Wśród Polaków niedobór witaminy D występuje powszechnie, co wynika ze zbyt krótkiej ekspozycji skóry na słońce w przeciągu całego roku. Mimo tych obserwacji zgodnie z wytycznymi z 2023 roku badania stężenia witaminy D we krwi (witamina D metabolit 25 (OH)) oraz dostosowania indywidualnej dawki suplementacji wymagają jedynie pacjenci z przewlekłymi chorobami zapalnymi, przyjmujący glikokortykosteroidy i leki przeciwpadaczkowe, z zaawansowaną chorobą nowotworową, wyniszczeni, pensjonariusze zakładów zamkniętych oraz osoby trwale unieruchomienie. Dla poszczególnych grup społecznych ustalono oczywiście ogólne zasady suplementacji oraz dawkowania, nie ustalono jednak szczególnych wskazań dotyczących badania stężenia witaminy D, odnoszących się chociażby do pory roku, czy też odstępu pobrania krwi od zażytej wcześniej dawki witaminy. Reklama
Suplementacja witaminy D - czy to konieczne?
Poznaj pełne wytyczne. Niedobór witaminy D dotyczy przeważnie dzieci i młodzieży oraz osób powyżej 65 roku życia. W Polsce szacuje się, iż niedobór witaminy D może dotyczyć choćby 90 proc. populacji, przy czym w 60 proc. przypadków określany jest jako ciężki.
Aktualne zalecenia dotyczące suplementacji witaminy D u osób szczególnie narażonych na niedobór lub nieeksponujących skóry na słońce, rekomendują zażywanie witaminy D choćby przez cały rok. Pamiętajmy jednak, iż przemyślana suplementacja to skuteczna suplementacja. adekwatnie dobrana dawka witaminy D pozwoli na zmniejszenie skutków ewentualnego niedoboru witaminy, zatem zanim sięgniemy po suplement, powinniśmy sprawdzić, czy suplementacja i w jakiej konkretnej dawce jest nam niezbędna.
Witamina D - rola w organizmie
Działanie witaminy D, związane głównie z oddziaływaniem na układ kostno-szkieletowy i gospodarkę wapniowo - fosforanową organizmu, zostało opisane po raz pierwszy na początku dwudziestego wieku. Z upływem czasu prowadzone dalsze badania naukowe potwierdziły także oddziaływanie witaminy D na funkcje innych niż szkieletowy układów i narządów ludzkiego organizmu.
W jelicie cienkim i grubym witamina D zwiększa wchłanianie wapnia i fosforanów, pobudza enzymy odpowiedzialne na "utylizację" szkodliwych dla organizmu substancji oraz zmniejsza ryzyko rozwoju raka jelita grubego. W obrębie kości i mięśni witamina D utrzymuje równowagę między procesami przebudowy kości (tzw. "kościogubienia" i "kościotworzenia"), stymuluje wytwarzanie kolagenu, wspomaga proces podziału i wzrostu komórek mięśniowych. W trzustce witamina D nasila wydzielanie insuliny, zwiększa również wrażliwość tkanek na insulinę, czyli zmniejsza insulinooporność. W nerkach witamina D, podobnie jak w jelitach, zwiększa wchłanianie wapnia i fosforanów. W mózgu witamina D oddziałuje na różnicowanie komórek nerwowych, odpowiada także za wydzielanie neuroprzekaźników - acetylocholiny i dopaminy, określanej mianem hormonu szczęścia. W skórze witamina D wpływa na różnicowanie komórek skóry (keranocytów), ochrania skórę przed promieniowaniem UV, reguluje także cykl wzrostu włosa. W układzie odpornościowym witamina D wzmacnia potencjał przeciwzapalny organizmu, przez wpływ na limfocyty, czyli komórki, które biorą udział w zwalczaniu infekcji. Wpływa także na produkcję cytokin, czyli substancji o działaniu pro- lub przeciwzapalnym. W układzie sercowo-naczyniowym witamina D nasila wychwyt wapnia przez komórki serca i naczyń, reguluje ciśnienie tętnicze krwi, obniża ryzyko wystąpienia chorób serca i naczyń. \W układzie rozrodczym witamina D warunkuje adekwatny rozwój komórek jajowych i plemników, wpływa także na zagnieżdżenie i rozwój zarodka w macicy. Witamina D - objawy niedoboruW przypadku niedoboru witaminy D, pojawiające się objawy warto wyodrębnić w dwóch grupach osób - dzieci i dorosłych.
Witamina D - objawy niedoboru u dzieci
U dzieci widocznym skutkiem niedoboru witaminy D jest krzywica. Wiąże się ona z deformacją kończyn, zniekształceniem kręgosłupa i klatki piersiowej, opóźnieniem wzrostu, rozmiękaniem kości czaszki, wiotkością mięśni i odwapnieniem zębów. Charakterystyczne dla niedoboru są nadmierna potliwość, zaburzenia nastroju, częste infekcje, biegunki, problemy z koncentracją i snem.
Witamina D - objawy niedoboru u dorosłych
U dorosłych skutkiem niedoboru witaminy D są osteomalacja lub/i osteoporoza objawiające się bólami kości, bólami i osłabieniem mięśni, podatnością kości na złamania, odkształceniami kości. Charakterystyczna jest zwiększona częstotliwość zapadania na infekcje układu oddechowego, nadciśnienie tętnicze, uczucie zmęczenia, obniżony nastrój, depresja, wzmożona nerwowość, trudno gojące się rany, pogorszenie wyglądu włosów i ich nadmierne wypadanie, wysypki, swędzenie skóry, a choćby zaburzenia płodności.
Kiedy oznaczyć stężenie witaminy D we krwi?
Ponieważ suplementacja witaminy D zalecana jest w okresie jesienno-zimowym, konkretnie od początku października do końca kwietnia, badanie jej stężenia we krwi w celu dobrania adekwatnej dawki suplementacji może być wykonane w okresie powakacyjnym, przed rozpoczęciem suplementacji. Każda inna pora roku jest równie adekwatna dla wykluczenia lub potwierdzenia ewentualnego niedoboru (hipowitaminozy).
Efekty suplementacji witaminą D dobrze jest zweryfikować kolejnym badaniem po 3-6 miesiącach suplementacji. o ile wykonujemy badanie stężenia witaminy D we krwi w trakcie suplementacji, dobrze jest zachować 24-godzinną przerwę między zażyciem suplementu a pobraniem krwi do badania.
Stężenie witaminy D we krwi powinno mieścić się w zakresie 30-100 ng/ml. Stężenie witaminy D >150 ng/ml uznaje się za zatrucie witaminą, któremu towarzyszyć mogą hiperkalcemia (wysokie stężenie wapnia we krwi), hiperkalciuria (wysokie stężenie wapnia w moczu), hiperfosfatemia (wysokie stężenie fosforanów we krwi). Zaburzenia te wiążą się z wystąpieniem kamicy nerek i pęcherzyka żółciowego, nieprawidłową akcją serca, brakiem apetytu, nudnościami, wymiotami, zaparciami, wielomoczem, zwiększonym pragnieniem, oraz zmęczeniem i osłabieniem mięśni. Skrajnym przypadkom zatrucia witaminą D towarzyszy śpiączka.
Badanie stężenia witaminy D we krwi jest jedynym możliwym sposobem stwierdzenia niedoboru witaminy oraz oceny skuteczności suplementacji. o ile po wielomiesięcznym okresie suplementacji chcemy odstawić witaminę D na okres wiosenno-letni, dobrym ruchem będzie wykonanie badania, którego prawidłowy wynik uzasadni naszą decyzję.
Dlaczego warto zadbać o prawidłowe stężenie witaminy D we krwi?
Prawidłowe stężenie witaminy D w organizmie to gwarancja prawidłowego działania układu odpornościowego i kostno-szkieletowego, warunkuje adekwatny rozwój komórek jajowych i plemników, wpływa także na zagnieżdżenie i rozwój zarodka w macicy. Udowodniono również, iż prawidłowe stężenie witaminy D jest istotnym czynnikiem w profilaktyce niektórych typów nowotworów (raka piersi, jelita grubego i prostaty).
W przypadku raka jelita grubego udowodniono, iż prawidłowe stężenie witaminy D zmniejsza ryzyko jego rozwoju i nawrotów. W odniesieniu do raka prostaty, prawidłowe stężenie witaminy D jest istotnym czynnikiem zapobiegawczym, obniżającym ryzyko zachorowania choćby o 50 proc.. Zaobserwowano, iż suplementowanie witaminy D w trakcie leczenia onkologicznego, może zwiększać jego skuteczność, głównie radioterapii np. raka sutka i prostaty.
U osób z prawidłowym stężeniem witaminy D w organizmie rzadziej rozwijają się choroby autoimmunizacyjne, np. reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) czy też stwardnienie rozsiane (SM). U osób z już zdiagnozowanymi chorobami autoimmunizacyjnymi - łuszczycą, reumatoidalnym zapaleniem stawów czy toczniem układowym (SLE), pod wpływem suplementacji witaminy D zmniejsza się stan zapalny spowodowany chorobą.
Prawidłowe stężenie witaminy D wśród pacjentów ze zwiększonym ryzykiem incydentów sercowo-naczyniowych (z cukrzycą, zespołem metabolicznym, zaburzeniami lipidowymi, otyłością) poprawia parametry gospodarki węglowodanowej (zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę, zmniejsza insulinooporność), pomagając w normalizacji poziomu cukru oraz ciśnienia tętniczego.
Żródła:
https://www.mdpi.com/2072-6643/15/3/695
https://diag.pl/sklep/badania/witamina-d-metabolit-25oh/
CZYTAJ TAKŻE:
