Kraniec Świata – scenariusz zajęć geograficznych dla dzieci z ASD z okazji Dnia Niedźwiedzia Polarnego

Wprowadzenie

Dzień Niedźwiedzia Polarnego obchodzony 27 lutego to doskonała okazja do poznania państw w których można spotkać potężne stworzenia. Dzieci mogą przyjrzeć się mapie świata i wskazać Arktykę oraz państwa w których żyją te zwierzęta, czyli Kanadę, Grenlandię, Norwegię, Rosję i Alaskę (USA). Uczniowie zajmują się również analizą klimatu polarnego, koncentrując się na jego najważniejszych cechach.

Zajęcia mają prostą strukturę, promują jednoznaczne polecenia i zostały dostosowane do potrzeb dzieci z ASD. Uczniowie mają możliwość zdobycia wiedzy geograficznej w sposób dostosowany do ich potrzeb edukacyjnych.

Lekcja zapewnia doświadczenie sensoryczne, które ułatwia dzieciom zrozumienie przystosowań niedźwiedzia polarnego do życia w srogich warunkach. Na koniec nauczyciel przeprowadza krótkie podsumowanie w trakcie którego uczniowie odpowiadają na pytania dotyczące materiału zajęć. Prowadzący na bieżąco weryfikuje i wspomaga poprawność ich wypowiedzi, szczególnie pod kątem używania precyzyjnych terminów geograficznych.

Przygotowanie

Cele:

• Przedstawienie Arktyki jako obszaru występowania niedźwiedzia polarnego.
• Poznanie krajów, na których terytorium żyją niedźwiedzie polarne.
• Rozpatrzenie mapy Arktyki i wskazanie jej cech geograficznych.

Materiały:

• Ilustracje niedźwiedzia polarnego i innych zwierząt arktycznych.
• Fiszki z terminami: Arktyka, klimat polarny, tundra, lód morski.
• Próbki lodu i futra niedźwiedzia polarnego.
• Mapa świata.

Lista materiałów z odnośnikami do zdjęć i map dotyczących niedźwiedzi polarnych oraz ich siedlisk, które mogą wzbogacić scenariusz zajęć „Kraniec Świata”:

1. Zdjęcia niedźwiedzi polarnych:

• Niedźwiedź polarny na krze lodowej: Fotografia przedstawiająca niedźwiedzia polarnego stojącego na krze lodowej, ukazująca jego naturalne środowisko.
  • Link: Niedźwiedź polarny na krze lodowej
• Niedźwiedź polarny z młodymi: Obraz ukazujący niedźwiedzicę z młodymi na śnieżnym tle, ilustrujący opiekę nad potomstwem.
  • Link: Niedźwiedź polarny z młodymi

2. Mapy zasięgu występowania niedźwiedzi polarnych:

• Mapa zasięgu występowania niedźwiedzi polarnych: Ilustracja przedstawiająca obszary Arktyki, gdzie żyją niedźwiedzie polarne, obejmujące regiony takie jak Kanada, Grenlandia, Norwegia, Rosja i Alaska (USA).
  • Link: Mapa zasięgu występowania niedźwiedzi polarnych

3. Informacje o klimacie polarnym i Arktyce:

• Artykuł o klimacie Arktyki: Opisujący cechy klimatu polarnego, takie jak niskie temperatury, długie zimy i specyficzna fauna.
  • Link: Klimat Arktyki

4. Dodatkowe materiały edukacyjne:

• Pakiet edukacyjny na Dzień Niedźwiedzia Polarnego: Zawiera różnorodne materiały edukacyjne, w tym ilustracje i informacje o niedźwiedziach polarnych.
  • Link: Pakiet edukacyjny

Te materiały wizualne i informacyjne mogą pomóc uczniom lepiej zrozumieć środowisko życia niedźwiedzi polarnych oraz ich adaptacje do surowych warunków Arktyki.

Zajęcia adekwatne

Rozpoczęcie:

• Nauczyciel wyjaśnia, czym jest Dzień Niedźwiedzia Polarnego, podkreślając jego znaczenie w ochronie środowiska. Próbuje w ten sposób wzbudzić zainteresowanie kwestią ochrony mroźnych ekosystemów.
• Prowadzący przedstawia Arktykę jako region, który obejmuje obszar biegunowy północny i w którym panuje klimat polarny oraz wyjątkowa fauna, w tym niedźwiedź polarny.
• Nauczyciel zwraca uwagę na geograficzny aspekt Arktyki i wskazuje na mapie państwa, w których występują niedźwiedzie polarne. Wyjaśnia dlaczego te regiony obejmują północną część ziemi i podkreśla różnorodność warunków geograficznych w tych krajach – od górzystych terenów po pokryte lodem wybrzeża.

Mapa Świata:

• Uczniowie otrzymują mapy i zaznaczają na nich kraje, w których żyją niedźwiedzie polarne.
• Nauczyciel objaśnia, jakie cechy wyróżniają klimat polarny (niska temperatura, długi okres zimowy, ograniczona roślinność).
• Uczniowie korzystają z fiszek i dopasowują terminy geograficzne do ich definicji.

Wprowadzenie do tematu

Na początku zajęć nauczyciel informuje uczniów, iż 27 lutego obchodzimy Dzień Niedźwiedzia Polarnego – międzynarodowe święto, którego celem jest zwiększenie świadomości na temat życia tych wyjątkowych drapieżników oraz ich zagrożeń. Jest to także okazja do rozmowy o zmianach klimatycznych i ich wpływie na środowisko Arktyki.

Aby zaangażować uczniów, nauczyciel może rozpocząć lekcję od krótkiej zagadki:
➡️ „To największy drapieżnik lądowy na świecie, doskonale pływa, ma grube futro i żyje w lodowatych wodach. Co to za zwierzę?”
Po odpowiedzi uczniów nauczyciel wprowadza temat zajęć, podkreślając, iż niedźwiedź polarny jest symbolem Arktyki, a jego przetrwanie zależy od ochrony tego unikalnego ekosystemu.

Znaczenie ochrony środowiska

Nauczyciel wyjaśnia, iż Dzień Niedźwiedzia Polarnego został ustanowiony w celu podkreślenia problemów, z jakimi borykają się te zwierzęta. Ich naturalne środowisko – Arktyka – ulega szybkim zmianom ze względu na ocieplenie klimatu. Lód morski, który stanowi ich główny teren łowiecki, topnieje, co utrudnia niedźwiedziom zdobywanie pożywienia. Wspomina również o innych zagrożeniach, takich jak zanieczyszczenie wód Arktyki, działalność człowieka i przemysł naftowy.

Aby uczniowie lepiej zrozumieli problem, można pokazać im porównawcze zdjęcia Arktyki sprzed kilku dekad i współczesne, ukazujące zmniejszający się obszar lodu. Można także zapytać:
❓ Jakie skutki może mieć zniknięcie lodu na życie niedźwiedzi polarnych?
❓ Czy możemy coś zrobić, by im pomóc?

Arktyka – kraina lodu i śniegu

Nauczyciel następnie przechodzi do omówienia Arktyki jako regionu geograficznego. Wyjaśnia, iż obejmuje ona obszary wokół bieguna północnego i charakteryzuje się surowym klimatem polarnym, gdzie temperatury często spadają poniżej -30°C. Zimą panują tam długie noce polarne, a latem – długie dni, kiedy słońce prawie nie zachodzi.

Prowadzący podkreśla, iż Arktyka to nie tylko lód i śnieg, ale także dom wielu unikalnych gatunków zwierząt, takich jak:
🐻 Niedźwiedź polarny – największy lądowy drapieżnik, przystosowany do życia na lodzie
🦭 Foki – główne źródło pożywienia niedźwiedzi polarnych
🦊 Lis polarny – ma ciepłe futro zmieniające kolor w zależności od pory roku
🐋 Wieloryby – np. narwale i białuchy, które żyją w zimnych wodach

Mapa Arktyki – kraje zamieszkane przez niedźwiedzie polarne

Nauczyciel pokazuje uczniom mapę świata i prosi, aby wskazali Arktykę, a następnie kraje, w których żyją niedźwiedzie polarne:
🌎 Kanada – największa populacja niedźwiedzi polarnych na świecie
🇬🇱 Grenlandia – arktyczna wyspa należąca do Danii
🇳🇴 Norwegia (Svalbard) – jeden z najbardziej wysuniętych na północ terenów zamieszkanych przez ludzi
🇷🇺 Rosja – obszary Syberii, gdzie można spotkać te drapieżniki
🇺🇸 Alaska (USA) – jeden z głównych regionów występowania niedźwiedzi w Ameryce Północnej

Nauczyciel może wyjaśnić, dlaczego te kraje mają tak surowy klimat. Można również podkreślić, iż każdy z tych regionów ma swoje unikalne cechy geograficzne – niektóre są górzyste, inne mają ogromne obszary tundry, a niektóre są pokryte lodem przez większą część roku.

🎯 Ćwiczenie interaktywne:
🔹 Uczniowie otrzymują mapę Arktyki i zaznaczają kraje, w których występują niedźwiedzie polarne.
🔹 Następnie dopasowują nazwy regionów do ich cech klimatycznych i geograficznych.

Po omówieniu mapy nauczyciel zadaje uczniom pytania podsumowujące:
❄️ Dlaczego niedźwiedzie polarne żyją tylko w Arktyce, a nie na Antarktydzie?
❄️ Jak zmiany klimatu wpływają na życie tych zwierząt?
❄️ Co możemy zrobić, by chronić środowisko niedźwiedzi polarnych?

Podkreślając znaczenie precyzyjnego użycia terminów geograficznych, nauczyciel zachęca uczniów do świadomego posługiwania się słownictwem, np. „Arktyka” zamiast „zimny biegun”, „pokrywa lodowa” zamiast „dużo śniegu”.

Dzięki takiemu podejściu uczniowie nie tylko zdobywają wiedzę geograficzną, ale także angażują się w temat ochrony środowiska i uświadamiają sobie, jak ważna jest dbałość o przyrodę. 🌍💙

Doświadczenie Sensoryczne:

• Dzieci dotykają i porównują próbki imitującej futro niedźwiedzia do materiałów zimnych i gładkich, np. lodu, aby zrozumieć izolację termiczną.
• Klasa dyskutuje o adaptacjach zwierzęcia – nauczyciel przedstawia szczególne terminy (izolacja, lód morski, pokrywa tłuszczowa).

Podsumowanie:

• Nauczyciel zadaje pytania: „W jakich krajach żyje niedźwiedź polarny?”, „Dlaczego Arktyka jest jego naturalnym środowiskiem?”
• Prowadzący podkreśla przydatność precyzyjnego użycia terminów geograficznych, np. „Arktyka” zamiast „zimny biegun”.

źródło: Opracowanie własne