Jak tłumaczyć zadania tekstowe uczniowi w spektrum (schemat + przykłady)

autyzmwszkole.com 1 godzina temu

Reklamy

Wstęp: Dlaczego zadania tekstowe są trudne dla ucznia ze spektrum?

Dla wielu uczniów z autyzmem zadania tekstowe w matematyce są trudniejsze niż same obliczenia.
Powód? Zadania „z treścią” łączą kilka obszarów, które bywają wyzwaniem w ASD:

czytanie ze zrozumieniem,
przetwarzanie językowe,
wyodrębnianie informacji kluczowych,
elastyczność myślenia,
planowanie i wykonanie kolejnych kroków (funkcje wykonawcze),
stres przed niejasnym poleceniem.

Dlatego wspieranie ucznia nie polega na uproszczaniu matematyki, tylko na uporządkowaniu procesu, żeby treść stała się przejrzysta, przewidywalna i przyjazna poznawczo.

W tym artykule znajdziesz prosty 3-krokowy schemat, przykłady zdań przekształconych w jasny język oraz model pracy, który możesz zastosować od zaraz na lekcji lub rewalidacji.

⭐ 3-krokowy schemat rozwiązywania zadań tekstowych dla ucznia ze spektrum

KROK 1. ZROZUMIEĆ TREŚĆ – „O czym to zadanie jest?”

Uczeń z ASD potrzebuje jasnego, jednoznacznego języka.
Dlatego zaczynamy od:

✔ podkreślenia / zaznaczenia liczb,
✔ wyodrębnienia bohaterów zadania,
✔ określenia celu pytania („o co chodzi?”).

Proste pytania pomocnicze:

Co tutaj się dzieje?
Kto coś ma?
Co się zmienia?
Czego szuka zadanie?

Wsparcie mindfulness:
„Zróbmy jeden spokojny oddech, zanim zaczniemy czytać.”
→ link wewnętrzny: Mindfulness w edukacji – jak uczyć oddechu?

KROK 2. UŁOŻYĆ TO W SCHEMAT – „Moje zadanie w 1 zdaniu”

Uczeń zapisuje zadanie w najprostszej formie:

➡ Kto + co miał + co się stało?

To działa, bo odciąża pamięć roboczą.

Przykład:
„Ania miała 4 jabłka. Dostała 3 jabłka.”
→ Schemat: Ania + jabłka + było 4 + dostała 3.

Uczeń wybiera działanie:

dostała / dołożyła → dodawanie,
oddała / zjadła / zabrał → odejmowanie.

KROK 3. ZROBIĆ DZIAŁANIE – „Policz i odpowiedz”

Dopiero teraz przechodzimy do matematyki.
Liczymy i zapisujemy odpowiedź według jednego, powtarzalnego wzoru:

„Ania miała 4 i dostała 3. Razem ma 7.”

✔ zawsze w tej samej formie
✔ bez złożonych zdań
✔ z podkreśloną odpowiedzią

Reklamy

👇 Przeczytaj:

📘 Scenariusze adaptowane do przedmiotów szkolnych dla uczniów z ASD eBook 22 zł

🧩 Przykłady — tak wygląda zadanie PRZED i PO uproszczeniu

PRZYKŁAD 1 — dodawanie

Oryginał (trudne dla ASD):

„Na półce stały 4 książki. Mama dokupiła jeszcze 5 książek i postawiła je obok poprzednich. Ile książek stoi teraz na półce?”

Wersja uproszczona (przyjazna dla ASD):

Były 4 książki.
Mama dodała 5 książek.
Ile jest razem?

Schemat: książki – było 4 – dodała 5
Działanie: 4 + 5 = 9
Odpowiedź: Teraz jest 9 książek.

PRZYKŁAD 2 — odejmowanie

Oryginał:

„W pudełku jest 10 cukierków. Krzyś zjadł 3. Ile cukierków zostało w pudełku?”

Wersja uproszczona:

W pudełku było 10.
Krzyś zjadł 3.
Ile zostało?

Schemat: było 10 – zabrał 3
Działanie: 10 – 3 = 7
Odpowiedź: Zostało 7 cukierków.

PRZYKŁAD 3 — zadanie dwukrokowe

Oryginał:

„Basia miała 3 kredki niebieskie i 4 żółte. Dostała jeszcze 2 niebieskie. Ile kredek ma teraz Basia?”

Wersja uproszczona ASD:

Basia ma 3 niebieskie i 4 żółte.
Dostała 2 niebieskie.
Ile ma wszystkich?

Schemat:

niebieskie: 3 + 2
żółte: 4
razem: (3 + 2) + 4

Odpowiedź: Basia ma 9 kredek.

👇 Przeczytaj:

📘 Jak uczyć ucznia ze spektrum autyzmu? Przewodnik dla nauczycieli wszystkich przedmiotów eBook 18 zł

🧠 Jak wspierać ucznia w zadaniach tekstowych? (strategia nauczycielska)

✔ 1. Zanim zaczniesz – regulacja

Krótka pauza oddechowa lub uważnościowa redukuje stres.
→ link wewnętrzny do artykułu Mindfulness – oddech przed zadaniem

✔ 2. W trakcie – wizualizacja

Używaj:

rysunków,
strzałek,
prostych tabelek,
kolorów (np. wszystkie liczby na czerwono).

✔ 3. Po przeczytaniu – jedno pytanie

„Co w zadaniu trzeba policzyć?”
Uczniowie ze spektrum często tracą wątek – to pytanie przywraca fokus.

✔ 4. Praca na schematach

Stała struktura obniża lęk i zwiększa zrozumienie.

🤝 A co jeżeli uczeń się gubi? Proszenie o pomoc jest OK.

Możesz wpleść prostą interwencję TUS:

„Jeśli nie wiem, mówię: Potrzebuję pomocy.
Jeśli gubię się w treści, mówię: Proszę powtórzyć pytanie.”

→ link wewnętrzny do artykułu TUS – proszenie o pomoc

Uczniowie z ASD często nie sygnalizują trudności z powodu lęku przed oceną.
Uczenie proszenia o pomoc to kompetencja społeczna, nie matematyczna — kluczowa dla funkcjonowania w klasie.

👇 Przeczytaj:

Cyfry przed i po – wesoła matematyka

🗂️ Narzędzie do pracy

📄 Szablon 3-krokowego rozwiązywania zadań tekstowych
– jasny, prosty, wizualny,
– do druku lub pracy podczas rewalidacji,
– z polami do uzupełniania przez ucznia.

📄 Szablon 3-krokowego rozwiązywania zadań tekstowych

Przejrzysty, prosty i przyjazny uczniowi ze spektrum autyzmu.

Ten materiał zawiera:

✔ jasny 3-krokowy schemat (zrozum → ułóż → policz),
✔ luźny język i krótkie zdania,
✔ wizualny układ stron (kolumny, ramki, piktogramy),
✔ pola do uzupełniania przez ucznia,
✔ wersję do druku, na rewalidację lub lekcję matematyki,
✔ wzór — możesz edytować i dopasować do IPET/WOPFU.

Co jest w środku?

🟦 Strona 1 – „Krok 1: Zrozum treść”

– pole na treść zadania,
– miejsce na zaznaczenie liczb, bohaterów i celu zadania,
– mini-pytania pomocnicze.

🟩 Strona 2 – „Krok 2: Ułóż schemat”

– tabele: KTO? CO? ILE? CO SIĘ STAŁO?,
– miejsce na wybór działania: ➕ / ➖,
– ramka „Moje zadanie w 1 zdaniu”.

🟧 Strona 3 – „Krok 3: Policz”

– duże pole na działanie,
– pole na odpowiedź w stałym wzorze:
„Było…, potem…, więc teraz jest…”
– checkbox „Zrozumiałem zadanie”.

Reklamy

👇 Przeczytaj:

📘 Zespół Aspergera i spektrum autyzmu – najczęściej zadawane pytania, najlepsze odpowiedzi eBook 18 zł

📌Powiązane

Matematyka w ASD: 10 sposobów na liczby w klasach 1–3 (krok po kroku)
Jak uczyć dziecko ze spektrum autyzmu matematyki? Przewodnik dla nauczycieli i terapeutów
Składniki skutecznego procesu nauczania w spektrum autyzmu
Jak dostosować zadania domowe dla ucznia z ASD? Wskazówki dla nauczycieli i rodziców
Żołędzie i cyfry – wesoła matematyka

Najczęściej zadawane pytania

1. Dlaczego zadania tekstowe są trudne dla ucznia z ASD?

Bo łączą obszary szczególnie obciążające dla profilu poznawczego ASD: język, pamięć roboczą i analizę kontekstową.

2. Jak ułatwić zrozumienie treści zadania?

Poprzez: uproszczenie języka, wizualizacje, podkreślanie liczb i jednoznaczne pytania.

3. Czy uczeń ze spektrum powinien mieć prostsze zadania?

Nie prostsze — tylko czytelniejsze. Matematyka może być ta sama, ale treść powinna być jasna.

4. Jak wzmacniać samodzielność ucznia?

Stosując powtarzalny schemat i ucząc proszenia o pomoc, gdy uczeń się gubi.

✅ Dołącz do nas i zyskaj więcej!

🔓 Subskrybuj

📌 Subskrypcja 6 zł – dostęp do wybranych materiałów, artykułów i inspiracji dla nauczycieli, terapeutów i rodziców.
🌟 Subskrypcja PREMIUM 10 zł – rozbudowane arkusze i scenariusze zajęć.

📚 Zajrzyj do eBooków, Pakietów lekcyjnych, scenariuszy zajęć rewalidacyjnych, terapeutycznych, Arkuszy i innych narzędzi (w zakładkach w górnej części strony) na autyzmwszkole.com

👇 Przeczytaj: