Niemal wszystkie przypadki raka szyjki macicy mają związek z infekcją HPV. Jest to wirus, którym na jakimś etapie swojego życia może zakazić się choćby 80% aktywnych seksualnie osób. Przed wprowadzeniem szczepień przeciw HPV jedyną formą profilaktyki raka szyjki macicy były regularne badania cytologiczne. Choć przez cały czas zajmują one ważne miejsce w badaniach przesiewowych, uważa się, iż potencjalnie największą skuteczność zapewnia ich połączenie ze szczepieniami i testami na HPV.