🍁 Jesienny scenariusz zajęć rewalidacyjnych: motoryka mała i koordynacja wzrokowo-ruchowa u dzieci z autyzmem

autyzmwszkole.com 8 godzin temu

Reklamy

🌰 Wstęp

Jesień to doskonała pora na rozwijanie sprawności manualnej i koordynacji wzrokowo-ruchowej poprzez kontakt z naturalnymi materiałami – liśćmi, kasztanami, żołędziami i szyszkami.
Zajęcia rewalidacyjne dla dzieci ze spektrum autyzmu powinny łączyć terapię z elementami zabawy i sensorycznego odkrywania świata. Dzięki temu dziecko ćwiczy dłonie, koncentrację i planowanie ruchu, jednocześnie wzmacniając poczucie sprawstwa i euforia z działania.

🍂 Wprowadzenie dla dzieci: Czym jest jesień?

Popatrzcie za okno – czy widzicie, jak świat się zmienia?
To znak, iż przyszła jesień! 🌦️

Jesień to pora roku, która następuje po lecie.
Dni stają się krótsze, a noce dłuższe. Czasem świeci słońce, a czasem pada deszcz.
W powietrzu czuć chłód, a na drzewach pojawiają się przepiękne kolory – czerwone, żółte, pomarańczowe i brązowe.

Liście spadają na ziemię, tworząc kolorowy dywan, po którym można szurać butami.
Zbieramy też kasztany, żołędzie i szyszki, które można wykorzystać do zabawy lub do tworzenia jesiennych prac plastycznych.

Jesienią dojrzewają owoce i warzywa: jabłka, gruszki, dynie, śliwki i orzechy.
To pora zbiorów, zapasów i pysznych, rozgrzewających zup. 🍎🥣

W lesie można spotkać wiewiórkę, która zbiera orzechy, i jeża, który szykuje się do zimowego snu.
To znak, iż przyroda powoli przygotowuje się do zimy. 🌰🦔

👉 Zajęcia rewalidacyjne: Trening uważności (mindfulness) dla uczniów z ASD – Obserwowanie zmian w przyrodzie

💬 Pytania do rozmowy z dziećmi:

Jakie kolory ma jesień?
Co możemy znaleźć w parku lub lesie?
Co lubisz robić jesienią?
Czy wiesz, dlaczego liście spadają z drzew?

💡 Możesz dodać:

Podczas rozmowy pokaż dzieciom:

prawdziwe liście, kasztany, szyszki,
ilustracje z jesiennymi drzewami,
i zaproponuj wspólne „szuranie liśćmi” – ruchową zabawę w sali lub na dywanie.

Reklamy

🎯 Cele zajęć

Cele ogólne:

rozwijanie motoryki małej i koordynacji wzrokowo-ruchowej,
doskonalenie koncentracji i cierpliwości,
wzmacnianie poczucia sukcesu i samodzielności,
rozwijanie percepcji wzrokowej i planowania ruchu,
integracja sensoryczna poprzez kontakt z naturalnymi materiałami.

Cele operacyjne:

Dziecko:

potrafi manipulować drobnymi przedmiotami (koraliki, kasztany, guziki),
wykonuje ruchy precyzyjne zgodnie z instrukcją,
nawleka elementy na sznurek, przykleja lub układa we wzory,
śledzi wzrokiem ruch przedmiotów i kierunek działań,
potrafi zakończyć rozpoczęte zadanie.

🧠 Metody i formy pracy

metoda czynna, zabawowa i praktycznego działania,
metoda naśladowcza i instrukcji krok po kroku,
elementy terapii ręki, sensoplastyki i stymulacji dotykowej,
praca indywidualna i w małych grupach (2–3 dzieci),
wykorzystanie wsparcia wizualnego (piktogramy, plansze, sekwencje działań).

🧺 Materiały

naturalne materiały: liście, kasztany, żołędzie, szyszki,
plastelina, ciastolina, masa solna,
koraliki, guziki, spinacze, klamerki,
klej, kartki kolorowe, nożyczki, sznurek, tacki,
szczypce, pęsety, kubeczki, miseczki,
woreczki z ryżem, piaskiem lub grochem do ćwiczeń sensorycznych.

👉 Sprawdź arkusz: Muchomor czerwony – arkusz pracy dla ucznia ze spektrum autyzmu

🍂 Przebieg zajęć (czas ok. 45–60 minut)

1️⃣ Powitanie i rozgrzewka manualna (5–7 min)

Cel: aktywizacja dłoni i przygotowanie do pracy.
Przykłady ćwiczeń:

„Paluszkowa gimnastyka” – dotykanie kolejno palców kciukiem,
ugniatanie plasteliny lub miękkiej masy w dłoniach,
„Jesienne dźwięki” – ściskanie gąbki i słuchanie szelestu liści,
krótkie masaże dłoni – delikatne rolowanie kasztanem po dłoni.

💡 Wskazówka: możesz włączyć spokojną muzykę i rytmiczne powtarzanie ruchów – to wspiera regulację emocji.

2️⃣ Ćwiczenia percepcji wzrokowo-ruchowej (10–12 min)

Zadania:

dopasowywanie liści do drzew (np. klon–liść klonu),
układanie sekwencji kolorowych elementów (np. czerwony–żółty–zielony liść),
rysowanie po śladzie konturów liści, grzybów lub żołędzi,
„Jesienny labirynt” – śledzenie wzrokiem trasy liścia do drzewa.

🎨 Cel: doskonalenie śledzenia wzrokowego, precyzyjnych ruchów ręki i oka.

👉 Przeczytaj:

Pakiet „Percepcja wzrokowa”. Zajęcia rewalidacyjne – 6 zł

3️⃣ Manipulacje i ćwiczenia motoryki małej (15–20 min)

Stacje zadaniowe (można rotować co 5 minut):

Nawlekanie kasztanów (z dziurką) lub koralików na sznurek.
Przenoszenie żołędzi pęsetą z miski do miski.
Przyklejanie naklejek lub liści do kartki – tworzenie jesiennego kolażu.
Spinacze na ramce – przypinanie klamerek wokół obrazka słońca i liści.
Układanie mozaiki z guzików w kształcie liścia.

💬 Wskazówka: dziecko może wybrać ulubione stanowisko – to zwiększa poczucie kontroli i motywację.

4️⃣ Zadanie plastyczno-sensoryczne „Jesienne drzewo” (10–12 min)

Materiały: kartka A3, klej, plastelina, liście, sznurek, guziki.
Przebieg:

dziecko rysuje pień drzewa,
dokleja prawdziwe liście lub wylepia korony plasteliną,
dodaje detale: ptaki, owoce, krople deszczu.

🌳 Cel: łączenie pracy manualnej z ekspresją twórczą, pobudzanie wyobraźni i planowania przestrzennego.

5️⃣ Gra ruchowo-koordynacyjna „Złap kasztana” (5–7 min)

Dziecko łapie spadające z góry (delikatnie podrzucone) kasztany, piłeczki lub liście papierowe.
Następnie odkłada je do pojemnika we właściwym kolorze.
🎯 Cel: rozwijanie koordynacji ręka-oko, refleksu i planowania ruchu.

👉 Wykorzystaj:

Pakiet Uwaga – Jesienne inspiracje dla ucznia ze spektrum autyzmu – 9 zł

6️⃣ Zakończenie i refleksja (3–5 min)

Dzieci pokazują swoje prace, mówią lub wskazują, co im się podobało („Było łatwe / Było trudne”).
Krótkie ćwiczenie oddechowe: „Liść na wietrze” – powolne dmuchanie na kartkę w kształcie liścia.
Pochwała indywidualna i wspólne brawa.

📋 Obserwacja i ewaluacja zajęć

Nauczyciel / terapeuta obserwuje:

czy dziecko potrafi manipulować drobnymi przedmiotami,
czy zachowuje skupienie podczas wykonywania czynności,
jak reaguje na dotyk różnych faktur,
poziom samodzielności i chęć współpracy,
emocjonalną reakcję na sukces i trudność.

🍎 Propozycje rozszerzeń tematycznych

„Jesienne owoce” – lepienie jabłek i gruszek z plasteliny,
„Kasztanowe ludziki” – tworzenie figurek z naturalnych materiałów,
„Liściaste rytmy” – zabawa w układanie sekwencji kolorów liści,
„Kasztanowy tor przeszkód” – przenoszenie kasztanów łyżką przez slalom.

👉 Przeczytaj eBook:

📘 Zajęcia rewalidacyjne dla uczniów z Zespołem Aspergera eBook 18 zł

📚 Powiązane wpisy:

Jak prowadzić zajęcia rewalidacyjne dla dzieci z autyzmem? Scenariusze i pomysły
Scenariusz zajęć rewalidacyjnych dla dzieci ze spektrum autyzmu
Dzień Kasztana – scenariusz jesiennych zajęć dla przedszkolaków ze spektrum autyzmu
Proste ćwiczenia grafomotoryczne
Pakiet ciągi logiczne sekwencje rytmy łańcuchy – zajęcia rozwijające dla uczniów ze spektrum autyzmu 10 zł

Reklamy

Dodatkowa zabawa sensoryczna

Poniżej propozycja krótkiej, angażującej i terapeutycznej zabawy sensorycznej „Dotknij jesieni”, idealnej jako część wprowadzająca do zajęć rewalidacyjnych lub przedszkolnych.
Zabawa angażuje zmysły dotyku, węchu i słuchu, a jednocześnie rozwija motorykę małą, koncentrację i komunikację emocji – czyli najważniejsze umiejętności u dzieci ze spektrum autyzmu.

🌰 Zabawa sensoryczna: „Dotknij jesieni”

🎯 Cel:

rozwijanie percepcji sensorycznej (dotyk, zapach, słuch),
poszerzanie słownictwa i rozumienia pojęć przyrodniczych,
wzmacnianie motoryki małej (manipulacja naturalnymi materiałami),
kształtowanie uważności i koncentracji.

🧺 Przygotowanie:

Przygotuj kosz lub pudełko z jesiennymi skarbami:

liście klonu i dębu,
kasztany, żołędzie, szyszki,
kawałek kory drzewa,
suszone owoce (jabłko, pomarańcza),
zioła lub przyprawy o intensywnym zapachu (cynamon, goździki, anyż).

Dla dzieci z nadwrażliwością sensoryczną warto przygotować małe płócienne woreczki, w które można schować niektóre materiały.

🧠 Przebieg zabawy:

1️⃣ Dotknij i opisz
Dzieci losują z koszyka jeden przedmiot, dotykają go i próbują opisać:

„Czy to jest miękkie czy twarde?”
„Czy jest gładkie czy szorstkie?”
„Czy to może być liść, kasztan, czy coś innego?”

💡 Pomoc wizualna: przygotuj kartoniki z piktogramami „miękkie”, „twarde”, „ciepłe”, „zimne”, by dziecko mogło wskazać odczucie.

2️⃣ Poczuj zapach jesieni
Dziecko wącha zapach przypraw (goździki, cynamon) lub suszonych owoców.
Porozmawiajcie, co przypomina ten zapach – może ciepłą herbatę, ciasto lub spacer po lesie?

🕯️ To ćwiczenie wspiera rozpoznawanie emocji przez skojarzenia zapachowe – zapachy kojarzą się z bezpieczeństwem, ciepłem, domem.

3️⃣ Posłuchaj jesieni
Dziecko słucha dźwięków:

szelestu liści,
stukotu kasztanów,
kapania wody (np. z odtwarzacza lub butelki).

🎧 Można zamknąć oczy i zgadnąć, co to za dźwięk.
To rozwija koncentrację i uważność słuchową.

4️⃣ Zrób jesienny kolaż dotykowy
Zebrane materiały można przykleić na kartkę – liście, kora, szyszki – tworząc obraz „Jesienny las”.
Dziecko decyduje, co chce przykleić i gdzie.
➡️ Rozwija to koordynację wzrokowo-ruchową i poczucie sprawstwa.

🧩 Adaptacje:

Dla dzieci niechętnych do dotykania nowych faktur – użyj pędzelka, rękawiczki lub szpatułki.
Dla dzieci niewerbalnych – zastosuj piktogramy emocji: 😃 lub 😐, by pokazały, co im się podobało.
W wersji grupowej można grać w „Zgadnij, co to?” – jedno dziecko opisuje, inne zgaduje.

🌟 Zakończenie:

Usiądźcie w kręgu i zapytaj:

„Który jesienny skarb najbardziej Ci się podobał?”
„Który był miły w dotyku, a który trudny?”

Dzieci mogą pokazać palcem lub przykleić naklejkę przy wybranym materiale.

💬 Połącz z kartą refleksji:

Po zabawie użyj karty „Było łatwe / Było trudne” (poniżej) – dziecko wybiera buźkę, która pokazuje, jak się czuło w czasie zajęć.

👉 Przeczytaj:

Pakiet Mindfulness. Zajęcia uważności dla dzieci ze spektrum autyzmu 16 zł

💬 FAQ – najczęściej zadawane pytania

1. Jak często prowadzić zajęcia rozwijające motorykę małą?
Najlepiej 2–3 razy w tygodniu po 30–60 minut, w zależności od możliwości dziecka i planu rewalidacji.

2. Czy można wykorzystać naturalne materiały w terapii ręki?
Tak, liście, kasztany, żołędzie, szyszki to doskonały materiał sensoryczny, bezpieczny i angażujący dzieci.

3. Jak motywować dziecko z ASD do wykonywania ćwiczeń manualnych?
Warto dawać wybór, chwalić konkretne działania, stosować system nagród i łączyć ćwiczenia z tematami, które dziecko lubi.

👉 Przeczytaj eBook:

📘 Indywidualny Program Zajęć Rewalidacyjnych dla ucznia ze spektrum autyzmu – Scenariusze i ćwiczenia terapeutyczno-dydaktyczne eBook 20 zł

📎 Zestaw kart pracy do scenariusza zajęć

Przykładowy zestaw kart pracy:
1️⃣ „Dorysuj liście”
2️⃣ „Kasztan po śladzie”
3️⃣ „Było łatwe / Było trudne”

1️⃣ „Dorysuj liście”Pobierz

2️⃣ „Kasztan po śladzie”Pobierz

3️⃣ „Było łatwe / Było trudne”Pobierz

👉 Przeczytaj:

📚 Trening Uwagi i Koncentracji dla Ucznia ze Spektrum Autyzmu: Ćwiczenia, Scenariusze, Inspiracje eBook 18 zł

Reklamy

Gimnastyka – na koniec

Oczywiście taką gimnastykę robi się na początku zajęć ale umieszczę ją na końcu scenariusza jako dodatek do wykorzystania 🌟 — oto gotowy, praktyczny i terapeutyczny schemat ćwiczeń, który możesz stosować jako stały element zajęć wstępnych z zakresu motoryki małej/grafomotoryki/terapii dłoni itp.
To kompletna, uporządkowana gimnastyka dłoni i palców dla dzieci ze spektrum autyzmu – krok po kroku, w wersji dostosowanej do ich potrzeb sensorycznych i uwagi.
Zawiera opis, przebieg i cel każdego ćwiczenia.

✋ Gimnastyka dłoni i palców – przygotowanie do zajęć manualnych

🎯 Cel:

przygotowanie dłoni i palców do pracy manualnej,
poprawa precyzji i siły chwytu,
rozwijanie koordynacji obu rąk,
stymulacja dotykowa i proprioceptywna (czucia głębokiego),
wyciszenie i skupienie uwagi przed zajęciami.

🌿 „Gimnastyka paluszkowa krok po kroku”

💡 Wskazówka dla nauczyciela:
Wykonuj ćwiczenia powoli, w rytmie oddechu, najlepiej przy spokojnej muzyce.
Każdy ruch pokazuj i nazwij.
Można dodać wesołą rymowankę lub powtarzany refren:
„Palce tańczą, dłonie śpią – zaraz euforia w nich obudzą!”

🔹 1. „Obudź dłonie”

Cel: aktywizacja mięśni dłoni, przygotowanie sensoryczne.
Wykonanie:

Pocieraj dłonie o siebie, aż poczujesz ciepło.
Poklep delikatnie każdą dłoń drugą ręką.
Zrób „masaż dłoni” – głaszcz, uciskaj lekko kciukiem po kolei każdy palec.

💡 Dzieci z nadwrażliwością dotykową mogą użyć miękkiej piłeczki lub gąbki.

🔹 2. „Deszczyk pada”

Cel: rozluźnienie i rozgrzanie palców.
Wykonanie:

Delikatnie stukaj palcami o stół, jakby padał deszcz.
Zaczynaj od jednego palca (kciuk, wskazujący…), aż do wszystkich razem.
Zmieniaj tempo: wolny deszczyk → szybki deszcz → burza → znów spokój.

🎵 Można to połączyć z dźwiękami deszczu w tle.

🔹 3. „Palce się witają”

Cel: koordynacja palców obu rąk, koncentracja uwagi.
Wykonanie:

Dotykaj palcem wskazującym prawej ręki palca wskazującego lewej.
Potem środkowe, serdeczne, małe, na końcu kciuki.
Powtórz kilka razy, zmieniając tempo.

💡 Dla ułatwienia można nazwać palce: „Spotykają się przyjaciele!”

🔹 4. „Złap kasztana”

Cel: ćwiczenie chwytu pęsetowego i siły palców.
Wykonanie:

Chwyć mały przedmiot (kasztan, guzik, koralik) palcem wskazującym i kciukiem.
Przenieś go do pojemnika, a następnie do drugiej ręki.
Powtórz po 5–6 razy dla każdej dłoni.

💡 Zmieniaj wielkość przedmiotów, by dopasować trudność.

🔹 5. „Wspinające się palce”

Cel: rozwijanie ruchów naprzemiennych i precyzji.
Wykonanie:

Połóż dłonie na stole.
„Idź” palcami do przodu i do tyłu – najpierw jeden, potem drugi palec.
Można udawać, iż palce wspinają się po drzewie lub po schodkach.

👉 Przeczytaj również:

📘 Logorytmika w pracy z dziećmi ze spektrum autyzmu w wieku wczesnoszkolnym – ćwiczenia, zabawy i scenariusze eBook 19 zł

🔹 6. „Motylek”

Cel: integracja obu półkul mózgu, koordynacja rąk.
Wykonanie:

Złóż dłonie razem, rozczapierz palce – to skrzydła motyla.
Poruszaj nimi lekko, jakby motyl fruwał.
Możesz dodać rymowankę:
„Motyl leci nad łąkami, rusza lekko skrzydełkami.”

🔹 7. „Palcowa fala”

Cel: płynność ruchu, rytm i wyciszenie.
Wykonanie:

Ułóż dłonie płasko na stole.
Unieś kolejno każdy palec, tworząc falujący ruch (fala idzie od kciuka do małego palca).
Potem w drugą stronę.
Powtarzaj 3–4 razy.

🔹 8. „Zamknij i otwórz”

Cel: napięcie i rozluźnienie mięśni dłoni.
Wykonanie:

Zaciśnij dłonie w pięść – policz do trzech.
Powoli otwórz, rozprostuj palce jak promienie słońca.
Powtórz 3 razy.

☀️ Można dodać metaforę: „Chmurka się zamknęła, słońce się otworzyło.”

🔹 9. „Cześć, paluszku!”

Cel: uważność i samoregulacja.
Wykonanie:

Każdy palec dotyka kciuka po kolei, mówiąc:
„Cześć, kciuku! Cześć, wskazujący!…”
Można zakończyć klaśnięciem lub stuknięciem o stół.

🔹 10. „Zwijamy dywanik”

Cel: rozciąganie dłoni i czucie głębokie.
Wykonanie:

Połóż mały ręcznik lub kartkę papieru na stole.
Zwiń ją palcami w stronę dłoni, bez użycia nadgarstka.
Potem rozprostuj z powrotem.

🧘‍♀️ Zakończenie: „Odpoczynek dłoni”

Potrząśnij lekko dłońmi, rozluźnij nadgarstki.
Połóż dłonie na kolanach i weź kilka spokojnych oddechów.
Powiedz wspólnie z dziećmi:

„Moje dłonie są gotowe do pracy. Będą silne, spokojne i uważne.” 🤲

💡 Wskazówka terapeutyczna:
Warto wykonywać tę gimnastykę przed każdymi zajęciami plastycznymi, pisaniem, cięciem nożyczkami lub nawlekaniem.
Systematyczne powtarzanie przynosi widoczne efekty już po 2–3 tygodniach.

✨Subskrybuj i zyskaj więcej:

➡️ Subskrypcja 6 zł lub Dostęp Premium 10 zł
📘 eBooki • 💡 Pakiety lekcyjne • 🎨 Arkusze pracy • 🧠 gotowe scenariusze zajęć

👉 Dołącz teraz do autyzmwszkole.com

Idź do oryginalnego materiału