Lekarze z Instytutu Matki i Dziecka zastosowali innowacyjne endoprotezy już u ponad 1000 dzieci z nowotworami kości. Ten rzadki typ nowotworu w przeszłości często prowadził do amputacji. Dzięki rozwojowi medycyny standardem leczenia stało się zastosowanie nowoczesnych endoprotez, które pozwalają oszczędzić kończynę i dają szansę na aktywne życie.
Nowotwory kości u dzieci wciąż stanowią duże wyzwanie dla lekarzy. Występują rzadko i często nie dają jednoznacznych objawów, przez co często są rozpoznawane w zaawansowanym stadium. Symptomami świadczącymi o chorobie mogą być utrzymujące się bóle kończyn, nasilające się w nocy i nie ustępujące mimo leczenia przeciwbólowego. Niepokojące są także guzy wyczuwalne pod skórą. Nierzadko pierwszym objawem choroby nowotworowej są złamania patologiczne, do których dochodzi w mechanizmie urazu niskoenergetycznego. Endoprotezoplastyka polega na zastąpieniu fragmentu kości zajętego przez nowotwór specjalnym implantem. U dzieci i młodzieży stosuje się endoprotezy rosnące, które wydłużają się wraz ze wzrostem pacjenta. Nowoczesne implanty wykonane są z materiałów bezpiecznych dla organizmu, co minimalizuje ryzyko odrzutu i powikłań.
Jak wyjaśnia dr Bartosz Pachuta, specjalista ortopedii i traumatologii w Instytucie Matki i Dziecka –“Nowoczesne endoprotezy nie tylko zastępują utraconą tkankę, ale także rosną razem z dzieckiem, co minimalizuje konieczność przeprowadzania kolejnych operacji. To ogromny postęp, który pozwala dzieciom na utrzymanie pełnej funkcjonalności kończyny i powrót do aktywności fizycznej. Niemniej jednak zastosowanie implantów poresekcyjnych niesie ze sobą ryzyko infekcji okołoprotezowej, zwłaszcza u pacjentów poddawanych chemioterapii. Obniżona odporność znacząco zwiększa ryzyko powikłań, dlatego leczenie tej grupy pacjentów musi odbywać się w ścisłej współpracy onkologów i ortopedów.”
W rekonstrukcjach onkologicznych przełomem było wprowadzenie endoprotez dopasowanych do potrzeb konkretnego pacjenta, drukowanych w technologii 3D, dzięki której można zastąpić każdą kość. Możliwa stała się m.in. rekonstrukcja ubytków miednicy w sposób umożliwiający pacjentowi codzienne funkcjonowanie. Pacjenci po dużych resekcjach funkcjonują niemal normalnie – mogą chodzić, a choćby jeździć na rowerze. Oczywiście, wszystko zależy od wielkości usuniętej kości i zajęcia tkanek miękkich.
Endoprotezoplastyka znajduje zastosowanie przede wszystkim u pacjentów z nowotworami złośliwymi kości, takimi jak kostniakomięsak (osteosarcoma), chrzęstniakomięsak (chondrosarcoma) czy mięsak Ewinga. Nowoczesne technologie pozwalają na precyzyjne usunięcie zmienionych chorobowo tkanek przy zachowaniu możliwie dużej części zdrowej kości. “Dzięki zastosowaniu endoprotez coraz więcej dzieci może zachować sprawność i wrócić do normalnej aktywności po zakończonym leczeniu. U wielu pacjentów, oprócz protez, stosuje się również chemio- lub radioterapię, co znacząco zwiększa szanse na całkowity powrót do zdrowia. Wprowadzenie leczenia skojarzonego wpłynęło w istotny sposób na poprawę jego wyników — w tej chwili w przypadku zlokalizowanego nowotworu uzyskuje się wyleczenie u około 90% dzieci. Jednak każdy przypadek jest inny, dlatego najważniejsze jest indywidualne podejście do małego pacjenta oraz ścisła kooperacja między onkologami, ortopedami i rehabilitantami. Tylko w ten sposób możemy zapewnić dziecku najlepsze rezultaty i maksymalny komfort życia po zakończonym leczeniu” – wyjaśnia prof. Anna Raciborska, kierownik Kliniki Onkologii i Chirurgii Onkologicznej IMiD.
Leczenie w wyspecjalizowanych ośrodkach
Nowotwory kości są niezwykle rzadkie, dlatego ich leczenie powinno odbywać się w wyspecjalizowanych, doświadczonych w terapii tego typu schorzeń ośrodkach, dysponujących odpowiednim sprzętem diagnostycznym, zapleczem medycznym, współpracujących z wykwalifikowanymi ekspertami i, co ważne, leczących minimum 25 takich chorych rocznie. Takie podejście znajduje potwierdzenie w najnowszych, międzynarodowych wytycznych opracowanych przez Sarcoma Patient Advocacy Global Network (SPAGN) i opublikowanych w 2024 roku, które definiują, czym powinien charakteryzować się ośrodek referencyjny w leczeniu mięsaków. Pierwotne nowotwory kości powinny być leczone przez wielodyscyplinarne zespoły, ponieważ ponad 70% mięsaków wymaga leczenia skojarzonego – chirurgicznego i chemioterapeutycznego.
“Dzięki postępowi technologicznemu i doskonaleniu metod leczenia coraz więcej dzieci może uniknąć inwazyjnych operacji i cieszyć się aktywnym dzieciństwem. najważniejsze jest jednak, aby rodzice mieli świadomość, iż dostęp do nowoczesnych terapii i odpowiednich specjalistów może mieć decydujące znaczenie dla skuteczności leczenia ich dziecka. Jednym z ośrodków specjalizujących się w leczeniu guzów litych u dzieci jest IMiD, w którym do 2024 r. wykonano już 1166 zabiegów wszczepiania endoprotez u dzieci i młodzieży, w tym tych wydłużanych mechanicznie lub przy użyciu pola elektromagnetycznego. Najmłodszy pacjent, u którego zastosowano ten rodzaj leczenia, miał zaledwie 8 miesięcy” – mówi prof. Anna Raciborska.
Klinika Onkologii i Chirurgii Dzieci i Młodzieży Instytutu Matki i Dziecka – to najstarsza w Polsce, wysokospecjalistyczna Klinika onkologiczna dla dzieci i młodzieży zlokalizowana w Warszawie. Interdyscyplinarny, doświadczony zespół Kliniki prowadzi pełną diagnostykę i kompleksowe leczenie nowotworów u dzieci od okresu płodowego do 25. roku życia z całego kraju. Specjalizuje się w zakresie leczenia guzów litych poza ośrodkowym układem nerwowym oraz histiocytoz. Klinika jest ośrodkiem referencyjnym w leczeniu oszczędzającym, umożliwiającym uratowanie kończyny choremu dziecku. Do 2024 r. wykonano ponad 1000 zabiegów wszczepiania endoprotez u dzieci, także tych wydłużanych mechanicznie lub w wyniku działania pola elektromagnetycznego. Najmłodszy pacjent, u którego wykonano taki zabieg miał 8 miesięcy. Zespół Kliniki prowadzi także działalność naukową – m.in. niekomercyjne badania kliniczne dot. leczenia guzów litych u dzieci.
