Jak się leczymy, jak korzystamy z opieki?

Według wstępnych wyników raportu GUS - Ochrona zdrowia w gospodarstwach domowych w 2023 r., opracowanego na podstawie badania, przeprowadzonego na próbie gospodarstw domowych, w ostatnim kwartale 2023 r. 69,4 proc. osób stosowało przynajmniej jeden lek lub suplement diety (w 2020 r. – 74,3proc.). Częściej leki lub suplementy diety zażywały kobiety (73,6 proc.) niż mężczyźni (64,8 proc.).

• Częściej leki lub suplementy diety stosują mieszkańcy miast niż ci mieszkający na wsi
• 40,0 proc. ogółu osób zażywających leki stosowało je na bóle głowy, przy czym były to częściej kobiety (45,9 proc.), niż mężczyźni (32,9 proc.)
• W następnej kolejności zażywano leki na choroby sercowo naczyniowe (24,5 proc.) i leki na bóle stawów (21,0 proc.)
• W 2023 r. 7,6 proc. mieszkańców Polski przebywało w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej. Skorzystało z tej formy opieki 6,2 proc. mężczyzn i 9,0 proc. kobiet
• Ponad jedna czwarta pobytów w szpitalu (26,0 proc.) spowodowana była chorobą, 24,2 proc. było związanych z operacją lub pobytem pooperacyjnym, a 22,4 proc. miało na celu obserwację lub diagnozowanie
• Czas pobytu w szpitalu z powodu choroby wynosił ponad 7 dni, w związku z operacją i pobytami pooperacyjnymi ponad 5 dni, związany z obserwacją i diagnozowaniem trwał średnio niecałe 5 dni

Najczęściej bierzemy leki na ból głowy

Prawie trzech na czterech (73,4 proc.) mieszkańców miast stosowało leki lub suplementy diety, podczas gdy wśród mieszkańców wsi ten odsetek wyniósł 63,1 proc.

Na spożywanie leków lub suplementów diety miały wpływ takie czynniki jak samoocena stanu zdrowia czy wiek respondenta. Leki lub suplementy diety w ostatnim kwartale 2023 r. zażywało 61,1 proc. osób z co najmniej dobrą samooceną stanu zdrowia, zaś 94,2 proc. respondentów z samooceną złą lub bardzo złą.

Najczęściej leki lub suplementy diety stosowały osoby starsze – 90,6 proc. osób w wieku co najmniej 70 lat oraz 86,4 proc. osób w grupie wieku 60-69 lat. Najrzadziej natomiast po takie produkty sięgały osoby w wieku od 17 do 24 lat (53,3 proc.).

Analizując rodzaje leków lub suplementów diety autorzy raportu zauważają, iż 40,0 proc. ogółu osób je zażywających stosowało leki na bóle głowy, przy czym były to częściej kobiety (45,9 proc.), niż mężczyźni (32,9 proc.). W następnej kolejności zażywano leki na choroby sercowo naczyniowe (24,5 proc.) i leki na bóle stawów (21,0 proc.). Niemal co czwarty respondent stosujący leki lub suplementy diety (23,5 proc. proc.) zażywał w 4 kwartale 2023 r. antybiotyki.

Jak korzystamy z opieki zdrowotnej?

W całym 2023 r. 7,6 proc. mieszkańców Polski przebywało w szpitalu lub innym stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej. Z opieki zdrowotnej w tego typu placówkach skorzy-stało 6,2 proc. mężczyzn i 9,0 proc. kobiet.

W porównaniu do poprzedniej edycji badania odnotowano spadek odsetka osób korzystających ze stacjonarnej opieki zdrowotnej – w 2020 r. wynosił on 8,3 proc. Częstość hospitalizacji oraz korzystania z porad lekarskich w podstawowej opiece zdrowotnej była ściśle związana ze stanem zdrowia respondentów i wzrastała wraz z wiekiem.

Stosunkowo częściej w stacjonarnych zakładach opieki zdrowotnej przebywały osoby starsze. Odmiennie niż dla ogółu badanej populacji to starsi mężczyźni byli częściej hospitalizowani niż kobiety. Odsetek osób przebywających w szpitalu lub innym zakładzie opieki stacjonarnej w grupie wieku 70 lat lub więcej w 2023 r. wyniósł 18,2 proc. wśród mężczyzn i 13,5 proc. wśród kobiet.

Dominującym źródłem finansowania pobytów w szpitalach i innych zakładach stacjonarnych w 2023 r. pozostawały środki Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) – 94,0 proc. pobytów (w 2020 r. było to 97,9 proc. pobytów).

W związku z chorobą średnio 7 dni pobytu w szpitalu

W 2023 r. ponad jedna czwarta pobytów (26,0 proc.) spowodowana była chorobą, 24,2 proc. było związanych z operacją lub pobytem pooperacyjnym, a 22,4 proc. miało na celu obserwację lub diagnozowanie (w 2020 r. było to odpowiednio 30,7 proc., 20,3 proc. i 23,4 proc.).

Czas trwania pobytu w zakładach stacjonarnych opieki zdrowotnej w 2023 r. wynosił średnio nieco ponad 7 dni i był o ponad jeden dzień krótszy niż w 2020 r. Czas pobytu z powodu choroby wynosił ponad 7 dni, natomiast w związku z operacją i pobytami pooperacyjnymi ponad 5 dni. Pobyt związany z obserwacją i diagnozowaniem trwał średnio niecałe 5 dni.

W porównaniu do poprzedniego badania nastąpił wzrost odsetka osób korzystających z porad w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej. W czwartym kwartale 2023 r. odsetek korzystających z porad lekarskich w POZ wynosił 29,1 proc., z porad lekarza specjalisty 16,7 proc., a z usług stomatologicznych 8,9 proc.

Leczymy się na NFZ

Prawie wszystkie (97,5 proc.) osoby korzystające z porad lekarskich w podstawowej opiece zdrowotnej w 4 kwartale 2023 r. zrealizowały je w ramach NFZ (w 2020 r. - 96,2 proc.). W przypadku ambulatoryjnej specjalistycznej opieki lekarskiej również zaobserwowano wzrost odsetka korzystających z tych świadczeń w ramach NFZ i wyniósł on 67,8 proc. wobec 61,5 proc. w 2020 r.

Największy udział usług opieki zdrowotnej realizowanych poza ubezpieczeniem odnotowano w przypadku usług stomatologicznych. Na finansowanie porad ambulatoryjnej opieki zdrowotnej ze środków innych niż w ramach NFZ wskazało 5,2 proc. korzystających z podstawowej opieki zdrowotnej, 38,6 proc. korzystających ze specjalistycznej opieki lekarskiej i 74,7 proc. korzystających z porad stomatologicznych.

W porównaniu do 2020 r. zwiększyły się odsetki osób, które miały wykonane badania diagnostyczne. W 2023 r. badania laboratoryjne wykonało 52,5 proc. ludności, a badania obrazowe i inne – 28,9 proc. (w 2020 r. odpowiednio 42,9 proc. i 25,7 proc.). Wzrósł także odsetek badań diagnostycznych finansowanych przez NFZ. Wśród wszystkich wykonanych w 2023 r. badań laboratoryjnych 85,9 proc. było finansowanych w ramach ubezpieczenia zdrowotnego, a w przypadku badań obrazowych i innych odsetek ten wyniósł 80,1 proc.

Zwiększył się udział gospodarstw domowych deklarujących korzystanie z usług medycznych (poza stomatologicznymi), które nie są finansowane ze środków NFZ – w 2023 r. było to 40,4 proc. gospodarstw (w 2020 r. 38,1 proc.). Główną przyczyną był zbyt odległy termin wizyty w podmiotach mających kontrakty z NFZ – wskazało ją ponad 2/3 gospodarstw (70,7 proc.) korzystających z tego rodzaju usług (w 2020 r. była to znacznie rzadziej wskazywana przyczyna i dotyczyła kilka ponad połowę gospodarstw – 51,7 proc.).