Etapy rozwoju mowy dziecka.

Zdjęcie: Etapy rozwoju mowy dziecka.

Podstawową wiedzę z zakresu rozwoju mowy dziecka powinien posiadać każdy rodzic. Jest to ważne biorąc pod uwagę prawidłowe kierowanie jej rozwojem.

Nadawanie mowy jak i jej rozumienie są zależne od funkcjonowania:

• mózgu,
• narządów mownych tj. aparatu oddechowego, artykulacyjnego oraz fonacyjnego,
• narządu słuchu.

Wyróżniamy cztery okresy rozwoju mowy dziecka (od narodzin do 7 roku życia): okres melodii, okres wyrazu, okres zdania oraz swoistej mowy dziecięcej. Poniżej opiszę każdy z nich.

Okres melodii – od urodzenie do 1 roku życia
Początkowo dziecko komunikuje się dzięki krzyku, który sygnalizuje jego potrzeby. Naukowcy wyróżniają następujące rodzaje krzyku niemowlęcego:

• krzyk zwiastujący samotność i pragnienie kontaktu z matką,
• krzyk sygnalizujący dyskomfort spowodowany mokrą pieluchą,
• krzyk sygnalizujący zaniedbania pielęgnacyjne (odparzenia),
• krzyk głodowy,
• krzyk sygnalizujący zmęczenie,
• krzyk sygnalizujący znudzenie,
• krzyk sygnalizujący gniew, złość,
• krzyk sygnalizujący przegrzanie,
• krzyk będący reakcją na oziębienie organizmu,
• krzyk bólowy,
• krzyk towarzyszący chorobom jak i anomaliom rozwojowym.

Krzyk to również ćwiczenie narządu oddechowego.

Między 2 a 3 miesiącem życia dziecka mamy do czynienie z głużeniem. Głużenie to nieświadome ćwiczenie narządów artykulacyjnych (języka, warg, podniebienia). Około 6 miesiąca życia mamy do czynienia z gaworzeniem, charakteryzuje się ono powtarzaniem zasłyszanych dźwięków. Dziecko w tym okresie wymawia prawie wszystkie samogłoski jak i wiele spółgłosek tj. m, p, b, t, d, k, g, n, l. Około 9 miesiąca życia dziecko powinno reagować na swoje imię, powtarzać podane dźwięki i reagować na proste polecenia. Około 10, 11 miesiąca życia dziecko powinno wypowiadać dwa najważniejsze słowa: mama, tata.

Okres wyrazu – od 1 roku życia do 2 roku życia
Okres ten wyróżnia się jednowyrazowym charakterem wypowiedzi. Następuje rozbudowa systemu fonetycznego. Zauważamy początek fleksji. Bardzo istotną rolę w procesie uczenia mowy odgrywają osoby będące w otoczeniu dziecka tj. rodzice, dziadkowie. W okresie tym pojawiają się głoski ś, ź, ć, h, k, g, ń. Budowa słów jest mocno uproszczona. Kolejność sylab bywa przestawiania. Grupy spółgłoskowe są upraszczane. Pod koniec 2 roku życia zaczynają się pojawiać wypowiedzi dwuwyrazowe.

Okres zdania – od 2 roku życia do 3 roku życia
Cechą charakterystyczną tego okresu jest rozumienie przez dziecko wypowiedzi rodziców. Pierwsze zdania są dwuwyrazowe i twierdzące. W późniejszym czasie pojawiają się zdania pytające i rozkazujące. Mowa dziecka staje się zrozumiała. Między 2 a 3 rokiem życia dziecko przyswaja od 300 aż do 1000 słów. W tym czasie pojawiają się głoski szeregu syczącego s, z, c, dz.

Okres swoistej mowy dziecięcej – od 3 roku życia do 7 roku życia
Artykulacja jest co raz bardziej zbliżona do prawidłowej. Dziecko potrafi skomunikować się z otoczeniem. Głoski szeregu szumiącego sz, ż, cz, dż mogą być zastępowane ich łatwiejszymi odpowiednikami. W okresie tym dzieci tworzą wiele neologizmów. Pojawić się mogą zgrubienia wyrazów jak i przestawienia. W ciągu okresu przedszkolnego słownik dziecka wciąż się poszerza. W rezultacie w wieku 6 – 7 lat dziecko posługuje się swobodnie językiem potocznym.

T. Zaleski podaje „Gaworzenie pojawiać się powinno w 6. miesiącu życia. Pojedyncze słowa na pierwsze urodziny dziecka. Proste zdanie powinno być wypowiadane w czasie drugich urodzin, zdanie rozwinięte w czasie trzecich urodzin, a na czwarte urodziny dziecko powinno umieć opowiedzieć krótką bajkę.”

Najważniejszą i kluczową zasadą prawidłowego rozwoju mowy dziecka jest do niego mówić, mówić i jeszcze raz mówić!