Jak przygotować organizm do radioterapii?

Radioterapia to jedna z najczęściej stosowanych metod leczenia chorób onkologicznych, wykorzystująca energię promieniowania jonizującego. Może być samodzielną formą leczenia lub być stosowana jako element terapii skojarzonej. Z poniższego artykułu dowiesz się, jak przygotować organizm do radioterapii i zadbać o skórę, by zmniejszyć ewentualne skutki uboczne leczenia i poprawić komfort życia.

Radioterapia onkologiczna znajduje zastosowanie u ponad 70% wszystkich pacjentów zmagających się z chorobami nowotworowymi. Jest jedną z trzech metod leczenia chorych na nowotwory złośliwe. Działanie promieniowania nie dotyczy wyłącznie guza nowotworowego, ale obejmuje również otaczające zdrowe tkanki, powodując w ich okolicy wiele odczynów popromiennych. Celem radioterapii onkologicznej stosowanej jako samodzielne leczenie radykalne jest trwałe wyleczenie pacjenta z nowotworu.

Rodzaje radioterapii

Radioterapia to miejscowa metoda leczenia nowotworów, która wykorzystuje energię promieniowania jonizującego. Jest rozległą metodą leczenia; w związku z tym można ją podzielić ze względu na:

• energię promieniowania (konwencjonalne lub megawoltowe),
• lokalizację źródła promieniowania względem pacjenta (teleradioterapia, brachyterapia, radioterapia izotopowa),
• rodzaj promieniowania jonizującego (cząsteczkowe, elektromagnetyczne),
• zasady frakcjonowania (konwencjonalne, niekonwencjonalne),
• wskazania terapeutyczne (skojarzona z innym leczeniem, radykalna, paliatywna).

Najczęściej jednak za główne kryterium podziału uznaje się umiejscowienie źródła napromieniowania, dzieląc wyżej opisywaną metodę leczenia na:

1. teleradioterapię – metoda z zastosowaniem wiązki promieniowania z zewnątrz. Stosowana zwykle do napromieniania zmian powierzchownie położonych (rak sutka, rak tkanek miękkich) oraz nowotworów głębiej położonych (rak płuca, rak nerki, rak pęcherza moczowego);
2. brachyterapię – metoda polegająca na umieszczeniu źródła promieniowania w jamach ciała, bezpośrednio w guzie albo w jego otoczeniu (np. jamie ustnej, macicy i drogach rodnych, prąciu).

Każdy pacjent wymagający leczenia dzięki radioterapii, będący pod opieką specjalistów, ma ustalany indywidualny plan leczenia, który uwzględnia między innymi położenie i wymiary guza oraz lokalizację narządów krytycznych. Pozwala to na dokładniejsze dobranie energii, frakcjonowania, techniki badania i rodzaju napromieniowania do potrzeb pacjenta. Dodatkowo na przebieg radioterapii duży wpływ mają: ogólny stan chorego, jego wiek, przebyte urazy oraz rodzaj wcześniej stosowanego leczenia.

Radioterapia – zastosowanie

Radioterapia może być stosowana praktycznie u każdego pacjenta zmagającego się z nowotworem, często będąc elementem terapii skojarzonej wspólnie z chemioterapią, zabiegiem chirurgicznym lub hormonoterapią. Promieniowanie jonizujące, wykorzystywane podczas radioterapii, na skutek uszkodzenia DNA powoduje śmierć komórki nowotworowej. Jego działanie nie ogranicza się jednak do samego guza nowotworowego i węzłów chłonnych – dotyczy także otaczających, zdrowych tkanek, mogąc prowadzić do powikłań popromiennych i skutków ubocznych.

Jak przygotować organizm do radioterapii?

Skóra jest jednym z najbardziej narażonych na promieniowanie jonizujące organem, dlatego niezwykle ważne jest zadbanie o jej ogólny stan i nawilżenie. Pierwotne odczyny popromienne, występujące po około 3-6 miesiącach po radioterapii, cechuje przede wszystkim suchość skóry. W konsekwencji staje się ona bardziej wrażliwa i podatna na uszkodzenia. Ważna więc jest jej odpowiednia pielęgnacja:

• mycie skóry letnią wodą z wykorzystaniem bezzapachowych, łagodnych mydeł, wolnych od lanoliny, o neutralnym pH,
• delikatne osuszanie skóry dzięki miękkiego ręcznika,
• unikanie obcisłej odzieży,
• stosowanie emolientów i kosmetyków chroniących skórę przed podrażnieniami i wysuszeniem.

Dodatkowo należy zwrócić uwagę, aby zarówno przed leczeniem z wykorzystaniem radioterapii, jak i podczas niego chronić skórę przed opalaniem i działaniem promieniowania UV, unikając bezpośredniej ekspozycji na słońce oraz stosując filtry ochronne.

Nie sposób nie wspomnieć także o roli diety i zdrowego stylu życia. Odpowiedni stan odżywienia chorego oraz prawidłowa masa ciała zapewniają efektywniejszy przebieg leczenia oraz zmniejszają ryzyko wystąpienia ewentualnych powikłań poradiacyjnych. Dlatego warto zwrócić uwagę na zbilansowaną, różnorodną dietę, odpowiednie nawodnienie organizmu oraz unikanie używek, takich jak alkohol czy papierosy. W razie trudności z utrzymaniem odpowiedniego poziomu odżywienia pomocne mogą być także produkty żywności specjalnego przeznaczenia medycznego, stosowane zgodnie z zaleceniem lekarza i pod jego nadzorem.

Na powodzenie radioterapii duży wpływ ma również powtarzalność ułożenia pacjenta, dzięki czemu łatwiej będzie zapewnić odpowiednie ułożenie ciała. Dodatkowo ważnym elementem jest używanie unieruchomień. Wszystko po to, by zalecone przez lekarza napromienianie było precyzyjnie wykorzystane w miejscu zmian nowotworowych. W tym celu stosuje się systemy laserowego pozycjonowania pacjenta, które weryfikują jego prawidłową, wyjściową pozycję. Niezwykle ważne jest to, aby podczas napromieniania chory pozostawał w całkowitym bezruchu.

Bibliografia:

Kłęk S. i wsp.: „Standardy leczenia żywieniowego w onkologii”, Nowotwory Journal of Oncology, 2015; 65 (4), 320–337.

Rymarowicz J., Bartosik-Psujek H.: „Neurologiczne powikłania po radioterapii nowotworów ośrodkowego układu nerwowego”, Polski Przegląd Neurologiczny, 2019; 15 (2), 88–95.

Ziółkowska E. i wsp.: „Odczyn popromienny u chorych poddanych radioterapii z powodu nowotworów ośrodkowego układu nerwowego”, Polski Przegląd Neurologiczny 2014; 10 (3): 106–113.

ARTYKUŁ SPONSOROWANY

Post Jak przygotować organizm do radioterapii? pojawił się poraz pierwszy w Zwrotnikraka.pl.