Co to są tłuszcze trans?
Tłuszcze trans to rodzaj nienasyconych kwasów tłuszczowych, które posiadają specyficzną konfigurację chemiczną (izomer trans). Powstają one głównie w wyniku procesu przemysłowego, nazywanego uwodornieniem (utwardzaniem). Proces ten polega na dodawaniu wodoru do nienasyconych tłuszczów w obecności katalizatorów, co przekształca je w bardziej stałą formę. Celem tego procesu jest przedłużenie trwałości produktów oraz nadanie im odpowiedniej konsystencji.
Naturalne tłuszcze trans powstają w przewodzie pokarmowym przeżuwaczy, takich jak krowy i owce, więc w niewielkich ilościach mogą one występować w mięsie i produktach mlecznych.Reklama
Zgodnie z zaleceniami Instytutu Żywności i Żywienia, spożycie izomerów trans należy ograniczać do minimum. WHO wskazuje, iż ich zawartość w codziennej diecie nie powinna przekraczać 1 proc. całkowitej energii dostarczanej z pożywienia.
Czy tłuszcze trans są szkodliwe?
Badania nad wpływem tłuszczów trans na zdrowie realizowane są już od dawna, a wiele z nich wskazuje, iż choćby niewielkie ich spożycie może negatywnie wpływać na nasze zdrowie.
Badania pokazały, iż tłuszcze trans mogą zakłócać metaboliczne szlaki sygnałowe, co negatywnie wpływa na poziom lipidów, prowadzi do ogólnoustrojowego stanu zapalnego, oraz może zwiększać otyłość trzewną, masę ciała i insulinooporność. Spożycie tłuszczów trans może być także związane z niektórymi rodzajami nowotworów oraz cukrzycą. Dodatkowo, istnieją coraz silniejsze dowody na to, iż tłuszcze trans mogą odgrywać rolę w rozwoju choroby Alzheimera i pogorszeniu funkcji poznawczych.
Okazuje się, iż nie ma bezpiecznego poziomu tłuszczów trans, które można przyjąć z jedzeniem, a ich nadmierne spożycie może prowadzić do wielu poważnych powikłań, w tym:
Zwiększenia poziomu "złego" cholesterolu LDL - co sprzyja odkładaniu się złogów w tętnicach, co z kolei prowadzi do miażdżycy.
Obniżenia poziomu "dobrego" cholesterolu HDL - który normalnie pomaga usuwać złogi tłuszczowe z naczyń.
Zwiększenia ryzyka chorób sercowo-naczyniowych - w tym zawałów serca i udarów mózgu.
Zwiększenia ryzyka cukrzycy typu 2 - tłuszcze trans mogą pogarszać wrażliwość na insulinę.
Zwiększenia ryzyka otyłości - tłuszcze trans mogą prowadzić do nadmiernego gromadzenia tłuszczu w organizmie.
Zwiększenia ryzyka nowotworów - niektóre badania sugerują, iż spożycie tłuszczów trans może być powiązane z wyższym ryzykiem niektórych typów nowotworów.
W jakich produktach mogą się znajdować tłuszcze trans?
Tłuszcze trans najczęściej można było spotkać w produktach spożywczych, które były częściowo uwodornione, czy przetworzone, takie jak:
margaryny oraz tłuszcze używane w piekarnictwie, fast foody, w tym frytki, hamburgery i nuggetsy, przetworzone wypieki, takie jak ciastka, pączki, ciasteczka i herbatniki, produkty smażone na głębokim tłuszczu, chipsy i przekąski, niektóre produkty instant (np. zupki w proszku).
Jak sprawdzić czy dany produkt zawiera izomery trans?
Aby sprawdzić, czy dany produkt zawiera szkodliwe izomery trans najlepiej dokładnie czytać etykiety. Zgodnie z polskim prawem producenci żywności nie są zobowiązani do podawania informacji o zawartości izomerów trans. Jednak od 2 kwietnia 2021 roku zawartość tłuszczów trans nie może przekroczyć 2 g na 100 g tłuszczu.
Warto jednak zwracać uwagę na skład, w szczególności na obecność "częściowo uwodornionych" lub "częściowo utwardzonych olejów roślinnych". Takie informacje mogą wskazywać na obecność tłuszczów trans w produkcie.
Warto zauważyć, iż choć wprowadzenie rozporządzenia z pewnością poprawiło poczucie bezpieczeństwa, problem nie znika całkowicie. Ograniczenie zawartości izomerów trans do maksymalnie 2 g na 100 g produktu wciąż stwarza ryzyko ich przekroczenia, zwłaszcza w przypadku diety bogatej w przetworzoną żywność.
Izomery trans - rozporządzenie Komisji Europejskiej
24 kwietnia 2019 roku Komisja Europejska wydała rozporządzenie nr 2019/649, które zmienia załącznik III do rozporządzenia (WE) nr 1925/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, wprowadzając ograniczenia dotyczące zawartości izomerów trans kwasów tłuszczowych w żywności (do maksymalnie 2 g na 100 g tłuszczu), z wyłączeniem tych naturalnie występujących w tłuszczach pochodzenia zwierzęcego. Rozporządzenie zaczęło obowiązywać 2 kwietnia 2021 roku.
Źródło:https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/izomery-trans-warto-wiedziec/https://journals.lww.com/ijph/fulltext/2021/65010/industrially_produced_trans_fat__usage,_health.15.aspx
