Katar, zatoki, przeziębienie – jak stosować olejki eteryczne, by naprawdę działały?

Zdjęcie: Katar, zatoki, przeziębienie – jak stosować olejki eteryczne, by naprawdę działały? [fot. iStock]

O olejkach eterycznych słów kilka

Olejki eteryczne pod względem chemicznym to lotne substancje o intensywnym zapachu i oleistej konsystencji. Pozyskiwane są z suszonych bądź świeżo pozyskanych roślin. W zależności od rośliny wyróżnia się kilka różnych jej części, z których można pobierać olejki eteryczne – obecne są m.in. w kwiatach, liściach, a choćby korze. Ze względu na duże stężenie substancji czynnych zawartych w olejkach eterycznych, mają one silniejsze działanie od tradycyjnych mieszanek i wyciągów z ziół. Ich bogaty skład wyróżnia je pod względem wielokierunkowości działania, również w chorobach dróg oddechowych [1].

Katar – jeden z pierwszych objawów przeziębienia

Katar, inaczej nieżyt nosa, to dolegliwość pojawiająca się najczęściej w okresie jesienno-zimowym, kiedy występuje największe ryzyko infekcji. Patogeny, które go wywołują to najczęściej wirusy, jednak zdarza się również, iż katar wirusowy ulegnie nadkażeniu bakteryjnemu [2]. Objawia się on jako zaleganie gęstej wydzieliny w nosie, co utrudnia oddychanie. Może mu towarzyszyć również kichanie.

Dorośli przeziębiają się średnio od dwóch do pięciu razy w ciągu roku, a dzieci w wieku szkolnym choćby siedem do dziesięciu razy na rok. Oprócz kataru, przeziębieniu towarzyszy ból gardła, kaszel, a także czasem gorączka i dreszcze. Zwykle nasilenie objawów przeziębienia gwałtownie narasta, a czas ich trwania zwykle wynosi od 7 do 10 dni [3].

Aromaterapia – sposób na drobnoustroje

Olejki eteryczne cechuje złożoność składu chemicznego, dzięki czemu działają one wielokierunkowo, także w przebiegu przeziębienia. Charakterystyczną ich cechą jest lotność, dzięki czemu z łatwością potrafią przenikać do dróg oddechowych. Ich skuteczność działania potwierdzają badania naukowe [4].

Przykłady składników olejków eterycznych i ich działanie terapeutyczne:

• cyneol, będący składnikiem olejku eukaliptusowego, działa przeciwzapalnie [5],
• eugenol zawarty w olejku z goździków charakteryzuje się adekwatnościami przeciwdrobnoustrojowymi [6],
• mentol, składnik olejku miętowego, działa przeciwbakteryjnie [7],
• karwakrol oraz tymol działają przeciwbakteryjniein. na ziarniaki S. aureus,
• geraniol wykazuje silne działanie przeciwgrzybicze w stosunku do grzybów drożdżoidalnych albicans [8].

Olejki eteryczne można stosować na kilka sposobów. Najpopularniejszym z nich są inhalacje – kilka kropel olejku eterycznego dodaje się do miski z gorącą wodą, nad którą następnie należy się nachylić i wdychać przez kilka minut unoszącą się parę wodną z dodatkiem olejku eterycznego. W celu pozbycia się kataru i towarzyszącej mu infekcji, warto spróbować inhalacji np. z olejkiem eukaliptusowym (ze względu na ww. działanie przeciwzapalne) lub miętowym (udrażnia nos i działa przeciwbakteryjnie).

Olejki eteryczne można stosować również zewnętrznie na skórę. Innym sposobem na zastosowanie olejków eterycznych jest również skropienie nimi pidżamy bądź pościeli na noc [10].

W przypadku ciąży warto jednak uważać na niektóre olejki eteryczne. Jednym z nich jest olejek anyżowy, który może być stosowany przy dolegliwościach ze strony układu oddechowego, jednak w okresie ciąży i laktacji nie jest on polecany ze względu na możliwość łagodnego działania estrogennego, co wykazano w badaniach na zwierzętach. Nie zaleca się także stosowania takich olejków eterycznych, jak olejek z eukaliptusa, mięty czy tymianku [4].

Olbas^® oil na objawy przeziębienia

Olbas^® oil to lek skierowany dla dorosłych oraz dzieci powyżej 3 roku życia. Zawiera 7 składników naturalnych, z czego 5 z nich to olejki eteryczne. Zgodnie z Charakterystyką Produktu Leczniczego, w jego składzie znajdują się:

• olejek miętowy,
• olejek eukaliptusowy,
• olejek goździkowy,
• olejek kajeputowy,
• olejek jałowcowy,
• salicylan metylu,
• mentol.

Preparat występuje w formie płynu do sporządzania inhalacji parowych. Jest stosowany w leczeniu kataru występującego w przebiegu przeziębienia oraz pomocniczo w chorobach zatok przynosowych [9]. To, co go wyróżnia to m.in. wiele sposobów podania – Olbas^® Oil można stosować zarówno pod postacią inhalacji parowych, skropienia pościeli bądź pidżamy na czas snu, a także skropienia chusteczki i wdychania [10]. Co więcej, preparat przy podaniu zewnętrznym na skórę działa chłodząco i łagodnie przeciwbólowo – można stosować go przy bólach mięśni i reumatycznych [9].

Dodatkowo, może być stosowany bez ograniczeń czasowych, co czyni jego przewagę nad sympatykomimetykami, takimi jak oksymetazolina czy ksylometazolina, które można stosować przez 5-7 dni [11]. Kolejnym rozróżnieniem w stosunku do tej grupy leków jest fakt, iż Olbas^® Oil cechuje brak działań niepożądanych [9].

Źródła:

1. Marwicka J. i inni, Terapeutyczne adekwatności aromaterapii, Kosmetologia Estetyczna. 2015; 6 vol. 4: 525-530. [dostęp: 21.08.2025]
2. https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-nosa-i-zatok/105992,niezyt-nosa [dostęp: 21.08.2025]
3. Eccles R. Understanding the symptoms of the common cold and influenza. Lancet Infect Dis. 2005;5(11):718-725. [dostęp: 21.08.2025]
4. Horváth G, Ács K. Essential oils in the treatment of respiratory tract diseases highlighting their role in bacterial infections and their anti-inflammatory action: a review. Flavour Fragr J. 2015;30(5):331-341. [dostęp: 21.08.2025]
5. Shiekh, R.A.E. et al., Therapeutic applications of eucalyptus essential oils. Inflammopharmacol 2025; 33:163–182. [dostęp: 21.08.2025]
6. Zhang, Y. et al., Antimicrobial properties of clove oil against respiratory pathogens. Phytotherapy Research.2022;36(5): 445-452. [dostęp: 21.08.2025]
7. Singh R. et al., Antibacterial and antioxidant activities of Mentha piperita L., Arabian Jounral of Chemistry 2015;8(3):322-328. [dostęp: 21.08.2025]
8. https://www.czytelniamedyczna.pl/3532,dzialanie-substancji-olejkowych-na-bakterie-i-grzyby.html [dostęp: 21.08.2025]
9. Charakterystyka Produktu Leczniczego Olbas®oil [dostęp: 21.08.2025]
10. Ulotka Olbas®oil [dostęp: 21.08.2025]
11. Mortuaire G. et.al., Rebound congestion and rhinitis medicamentosa: nasal decongestants in clinical practice, Critical review of the literature by a medical panel. Eur Ann Otorhinolaryngol Head Neck Dis. 2013;130(3):137-144. [dostęp: 21.08.2025]