Sprawa, którą wziął na tapet nowojorski reporter Patrick Radden Keefe, była głośna i być może znacie najważniejsze fakty z mediów. Otóż przeciwko firmie farmaceutyczna Purdue Pharma i bezpośrednio przeciwko jej właścicielom, rodzinie Sacklerów, w 2018 roku wpłynęło morze pozwów zbiorowych w związku z epidemią uzależnienia od narkotyków, która od ponad dwudziestu lat dotyka USA. Ale co rodzina szacownych lekarzy i filantropów ma wspólnego z narkomanią i ze zgonami setek tysięcy Amerykanów? Otóż to oni stoją za produkcją i agresywną reklamą środka przeciwbólowego – OxyContinu, dostępnego również w Polsce. Lek przedstawiano jako niepowodujący skutków ubocznych. W rzeczywistości okazał się niezwykle silnie uzależniający. Keefe postanowił sprawdzić, jaka historia stoi za tak rażąco nieetycznym działaniem.
Na początku swojej opowieści autor zabiera nas więc do wytwornej kancelarii, gdzie właśnie przesłuchiwana jest – w obstawie sztabu najlepszych prawników – wyraźnie zniecierpliwiona Kath Sackler, współwłaścicielka Purdue Pharma. Jej zdaniem firma nie ponosi odpowiedzialności za falę uzależnienia, nie ma się też czego wstydzić ani nie musi za nic przepraszać. Skąd taka pewność siebie? Żeby to wyjaśnić reporter przeprowadzi nas przez całą historię dynastii Sacklerów.
A wszystko zaczęło się na początku XX wieku, na Brooklinie, gdzie świeżym emigrantom z Europy Wschodniej, rodzi się syn Abraham. Z czasem każe się nazwać Arthurem, skończy studia medyczne i razem z młodszymi braćmi będzie zakładać rozliczne biznesy medyczne, farmaceutyczne i… reklamowe. Arthurowu Sacklerowi nie można odmówić, iż był na swój sposób wybitny, niezwykle pracowity i charyzmatyczny. W wielu dziedzinach podjął nowatorskie działania. ale choć zawsze miał na ustach dobro pacjentów i filantropię, w imię swoich interesów nie unikał nieczystych (i trzeba przyznać bardzo pomysłowych) zagrywek.
Keefe pokazuje nam poczynania członków familii na przestrzeni XX wieku, na tle zmieniających się obyczajów i struktur społecznych. Udaje mu się stworzyć niezwykle bogatą panoramę Ameryki, a zwłaszcza jej kręgów przemysłowych i elit finansowych. Są oczywiście i polskie tropy. Chociażby ten, iż popularny lek psychotropowy, znany pod nazwą handlową Valium, został zsyntetyzowany przez Leon Henryk Sternbach, syna krakowskiego aptekarza i absolwenta Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Jest to wzorcowy przykład rzetelnego reportażu: bogaty w szczegóły, skrupulatnie dokumentowany, napisany ze swadą, oddający ducha epoki i oświetlający przedmiot swoich dociekań z wszelkich możliwych stron.
Poleca
Anna Cała
Sprawdź, w których naszych agendach znajdziesz ten i inne świetne reportaże z Serii Amerykańskiej wydawnictwa Czarne: KLIK.
