Insulinooporność to zmniejszona wrażliwość tkanek na działanie insuliny. Choć nie jest to choroba, a zaburzenie metaboliczne, może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia. Skutkiem insulinooporności najczęściej są cukrzyca typu 2 oraz miażdżyca. U kobiet insulinooporność zawsze towarzyszy zespołowi policystycznych jajników i może powodować problemy z zajściem w ciążę. Czy można poprawić insulinowrażliwość? Jak leczyć insulinooporność?
Zmniejszona wrażliwość tkanek na insulinę:
- sprzyja tyciu;
- powoduje ciągłe zmęczenie, senność, brak energii;
- wywołuje napady głodu;
- przyczynia się do rozdrażnienia, obniżenia nastroju;
- sprzyja problemom ze skórą;
- powoduje nadpotliwość.
Jeśli dodamy do tego ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2, ryzyko rozwoju miażdżycy, nadciśnienia tętniczego oraz hipercholesterolemii to nie ma wątpliwości, iż jest to zaburzenie, z którym należy walczyć. Jednak leczenie insulinooporności do łatwych nie należy, tym bardziej iż nie ma jednoznacznych wytycznych, jak postępować z pacjentem z insulinoopornością. Dlatego sposób leczenia tego stanu w dużej mierze zależy od lekarza, do którego trafia pacjent z obniżoną wrażliwością na insulinę.
Generalnie z insulinoopornością walczy się poprzez:
- obniżenie masy ciała/ilości tłuszczu trzewnego;
- odpowiednią dietę;
- zwiększoną aktywność fizyczną;
- farmakoterapię metforminą.
Masa ciała a insulinooporność
Insulinooporność występuje przede wszystkim u osób z nadwagą lub otyłością, a jedynie w nielicznych przypadkach u osób o prawidłowej masie ciała, ale z dużą ilością tłuszczu trzewnego. Nadmiar kilogramów to bez wątpienia jeden z najważniejszych czynników ryzyka obniżonej wrażliwości tkanek na działanie insuliny. Wprawdzie realizowane są dyskusje – co jest przyczyną czego, bo sama insulinooporność też sprzyja tyciu, niemniej większość badaczy jest zgodna, iż jest ona skutkiem nadmiaru kilogramów, a kiedy już wystąpi, to na zasadzie błędnego koła ułatwia dalszy przyrost masy ciała. To dlatego leczenie insulinooporności zawsze zakłada utratę nadmiaru kilogramów. Przy czym głównym wyzwaniem jest tkanka tłuszczowa trzewna, czyli taka, która gromadzi się wewnątrz jamy brzusznej, otłuszczając narządy wewnętrzne. Jest to tłuszcz wydzielający hormony przeciwstawne do działania insuliny oraz zwiększający stężenie wolnych kwasów tłuszczowych we krwi.
Dieta a insulinooporność
Dieta mająca za zadanie zwiększyć wrażliwość tkanek na działanie insuliny oraz zapobiegać dużym wahaniom insuliny w organizmie to dieta zalecana pacjentom z cukrzycą typu 2. W ten sam sposób co diabetycy powinny odżywiać się osoby z insulinoopornością. Z jadłospisu należy wyeliminować węglowodany proste, czyli nie tylko słodycze, ale także owoce, soki owocowe, białe pieczywo, dżemy, rozgotowany ryż i makaron. Podstawą jadłospisu powinny być węglowodany złożone, produkty dostarczające błonnik, produkty niskokaloryczne. W ramach leczenia insulinooporności należy zadbać o dietę, która zagwarantuje stabilny poziom cukru we krwi.
Pamiętaj:
- Staraj się jeść mniej, a częściej, czyli małe porcje w regularnych odstępach czasu;
- Unikaj dań wyłącznie węglowodanowych, łącz węglowodany z białkiem i tłuszczem;
- Wyeliminuj z diety cukry proste, na który organizm z powodu ograniczonej wrażliwości na insulinę musi wydzielić duże ilości tego hormonu.
Jak ćwiczyć przy insulinooporności?
Aktywność fizyczna zwiększa wrażliwość mięśni na działanie insuliny oraz pomaga w redukcji masy ciała. Dlatego należy ją traktować jako lekarstwo na insulinooporność. Niestety na efekty zwiększenia aktywności fizycznej, osoby z małą wrażliwością na insulinę często muszą czekać znacznie dłużej nić Ci, u których reakcja na ten hormon jest prawidłowa. Podejmując aktywność fizyczną, należy w pierwszej kolejności dążyć do tego, by zredukować ilość tkanki tłuszczowej trzewnej (tłuszcz gromadzący się na brzuchu, wokół talii).
W przypadku insulinooporności utrata kilku centymetrów w pasie może mieć znacznie większe znaczenie niż utrata kilku kilogramów.
Jak działa metformina
Metoformina jest lekiem stosowanym w stanie przedcukrzycowym oraz na wczesnym etapie leczenia cukrzycy typu 2. Jej zadaniem jest uwrażliwienie tkanek na działanie endogennej insuliny. Niekiedy przepisuje się ją także pacjentom z insulinoopornością, u których de facto istnieje ten sam problem, co u diabetyków, tylko mniej nasilony. Metformina jest lekiem o udowodnionym działaniu, w połączeniu z odpowiednią dietą oraz aktywnością fizyczną może przyczynić się i do redukcji masy ciała i do zwiększenia wrażliwości tkanek na działanie insuliny.
Cały czas realizowane są próby zahamowania progresji stanu przeduckrzycowego. W tym celu badany jest wpływ mikroelementów (właśnie takich jak cynk) na wydzielanie insuliny i regulację poziomu cukru we krwi. Duże stężenie cynku znajduje się w komórkach beta trzustki, produkujących insulinę. Jony cynku uczestniczą w syntezie, regulacji wydzielania i przekazywaniu sygnałów o obecności insuliny. Szereg badań potwierdziło, iż u pacjentów z cukrzycą oraz stanem przedcukrzycowym stężenie cynku we krwi jest niższe niż u osób zdrowych.
W jednym zrandomizowanym badaniu klinicznych, 200 pacjentów ze stanem przedcukrzycowym i niedoborem cynku, podzielono na dwie grupy. Grupa kontrolna 100 osób otrzymywała przez 12 miesięcy cynk w dawce 20 mg/dobę. Na początku badania, a następnie co kwartał oceniano parametry laboratoryjne badanych. Badanie ukończyło 138 pacjentów (73 podawano cynk, 65 – placebo). Wykazano, iż w grupie kontrolnej cukrzyca rozwinęła się u 25% pacjentów kontra 1% w grupie przyjmującej cynk. Głównym ocenianym parametrem była zmiana w stężeniu glukozy na czczo oraz po 2. godzinach od wypicia 75 g glukozy. W grupie przyjmującej cynk uzyskano obniżenie zarówno glikemii na czczo, jak i po obciążeniu glukozą. Stężenie glukozy na czczo obniżyło się ze średniej glikemii 115 mg/dl do 97,2 po miesiącu stosowania 20 mg cynku i utrzymywało się do czwartej wizyty kontrolnej. Po 12 miesiącach średnia glikemia wynosiła 95,1 mg/dl. Obserwowany był także spadek wartości glikemii w 2. godzinie OGTT ze średniej 169 mg/dl do 148 mg/dl. Podobnych zmian nie zaobserwowano w grupie przyjmującej placebo. Autorzy pracy podkreślają konieczność dalszych badań nad cynkiem, w celu potwierdzenia roli tego mikroelementu w zapobieganiu rozwojowi cukrzycy typu 2.
