Podstawową zasadą dialogu jest głębokie słuchanie. To znaczy respektowanie tego, co ktoś do nas mówi, choćby jeżeli się z tym nie zgadzamy…
Małgorzata Braunek
Aby mówić o komunikatach typy JA i TY należy rozpocząć od definicji komunikacji. Czym w zasadzie jest?
Komunikacja – najprościej rzecz ujmując, jest to wymiana informacji pomiędzy nadawcą, a odbiorcą. Komunikacja działa w dwie strony – na komunikat nadawcy, odbiorca reaguje i jest to jego informacja zwrotna. Komunikowanie się ma być drogą do zwiększenia wzajemnego zrozumienia się poprzez stosowanie określonego komunikatu, wymianę myśli, spostrzeżeń, doświadczeń czy uczuć. Kluczowym elementem jest słowo wzajemnego zrozumienia gdyż określa, iż proces ten jest dwustronny, a efekty uzależnione są od pracy dwóch stron. Zadaniami skutecznego komunikowania się jest słuchanie, obserwowanie, mówienie oraz dbanie o osiągnięcie zrozumienia.
W bezpośredniej komunikacji bardzo ważne jest aby używać takich komunikatów, które nie są przez naszego rozmówcę odbierane jako atak czy oskarżenie. Istnieją zatem dwa rodzaje komunikatów: komunikat typu TY oraz komunikat typu JA.
Komunikat typu TY – kładzie nacisk na nieodpowiednie zachowania drugiej osoby, jest oskarżycielski, powoduje ocenianie postawy drugiej osoby.
Np. „ Wiecznie masz bałagan w pokoju, jak można tak żyć?”; „Jak zwykle mnie nie słuchasz, jak do Ciebie coś mówię!”. Stosując ten rodzaj komunikatu zwykłe codzienne rozmowy przeradzają się w domową awanturę.
Komunikat typu JA – stosujące ten typ wypowiedzi, mówimy drugiej osobie jak na nas wpływa jej zachowanie, jakie są nasze emocje i oczekiwania względem zmiany.
Np. „Wchodząc do Twojego pokoju widzę rozrzucone papierki po cukierkach na podłodze, złości mnie, gdy nie wyrzucasz ich do śmieci.”; „Gdy nie patrzysz na mnie podczas rozmowy, mam wrażenie, iż mnie nie słuchasz i jest mi przykro, ponieważ czuje się ignorowana”. Komunikat JA zatem pozwala wyrażenie naszych odczuć i oczekiwań w stosunku do drugiej osoby. Taka forma nie rani naszego rozmówcy i nie oskarża go. Problem, który się pojawia, zostaje nazwany, wyjaśniony i dzięki temu nie ma miejsca na nieporozumienia.
Jak budować komunikat typu Ja?
Jak zbudować komunikat JA:
- Opisz swoje uczucia.
- Nazwij konkretne zachowanie drugiej osoby.
- Opisz jakie są konsekwencje tego zachowania dla ciebie (co ci ono robi)?
- Opisz jakiego zachowania oczekujesz (twoje potrzeby).
|
Ja czuję… |
opis uczucia |
| kiedy Ty… | opis (dokładny, konkretną czynność wykonaną przez partnera) zachowania |
| ponieważ… | informacje na temat przyczyny naszej reakcji |
| Chcę… | rozwiązanie problemu, oczekiwania |
| Denerwuję się, gdy zbyt późno odbierasz Janka ze szkoły, ponieważ spóźniamy się z Jankiem na zajęcia korekcyjne. Chcę, abyś przyjeżdżał po nas wcześniej. | |
Kilka przykładów, aby lepiej zrozumieć i poćwiczyć tworzenie poprawnych komunikatów:
- TY: Zawsze się spóźniasz, ile można na ciebie czekać?
JA: Kolejny raz nie przychodzisz na umówioną godzinę, denerwuje mnie fakt, iż muszę na Ciebie czekać, chciałabym abyś był punktualny - TY: Przestań krzyczeć, nie kontrolujesz się.
JA: Gdy podnosisz na mnie głos i krzyczysz czuję się niepewna i boje się, chciałabym abyś kontrolował swoje wypowiedzi. - TY: Co z tobą się dzieje, zawsze zostawiasz otwarte drzwi.
JA: Przeszkadza mi fakt, iż drzwi wejściowe są otwarte, chciałabym abyś pilnował aby drzwi były zamknięte to gwarantuje nam bezpieczeństwo. - TY: Nie przerywaj mi, jesteś niegrzeczny.
JA: Nie lubię, gdy zaczynam coś mówić, a nie mogę dokończyć, to powoduje, iż nie mam ochoty dalej z Tobą rozmawiać. Spróbuj poczekać do końca mojej wypowiedzi. - TY: Strasznie mnie denerwujesz.
JA: Gdy nie trzymasz się ustalonych zasad zachowania to jestem zdenerwowana, chciałabym abyś respektował nasze umowy.
W naszym Centrum prowadzimy dla dzieci i młodzieży:
- Trening Umiejętności Społecznych
- Socjoterapię
- Trening Zastępowania Agresji
- konsultacje psychologiczne dla dzieci
- psychoterapię indywidualną młodzieży
- terapię rodzinną
- Trening Umiejętności Wychowawczych
autor: Agnieszka Karbowska – pedagog, certyfikowany trener umiejętności społecznych, certyfikowany trener zastępowania agresji
bibliografia:
- Komunikowanie interpersonalne, W. Głodowski, Warszawa 2006,
- Wszyscy się komunikują niewielu potrafi się porozumieć, J. C.Maxwell, Warszawa 2017
- Sztuka skutecznego porozumiewania się, McKay M., Davis M., Fanning P., Gdańsk 2003
- Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały, jak słychać, żeby dzieci do nas mówiły, A.Faber, E.Mazlish, Warszawa 2013
