w Słowenii aż 78% kobiet uczestniczy w badaniach mammograficznych, a to dzięki skutecznemu systemowi zaproszeń i wysokiej jakości diagnostyce. W Polsce po rezygnacji z wysyłania listownych zaproszeń frekwencja spadła do 31%. Czy możemy nauczyć się czegoś od Słoweńców?
11 lutego obchodzimy Światowy Dzień Chorego – to moment, który przypomina o wyzwaniach, z jakimi mierzą się pacjenci i ich bliscy. To także dobra okazja, by zwrócić uwagę na skuteczną profilaktykę raka piersi oraz zastanowić się jak zwiększyć frekwencję i zgłaszalność na badania profilaktyczne.
Jak poprawić zgłaszalność na przesiewowe badania profilaktyczne?
Wczesne wykrywanie raka piersi znacząco zwiększa szanse na skuteczne leczenie i przeżycie pacjentek. Kluczowym elementem w tym procesie jest regularne uczestnictwo kobiet w badaniach przesiewowych. Doświadczenia Słowenii, w szczególności realizacja ich narodowego programu profilaktycznego, dostarczają cennych wskazówek na temat efektywnych strategii zwiększania frekwencji w badaniach profilaktycznych, które mogą znaleźć zastosowanie także w Polsce. Jakie działania powinny zostać podjęte, by to się udało?
W Słowenii Program Badań Przesiewowych w kierunku Raka Piersi DORA oferuje bezpłatną mammografię raz na dwa lata dla kobiet objętych słoweńskim systemem ubezpieczenia zdrowotnego, co eliminuje bariery finansowe. Udział w programie jest dobrowolny, ale kobiety otrzymują imienne zaproszenia z wyznaczonym terminem i miejscem badania, wysyłane tradycyjną pocztą. Dzięki wysokim standardom jakości zgodnym z europejskimi wytycznymi oraz regularnemu monitorowaniu efektywności, program ten osiąga wysoki poziom uczestnictwa. W 2021 roku skorzystało z niego 78% uprawnionych kobiet.
– Niepokój, błędne przekonania i brak informacji często powstrzymują kobiety przed podjęciem tego kroku, który może okazać się krytyczny dla ich zdrowia i życia. Jako osoba głęboko zaangażowana w podnoszenie świadomości i promowanie profilaktyki raka piersi u kobiet w Europie i poza nią, postrzegam edukację i dzielenie się informacjami opartymi na dowodach jako klucz do przełamania tych barier. Kobiety muszą wiedzieć, iż mammografia jest narzędziem profilaktycznym, a nie czymś zarezerwowanym tylko dla tych, którzy już doświadczają objawów. Jasna i empatyczna komunikacja może pomóc rozwiać obawy i umożliwić kobietom przejęcie odpowiedzialności za swoje zdrowie – mówi Tanja Španić, Przewodnicząca Europa Donna Słowenia.
Jak poprawić program profilaktyki raka piersi w Polsce?
W Polsce program profilaktyki raka piersi od końca 2023 roku skierowany jest do kobiet w wieku 45-74 i finansowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Jednak jego funkcjonowanie różni się od słoweńskiego pod kilkoma kluczowymi względami.
Przede wszystkim kobiety muszą zgłaszać się na badania samodzielnie, wysyłania zaproszeń zaprzestano w 2014 roku. Po rezygnacji z tej praktyki zaobserwowano spadek zgłaszalności na mammografię z około 44% w 2014 roku do 34% w 2021 roku, a w tej chwili wynosi ona około 31%.
Według badań zrealizowanych przez Biostat w 2024 roku z inicjatywy Fundacji OnkoCafe – Razem lepiej, tylko 68% respondentek ocenia dostępność mammografii w swojej okolicy jako dobrą lub bardzo dobrą. Dodatkowo kobiety, jako powód rezygnacji z wykonania badań podają strach przed diagnozą, obawy o ból podczas badania oraz brak świadomości znaczenia profilaktyki onkologicznej. Respondentki zwracały uwagę także na problemy z rejestracją, w tym długi czas oczekiwania na połączenie telefoniczne, brak przypomnienia o badaniu oraz brak aktualnych informacji o dostępnych mammobusach.
Tańszą i szerzej dostępną alternatywę dla listowych zaproszeń mogłyby stanowić zaproszenia SMS-y i powiadomienia w IKP. Ponad 90% dorosłych Polaków posiada telefon komórkowy, a powiadomienia SMS-owe są wykorzystywane już w innych obszarach, takich jak alerty pogodowe.
– W obliczu systematycznego wzrostu zachorowalności na raka piersi oraz wysokich wskaźników umieralności w Polsce, powinniśmy natychmiast przywrócić i wdrożyć metody wspierające profilaktykę. Przykład Słowenii i wyniki naszego badania pokazują wysoką skuteczność zaproszeń w zwiększaniu uczestnictwa kobiet w badaniach mammograficznych. Personalizowane zaproszenia listowne, w formie SMS-a lub powiadomienia z aplikacji IKP to gotowe i skuteczne rozwiązania, które należy wprowadzić „od zaraz”. Ważne jednak, aby były one odpowiednio przygotowane i wskazywały kobietom kolejne kroki, sprawiając, iż proces zapisania się na badanie stanie się prosty i intuicyjny. Dobrym rozwiązaniem jest także dołączenie linku do e-rejestracji lub wykazu placówek realizujących program – przekonuje Anna Kupiecka, prezeska Zarządu Fundacji OnkoCafe – Razem Lepiej, wiceprezeska Ogólnopolskiej Federacji Onkologicznej.
– Z mojego doświadczenia wynika, iż najlepsze rezultaty przynosi osobiste i bezpośrednie podejście. Kiedy zaproszenie na badanie pochodzi od zaufanego pracownika służby zdrowia, takiego jak lekarz rodzinny, ma ono ogromne znaczenie. choćby proste przypomnienia SMS-owe są skuteczne – są wygodne, szybkie, a jednocześnie przez cały czas odbierane jako spersonalizowane. Rozszerzenie takich działań, zwłaszcza w obszarach, gdzie dostęp do usług medycznych jest ograniczony, może przynieść realne efekty. Dostępność to kolejny najważniejszy element. Mobilne jednostki mammograficzne doskonale sprawdzają się w docieraniu do kobiet w odległych rejonach, ale mogą obsłużyć tylko ograniczoną liczbę osób – podkreśla Tanja Španić, ekspertka ze Słowenii.
Doświadczenia Słowenii pokazują, iż centralnie koordynowane zaproszenia, rozwój infrastruktury i edukacja społeczna to najważniejsze czynniki sukcesu. Adaptacja tych elementów w Polsce mogłaby zwiększyć uczestnictwo kobiet w badaniach profilaktycznych i zwiększyć skuteczność leczenia z uwagi na wczesne wykrycie raka piersi.
Usprawnienie programu zwłaszcza poprzez wprowadzenie automatycznych zaproszeń, rozwój mobilnych jednostek diagnostycznych oraz bardziej intensywne działania edukacyjne mogłoby uczynić działania w zakresie profilaktyki raka piersi w Polsce bardziej skutecznymi.
źródło: materiały prasowe
Post Jak zwiększyć frekwencję i zgłaszalność na badania profilaktyczne? pojawił się poraz pierwszy w Zwrotnikraka.pl.
