Rak żołądka zaliczany jest do nowotworów „podstępnych” – może rozwijać się przez długi czas bezobjawowo lub dawać niespecyficzne symptomy. W Polsce chorobę wykrywa się u nieco ponad 5 tysięcy osób rocznie. Podstawę leczenia raka żołądka stanowi zabieg chirurgiczny. Niestety, nowotwór ten jest najczęściej rozpoznawany w zaawansowanym stadium rozwoju, w którym nie jest już możliwe przeprowadzenie operacji prowadzącej do pełnego wyleczenia.
O przedstawienie kluczowych informacji związanych z chirurgicznym leczeniem nowotworów żołądka poprosiliśmy eksperta – prof. dr. hab. n. med. Jacka Sobockiego, chirurga, gastroenterologa i Dyrektora Medycznego ds. Zabiegowych LUX MED Onkologia.
W LUX MED Onkologia diagnozowanie i kompleksowe leczenie raka żołądka jest realizowane w ramach leczenia onkologicznego finansowanego przez NFZ. Pacjenci zainteresowani zabiegiem mogą kontaktować się bezpośrednio pod numerem (22) 430 87 00 lub poprzez dedykowany formularz kontaktowy.
Leczenie chirurgiczne raka żołądka
Panie Profesorze, ostatnie lata przyniosły postęp w lepszym rozumieniu i leczeniu nowotworów żołądka. Jak ocenia Pan rolę i znaczenie chirurgii w tym obszarze?
– Niezaprzeczalnie posiadamy coraz lepsze metody planowania leczenia, doboru schematów chemioterapii, immunoterapii czy leczenia celowanego w oparciu o badanie genetyczne. Niemniej jednak chirurgia wciąż pozostaje wiodącą częścią leczenia raka żołądka, czyli jedyną metodą dającą szansę na wyleczenie. kilka wskazuje na to, aby ten stan miał się w najbliższych latach zmienić.
Leczenie chirurgiczne jest postępowaniem z wyboru zwłaszcza we wcześniejszych stadiach zaawansowania choroby. Kto ma szansę na radykalny zabieg chirurgiczny?
– Radykalne wycięcie raka żołądka to takie, w którym zarówno chirurg w trakcie operacji jest przekonany, iż nowotwór został wycięty w całości, jak i histopatolog badając wycięte tkanki pod mikroskopem nie zauważa nic, co mogłoby wskazywać, iż nowotwór pozostał w organizmie (np. komórki raka w linii cięcia). Szansę na takie skuteczne leczenie chirurgiczne mają pacjenci, którzy nie mają przerzutów poza węzłami w najbliższym otoczeniu żołądka, czyli tymi, które są usuwane w trakcie operacji.
Drugi warunek to kondycja pacjenta. Wycięcie żołądka to bardzo duża operacja, a całemu procesowi leczenia zwykle dodatkowo towarzyszy chemioterapia. Pacjent musi mieć wystarczająco dobry stan zdrowia, aby przejść chemioterapię, niedługo potem dużą operację, zagoić się po operacji, powrócić do sił i ponownie otrzymać chemioterapię. Zbyt wątłe zdrowie, zwłaszcza w połączeniu z zaawansowanym wiekiem, może więc uniemożliwić leczenie.
W naszych szpitalach LUX MED Onkologia mamy możliwość prowadzenia nowoczesnej metody zwanej prehabilitacją, dzięki której poprawiamy stan zdrowia pacjenta, co u jednych pacjentów zmniejsza ryzyko powikłań, a u innych w ogóle umożliwia kompleksowe leczenie i radykalną operację. Prehabilitacja to jedno z największych osiągnięć chirurgii ostatniej dekady. Prehabilitacja jest analogiczna w działaniu i celach do sportu. Ma poprawić kondycję i masę mięśniową. Stosuje się odpowiednie odżywki białkowe, trening fizyczny, psychologię motywacyjną i całkowite porzucenie nałogów – szczególnie palenia papierosów. Oczywiście tylko pełna kooperacja i realizacja zaleceń przez pacjenta pozwala na tak wspaniałe rezultaty.
W wielu typach nowotworów możliwe jest przeprowadzenie operacji w asyście robota chirurgicznego. Czy w tym wskazaniu stosuje się zabiegi małoinwazyjne? Jakie są najnowsze zalecenia w tym wskazaniu?
– Chirurgia małoinwazyjna posiada wiele zalet: mniejsza utrata krwi, mniej powikłań, mniejszy ból po operacji i szybszy powrót do codziennej sprawności. Wynika to z uniknięcia rozcinania brzucha i lepszej widoczności pola operacyjnego przy co najmniej tak samo dobrym efekcie onkologicznym, czyli dokładnym wycięciu żołądka i okolicznych węzłów chłonnych.
Operacje w asyście robota umożliwiają jeszcze większą precyzję operowania dzięki wysokiej jakości obrazowi i precyzyjnemu skalowaniu ruchu narzędzia chirurgicznego. Taka precyzja w oczywisty sposób przekłada się na wspomnianą wyżej radykalność, czyli czystość onkologiczną, ale także na większe bezpieczeństwo operacji. Aktualnie realizowane są badania naukowe, które mają wykazać przewagi operacji robotycznych nad laparoskopowymi. Chirurgia robotyczna rozwija się coraz szybciej i daje wiele możliwości na przyszłość, w tym wspomaganie sztuczną inteligencją. Tą przyszłość chirurgii robotycznej w LUX MED Onkologia mamy już dziś. Jednakże NFZ jeszcze nie finansuje operacji raka żołądka techniką robotyczną, tak jak to umożliwia w raku jelita grubego.
Rak żołądka jest znacznie częstszy w krajach dalekiej Azji jak Japonia czy Korea. Z przeprowadzonych tam badań wynika, iż operacje laparoskopowe posiadają wiele zalet w porównaniu do operacji klasycznych z rozcięciem brzucha. Operacje laparoskopowe są tam na pierwszym miejscu dla operacji nowotworu o mniejszym zaawansowaniu oraz gdy można operację radykalnie wykonać tą techniką. Najnowszy Polski Konsensus Leczenia Raka Żołądka z 2022 roku stawia na równi operacje laparoskopowe i metodą klasyczną w ośrodkach eksperckich.
Na czym polega chemioterapia okołooperacyjna? Czy zwiększa ona szansę na radykalny zabieg chirurgiczny?
– Chemioterapia przedoperacyjna jest aktualnie standardem w zdecydowanej większości przypadków raka żołądka. Zwiększa ona szansę wyleczenia, ale także poprzez zmniejszenie rozległości guza u części pacjentów może sprawić, iż radykalna operacja staje się wykonalna. Chemioterapia jest także obciążeniem dla pacjenta i dlatego już w tym okresie ważne jest przygotowywanie się do operacji, czyli zastosowanie prehabilitacji, o której wspominałem.
Chorzy poddani leczeniu chirurgicznemu z powodu raka żołądka są grupą, która wymaga szczególnego wsparcia żywieniowego. O czym należy tu pamiętać i gdzie szukać pomocy?
– Leczenie żywieniowe jest zarówno elementem przygotowania do operacji, jak i rehabilitacji po operacji – będącej jednocześnie przygotowaniem do dalszego leczenia onkologicznego. Żywienie dożylne może towarzyszyć pacjentowi w szpitalu po operacji chirurgicznej, jak i w domu – w trakcie leczenia onkologicznego. W przypadku leczenia paliatywnego może być jedyną szansą na utrzymanie pacjenta w leczeniu i przy życiu. Ważne jest, aby jeden ośrodek (lub grupa współpracujących specjalistów) oferował Pacjentowi leczenie kompleksowe czyli chirurgię, chemioterapię i leczenie żywieniowe, w tym prehabilitację.
Obserwujemy dynamiczny rozwój terapii ukierunkowanych na cele molekularne oraz immunoterapii. Czy znajdują one zastosowanie w leczeniu zaawansowanego raka żołądka?
– Zarówno leki działające na cele molekularne, jak i immunoterapia mają szansę przynieść korzyści jedynie przy specyficznych i ściśle określonych mutacjach genowych. Leczenie skojarzone chemioterapii z immunoterapią może przedłużyć życie, poprawić jakość życia lub pozwolić na zmniejszenie dawki chemioterapii obniżając toksyczność przy zachowaniu skuteczności.
Leczenie nowotworów w Polsce jest rozproszone, prowadzi je wiele placówek. Na co powinien zwrócić uwagę Pacjent z rakiem żołądka, szukając optymalnego ośrodka leczenia?
– Lecenie kompleksowe prowadzone przez współpracujące ze sobą grupy specjalistów (tzw. MDT) to klucz do sukcesu. Patrząc natomiast od strony chirurgicznej – najlepsze wyniki pochodzą z ośrodków posiadających możliwości operowania wieloma metodami tzn. klasycznymi, endoskopowymi i laparoskopowymi, gdyż mogą dobrać najlepszą metodę dla danego pacjenta.
A jak wygląda proces kwalifikacji do operacji raka żołądka w ramach NFZ w LUX MED Onkologia, gdzie otacza Pan Profesor opieką pacjentów?
– Pacjenci trafiają do poradni w jednym z naszych szpitali w Warszawie i są konsultowani przez onkologa lub chirurga. Pacjent ma zlecane wszelkie uzupełniające badania (np. tomografię jamy brzusznej i klatki piersiowej, badania krwi itp.) oraz oceniany jest stan jego zdrowia pod kątem planowanego leczenia. Następnie odbywa się konsylium wielospecjalistyczne (MDT) i ustalamy dla pacjenta optymalny plan leczenia.
Zazwyczaj pierwszym etapem leczenia jest chemioterapia, czasem z towarzyszącym leczeniem żywieniowym i prehabilitacją. jeżeli jest szansa na wykonanie radykalnej operacji pacjent jest kwalifikowany do operacji. Operację możemy wykonać zarówno w technice otwartej, laparoskopowej lub w asyście robota chirurgicznego. Po operacji oceniany jest wycięty żołądek, węzły chłonne, ewentualnie pobrane do badania tkanki. Ponownie w zespole wielodyscyplinarnym (MDT) podejmowana jest decyzja co do konieczności uzupełniającej chemioterapii. Pacjent pozostaje pod opieką lekarzy przez cały okres leczenia oraz po jego zakończeniu przez okres 5 lat.
Na koniec chciałbym poruszyć jeszcze temat tzw. czujności onkologicznej – czy wiemy jakie są najważniejsze czynniki ryzyka zachorowania na raka żołądka? Na czym powinna polegać profilaktyka w kontekście tej choroby?
– Czynnikami ryzyka raka żołądka są niewłaściwa dieta, palenie tytoniu, otyłość, zakażenie bakterią żołądkową helicobacter pylori oraz skłonność genetyczna. Powinniśmy dbać o dietę bogatą w warzywa i owoce, pilnować aktywności fizycznej, aby uniknąć otyłości i porzucić palenie tytoniu. Po 40 roku życia należy wykonać gastroskopię – jeżeli pojawią się objawy alarmowe: ból brzucha budzący w nocy, anemia, nudności i wymioty, niewyjaśniona utrata masy ciała.
Osoby, u których w rodzinie wystąpił rak żołądka mogą mieć skłonność genetyczną. U tych pacjentów należy wykonywać gastroskopię ze szczególnie starannym oglądaniem śluzówki żołądka. Takie badanie potrafi przeprowadzić jedynie endoskopista z ośrodka referencyjnego (np. w LUX MED Onkologia). Pacjenci z obciążeniem genetycznym powinni mieć wyleczone zakażenie bakterią helicobacter pylori. Warto także zasięgnąć konsultacji w poradni genetycznej, gdyż dziedziczny rak żołądka potwierdzony w badaniu genetycznym jest wskazaniem do profilaktycznego wycięcia żołądka.
Dziękuję za rozmowę!
Partnerem publikacji jest LUX MED Onkologia – szpitale onkologiczne wyspecjalizowane w leczeniu nowotworów w ramach NFZ. Materiał promocyjny.
Post Leczenie chirurgiczne raka żołądka – wywiad z ekspertem pojawił się poraz pierwszy w Zwrotnikraka.pl.
