei nieuświadomiony lęk przed bliskością charakteryzuje się tym, iż osoba której on dotyczy nie wie czemu jej relacje miłosne gwałtownie się kończą, nie są trwałe lub brakuje w nich głębi. Bywa, iż taki mężczyzna lub kobieta uznaje, iż problem leży „na zewnątrz”, czyli w niesprzyjających dla relacji okolicznościach lub w deficytach ich partnerów.
Lęk przed bliskością – jak się zorientować, iż problem Cię dotyczy?
Uświadomienie sobie lęku przed bliskością może odbywać się poprzez autorefleksję, ale często jest konsekwencją pracy z psychoterapeutą. W przeżywaniu bliskości pojawiają się uczucia takie jak strach, chęć wycofania się, ucieczki, poczucie zagrożenia, zaskoczenie, dyskomfort lub znudzenie. Osoby, które zgłaszają się na terapię z powodu lęku przed bliskością, opisują często, iż im bardziej zauważają zaangażowanie i troskę ze strony partnera tym większy czują dyskomfort i napięcie. Konsekwencją takiego przeżywania bliskości jest ucieczka, spadek zaangażowania, wycofanie się z relacji lub znudzenie. Przekłada się to na takie zachowania jak: nie odbieranie telefonów i zmniejszenie częstotliwości rozmów, rozrzedzanie spotkań, nagłe zainteresowanie osobą inną niż partner, mniejsza chęć do spotkań, odmawianie pomocy.
Warto podkreślić, iż spadek zaangażowania w relację u osoby której dotyczy lęk przed bliskością nie wynika z kryzysu w relacji ani żadnej krzywdy. Paradoksalnie, jej relacja z ukochaną osobą kwitnie, a ona zaczyna się z niej wycofywać lub doprowadza do jej rozpadu np. poprzez romans.
Innym przejawem lęku przed bliskością jest częste zakochiwanie się w osobach, które nie potrafią okazać troski i zaangażowania w związek miłosny. Można z góry określić, iż takie relacje są skazane na porażkę. Pacjenci, którzy zgaszają się z takim problemem, często mają za sobą od kilkunastu do kilkudziesięciu nieudanych związków.
Wpływ lęku przed bliskością na jakość życia
Lęk przed bliskością może dotyczyć wielu osób, jednak jest szczególnie silny w przypadku osób, które dorastały w rodzinach alkoholików lub w rodzinach o innym rodzaju dysfunkcji. Dzieci których mama lub/i tata realizowane są w uzależnieniu, uczą się jak przetrwać w tak niepewnej, często zagrażającej dla nich sytuacji. Dowiadują się, iż bliskiej osobie nie można ufać i polegać, a choćby można spodziewać się od niej różnego rodzaju krzywd. Uzależniony rodzic jest zajęty swoim uzależnieniem, tak więc nie jest w stanie być uważnym na dziecko i zaspokajać jego potrzeb. Dorosłe dzieci alkoholików lub z rodzin dysfunkcjonalnych, wybierają sobie na partnerów osoby podobne do ich uzależnionych rodziców. Z kolei jeżeli ktoś nie pasujący do tego schematu obdarzy je uczuciem i odpowiedzialnym zaangażowaniem-wtedy trudno im być w takiej relacji. Doświadczanie bliskości jako sytuacji zagrażającej może dotyczyć osób, które doświadczyły krzywdy od matki lub ojca (np. gwałtu, opuszczenia, częstego naruszania granic) lub utraty ukochanego rodzica. Z punktu widzenia terapii systemowej, dorośli silnie związani ze swoimi rodzicami (którzy przeżyli etapu separacji) nie wejdą w zażyły kontakt ze swoimi partnerami.
Lęk przed bliskością – jego wpływ na jakość życia
Lęk przed bliskością zdecydowanie obniża jakość życia. Poczucie bezpieczeństwa w związku jest kluczem do udanej relacji miłosnej i cennym zasobem do radzenia sobie z problemami dnia codziennego. Osoby, które ufają swojemu partnerowi i wiedzą, iż pomogą na nim polegać lepiej odnajdują się w różnych kryzysowych sytuacjach takich jak np. wypadek, żałoba, niepełnosprawność, utrata pracy, odejście dzieci z domu, urodzenie dziecka. Mężczyźni i kobiety, które doświadczają bliskości jako czegoś zagrażającego mają kłopot by zwracać się o pomoc do swoich ukochanych. Silniej też przeżywają urazy emocjonalne do swoich partnerów, gorzej dochodzą do siebie po nieuchronnych nieporozumieniach z partnerem, są również mniej wrażliwi na ich potrzeby i uczucia.
Lęk przed bliskością – podsumowanie
Lęk przed bliskością oddziałuje na sposób w jaki budujemy relacje i obniża ogólne poczucie satysfakcji życiowej. Psycholodzy dowiedli tego, iż bezpieczny związek z ukochaną osobą ma pozytywny wpływ na naszą samoocenę. Są to istotne powody dla których warto podjąć pracę nad tym, by zmniejszyć lęk przed bliskością i uczyć się budować udane relacje z innymi. jeżeli problem lęku przed bliskością pojawia się w związku, to można nad nim pracować w terapii par. Zwykle jednak jeżeli lęk przed bliskością jest silny i utrudnia budowanie więzi, wskazane jest podjęcie długoterminowej psychoterapii indywidualnej.
Bilbliografia
Sue Johnson (2012) Przytul mnie. Siedem rozmów, które zapewnią i miłość na całe życie. Laurum, Warszawa. Woititz Janet G. (2000). Lęk Przed Bliskością. Jak pokonać dystans w związku. GWP, Gdańsk.
