Placówki opieki długoterminowej (LTCF) mają w obowiązków zapewniać opiekę osobom starszym oraz przewlekle chorym. Ze względu na specyfikę tych placówek, ich mieszkańcy są szczególnie narażeni na zakażenia związane z opieką zdrowotną (HAI). Choroby te mogą mieć poważne konsekwencje zdrowotne, a choćby prowadzić do zgonu, zwłaszcza u pacjentów z obniżoną odpornością. Skuteczna kontrola zakażeń w tych środowiskach jest niezbędna dla ochrony zdrowia zarówno podopiecznych, jak i personelu.
Problem ten wymaga wielowymiarowego podejścia, obejmującego edukację, wdrażanie procedur higienicznych, monitorowanie zakażeń oraz stosowanie środków ochrony osobistej. Niniejszy artykuł przedstawia strategie kontroli zakażeń w placówkach opieki długoterminowej oraz podkreśla wyzwania, jakie stoją przed tym sektorem.
Charakterystyka zakażeń w opiece długoterminowej
Zakażenia związane z opieką zdrowotną w placówkach długoterminowych różnią się od tych występujących w szpitalach, zarówno pod względem patogenów, jak i dynamiki rozprzestrzeniania się. Najczęściej dotyczą one:
- Dróg oddechowych (np. zapalenie płuc, grypa, COVID-19) – zakażenia te stanowią jedno z największych zagrożeń, ponieważ mogą prowadzić do poważnych powikłań, szczególnie u osób starszych.
- Dróg moczowych – w wielu przypadkach zakażenia te wynikają z przewlekłego stosowania cewników moczowych, co sprzyja kolonizacji bakteryjnej.
- Zakażeń skóry i tkanek miękkich – należą do nich odleżyny, grzybice, rany chirurgiczne i inne infekcje powstałe w wyniku uszkodzeń mechanicznych naskórka.
- Zakażeń przewodu pokarmowego – zwłaszcza wywołanych przez bakterie Clostridioides difficile, która może prowadzić do ciężkiej biegunki i odwodnienia.
Według danych Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC), około 1 na 26 pensjonariuszy placówek opieki długoterminowej doświadcza co najmniej jednego zakażenia związanego z opieką zdrowotną. Ponad połowę tych zakażeń można by uniknąć poprzez odpowiednie środki zapobiegawcze.
Czynniki ryzyka
Pacjenci przebywający w placówkach opieki długoterminowej są szczególnie narażeni na zakażenia ze względu na:
- Podeszły wiek – układ immunologiczny osób starszych często nie jest w stanie skutecznie odpierać infekcji.
- Wieloletnie choroby przewlekłe – takie jak cukrzyca, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), niewydolność serca.
- Obniżoną odporność – wynikającą z chorób nowotworowych, stosowania leków immunosupresyjnych czy niedożywienia.
- Bliski kontakt z innymi mieszkańcami – ułatwia transmisję patogenów drogą kropelkową i kontaktową.
- Brak odpowiednich procedur higienicznych – zaniedbania w zakresie mycia rąk, dezynfekcji powierzchni czy stosowania środków ochronnych.
Strategie kontroli zakażeń
Higiena rąk
Regularne i prawidłowe mycie rąk jest jednym z najskuteczniejszych sposobów zapobiegania zakażeniom. Należy przestrzegać standardowych procedur:
- Mycie rąk wodą z mydłem przez minimum 20 sekund – zwłaszcza po kontakcie z pacjentami, ich wydzielinami oraz przed posiłkami.
- Stosowanie środków dezynfekcyjnych na bazie alkoholu w sytuacjach, gdy mycie rąk nie jest możliwe.
- Zapewnienie łatwego dostępu do dozowników mydła i środków dezynfekcyjnych w najważniejszych punktach placówki.
Środki ochrony osobistej (PPE)
Personel medyczny powinien stosować:
- Rękawiczki jednorazowe – zwłaszcza podczas wykonywania procedur medycznych.
- Maski chirurgiczne i przyłbice – w celu ochrony przed zakażeniami drogą kropelkową.
- Fartuchy ochronne – podczas kontaktu z pacjentami zakażonymi.
Edukacja i szkolenia
Regularne szkolenia dotyczące kontroli zakażeń powinny obejmować:
- Zasady higieny rąk.
- Prawidłowe stosowanie PPE.
- Identyfikację objawów zakażeń.
- Postępowanie w przypadku podejrzenia zakażenia.
Monitorowanie i nadzór
Każda placówka powinna wdrożyć skuteczny system monitorowania zakażeń oraz analizować dane dotyczące ich występowania. Audyty wewnętrzne, zgłaszanie przypadków zakażeń oraz ich analiza pomagają w podejmowaniu szybkich działań korygujących.
Polityka odwiedzin
Wprowadzenie restrykcji dotyczących odwiedzin może znacząco ograniczyć rozprzestrzenianie się zakażeń. Zaleca się:
- Kontrolowanie liczby odwiedzających.
- Wprowadzenie obowiązku dezynfekcji rąk dla gości.
- W czasie epidemii – czasowe zawieszenie odwiedzin.
Podsumowanie
Zapobieganie zakażeniom w placówkach opieki długoterminowej wymaga kompleksowych działań, obejmujących odpowiednie procedury higieniczne, edukację personelu oraz skuteczny nadzór nad stosowaniem środków ochrony osobistej. Placówki powinny inwestować w systemy monitorowania i wdrażać wytyczne zgodne z aktualnymi standardami epidemiologicznymi. Wprowadzenie rygorystycznych procedur zapobiegawczych przyczyni się do zwiększenia bezpieczeństwa zarówno pacjentów, jak i personelu, a także ograniczy rozprzestrzenianie się zakażeń.
Bibliografia:
