Trądzik pospolity wciąż pozostaje jedną z najczęstszych dermatoz z którymi spotykamy się w swojej codziennej praktyce lekarskiej. Patogeneza tego schorzenia jest wieloczynnikowa i obejmuje zarówno zaburzenia procesu keratynizacji, obecność stanu zapalnego, nadmierne wydzielanie oraz zmianę składu łoju, jak również dysbiozę skórnego mikrobiomu. Złożone interakcji pomiędzy czynnikami endogennymi i egzogennymi oraz ich wpływ na jednostkę włosowo-łojową były przedmiotem intensywnych badań ostatnich lat. Wraz z ogromnym postępem jaki dokonał się w tym zakresie pojawiła się potrzeba poszukiwania nowych składników aktywnych mogących mieć wpływ na poszczególne etapy etiopatogenezy trądziku.
Formuły dermokosmetyków mogą zawierać wiele różnych substancji aktywnych działających zarówno przeciwzapalnie, keratolitycznie, sebostatycznie jak i nawilżająco. Składniki takie jak hydroksykwasy, retinoidy czy niacynamid są powszechnie znane, a ich mechanizm działania był już wielokrotnie dyskutowany. Do wartych uwagi nowości wśród substancji aktywnych dermokosmetyków należą Phylobiom, Aqua Posae Filiformis, Procerad czy też Bixa orellana.
Phylobioma
Phylobioma to bogaty w roślinne polifenole, hydrofilny ekstrakt pozyskiwany z owoców niedojrzałych granatów, którego mechanizm działania obejmuje normalizację czynności gruczołów łojowych, łagodzenie stanu zapalnego, działanie przeciwbakteryjne oraz keratolityczne. W szerszym ujęciu Phylobioma wpływa na regulację metabolizmu hormonów poprzez zahamowanie konwersji testosteronu do dihydrotestosteronu, która w głównej mierze jest odpowiedzialna za wzmożoną produkcję sebum. Ponadto składnik ten uczestniczy w regulacji mechanizmu lipofagii, a dzięki ograniczeniu stosunku kwasów tłuszczowych nienasyconych do nasyconych wpływa na poprawę profilu lipidowego. Efekt przeciwzapalny wiąże się z hamowaniem wydzielania chemokin, cytokin prozapalnych (w tym IL-1a i IL-8), metaloproteinaz macierzy oraz odpowiedzi immunologicznej Th-17 zależnej. Phylobioma ogranicza rozwój filotypu IA1 bakterii Cutibacterium acnes (filotyp powiązany z występowaniem zmian trądzikowych) i jego umiejętności tworzenia biofilmu. A poprzez zahamowanie wydzielania IL-6 i IL-8 przez sebocyty zmniejsza reakcję zapalną wywoływaną przez bakterie. Działanie keratolityczne jest wywierane poprzez ograniczenie syntezy cytokin 5 i 16 będących markerami hiperproliferacji keratynocytów.
Aqua Posae Filiformis
Aqua Posae Filiformis to lizat bakterii Vitreoscilla Filiformis hodowany w wodzie termalnej La Roche-Posae (Thermal Spring Water), która dzięki unikatowej, wysokiej zawartości selenu i strontu tworzy środowisko optymalne dla szybkiego wzrostu bakterii. W kolejnym etapie dzięki wysokiej temperaturze bakterie Vitreoscilla Filiformis są pozbawiane zjadliwości. Tak powstaje lizat bakteryjny, który stosowany w preparatach miejscowych wpływa na zwiększenie syntezy peptydów przeciwdrobnoustrojowych w skórze oraz modulację mikrobioty skórnej promując wzrost bakterii komensalnych. Dodatkowo poprzez zahamowanie wydzielania substancji p - neuropeptydu syntezowanego i uwalnianego z włókien nerwowych peptydergicznych - ma zdolność ograniczania neurogennego stanu zapalnego, co w efekcie końcowym wywiera działanie łagodzące.
Procerad
Kolejnym obiecującym składnikiem aktywnym jest procerad będący naturalnym ceramidem złożonym z kwasu tłuszczowego i sfinganiny. Procerad uczestniczy w zachowaniu integralności bariery skórno-naskórkowej. Jako składnik tzw. „cementu międzykomórkowego” strukturyzuje macierz pomiędzy korenocytami, pełniąc jednocześnie funkcję barierową w stosunku do elementów lipidowych takich jak cholesterol i trójglicerydy. Ogranicza transepidermalną utratę wody z naskórka oraz uczestniczy w modulacji szlaków sygnałowych keratynocytów, wywierając tym samym efekt przeciwzapalny. Co interesujące procerad hamuje syntezę melaniny co stwarza możliwość zastosowania go również w przypadku leczenia hiperpigmentacyjnych zmian pozapalnych.
Bixa orellana
Występujący w formułach dermokosmetycznych składnik aktywny o nazwie Bixa orellana to w istocie ekstrakt pozyskiwanym z nasion arnoty adekwatnej (Bixa orellana, urucum), naturalnie rosnącej na terenie Ameryki Południowej. Pigment (pomarańczowo-czerwony barwnik terpenowy) zawarty w nasionach arnoty adekwatnej znany jest w świecie kosmetycznym pod nazwą „Anatto”, a jego głównymi składnikami aktywnymi są hydrofobowa biksyna (ok. 80%) oraz hydrofilna norbiksyna (ok.20%). Spośród naturalnie występujących karotenoidów biksyna wykazuje działanie przeciwzapalne poprzez redukcję wolnych rodników tlenowych. Liczne badania naukowe wykazały również silne działanie przeciwbakteryjne. Bixa orellana hamuje produkcję enzymu – lipazy przez bakterie Cutibacterium acnes katalizującej reakcję tworzenia wolnych kwasów tłuszczowych z trójglicerydów obecnych w łoju. Zmniejszenie zawartości w łoju wolnych kwasów tłuszczowych prowadzi do normalizacji procesu keratynizacji będącego jednym z istotnych czynników patogenetycznych trądziku pospolitego.
Niezależnie od stopnia nasilenia trądziku oraz stosowanego leczenia dermatologicznego odpowiednio dobrane dermokosmetyki są istotną częścią strategii terapeutycznej. Nieustanny rozwój rynku kosmetycznego skłania nas do poszukiwaniu preparatów zawierających w swojej formule składniki aktywne o udowodnionej naukowo skuteczności, co z pewnością przełoży się zarówno na poprawę efektów leczenia jak i jakości życia pacjentów.
dr n. med. i n. o zdr. Dominika Kwiatkowska
Bibliografia
Heng AH, Chew FT. Systematic review of the epidemiology of acne vulgaris. Sci Rep. 2020; 10(1): 5754, doi: 10.1038/s41598-020-62715-3
Araviiskaia E, Dréno B. The role of topical dermocosmetics in acne vulgaris. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2016; 30(6): 926–935, doi: 10.1111/jdv.13579
Fournière M, Latire T, Souak D, et al. Staphylococcus epidermidis and Cutibacterium acnes: Two Major Sentinels of Skin Microbiota and the Influence of Cosmetics. Microorganisms. 2020;7;8(11):1752. doi: 10.3390/microorganisms8111752.
Gueniche A, Liboutet M, Cheilian S, et al. Vitreoscilla filiformis Extract for Topical Skin Care: A Review. Front Cell Infect Microbiol. 2021;16;11:747663. doi: 10.3389/fcimb.2021.747663.
Gueniche A, Valois A, Salomao Calixto L, et al. A dermocosmetic formulation containing Vichy volcanic mineralizing water, Vitreoscilla filiformis extract, niacinamide, hyaluronic acid, and vitamin E regenerates and repairs acutely stressed skin. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2022;36 Suppl 2:26-34. doi: 10.1111/jdv.17785.
Dreno, B, et al. Acne microbiome: From phyla to phylotypes. Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology 2023; doi.org/10.1111/jdv.19540.
Ashraf A, Ijaz MU, Muzammil S, Nazir MM, et al. The role of bixin as antioxidant, anti-inflammatory, anticancer, and skin protecting natural product extracted from Bixa orellana L. Fitoterapia. 2023; 169:105612. doi: 10.1016/j.fitote.2023.105612. Dół formularza
