Een nieuwe EO-docuserie onderzoekt hoe complottheorieën over satanisch ritueel misbruik het dorp Bodegraven overspoelden. "Het Complot" van filmmaker Joost Engelberts toont de verwoestende gevolgen van ongefundeerde beschuldigingen die vanuit het hele land bloemenleggingen op de begraafplaats teweegbrachten.
Oud-inwoner Joost Knevel beweerde als kind te zijn misbruikt door belangrijke dorpelingen en legde valse beschuldigingen tegen de toenmalige burgemeester, premier en RIVM-directeur Jaap van Dissel. Deze beschuldigingen leidden tot bedreigingen en veiligheidsbescherming voor de betrokkenen.
Psychiatrische achtergrond van beschuldigingen
Het Pieter Baan Centrum concludeerde dat Knevel lijdt aan paranoïde wanen, zo meldt het Parool. Samen met bekende complotdenkers Micha Kat en Wouter Raatgever verspreidde hij de theorieën via Red Pill Journal, wat uiteindelijk tot gevangenisstraffen en een spreek- en gebiedsverbod voor Knevel leidde.
Volgens NRC past dit in een historisch patroon van satanische beschuldigingen, van Romeinen tegen christenen tot christenen tegen joden. De krant bevestigt dat de VPRO Argos in het verleden zes afleveringen wijdde aan satanisch ritueel misbruik, wat een politieonderzoek inspireerde dat geen bewijs vond.
Kritiek op documentairestijl
De makers geven uitgebreide zendtijd aan complotdenkers zonder duidelijk afstand te nemen van hun theorieën. Researcher Janicke Bijlsma stelt dat ze "het verhaal niet willen bewijzen of ontkrachten, maar wel de mechanismen blootleggen", volgens de EO-website.
NRC onthult een verbinding tussen deze complottheorieën en de charismatische christelijke beweging die exorcismepraktijken hanteert. Een srm-gelovige in de documentaire verklaart: "Christenen zijn sneller geneigd in het bestaan van srm te geloven, omdat zij al weten van het bestaan van een donkere wereld."
Mediaethische vraagstukken
De centrale positie van complotdenkers in de eerste afleveringen roept vragen op over media-verantwoordelijkheid en platformverschaffing. Hoewel journalisten niet altijd een standpunt hoeven in te nemen, worden ze wel geacht te vertellen wat waar en niet waar is.
De latere afleveringen behandelen gelukkig media die eerder de fout ingingen met vergelijkbare theorieën. Dit benadrukt het belang van kritische journalistiek bij het behandelen van schadelijke complottheorieën die echte gevolgen hebben voor gemeenschappen en individuen.
Bronnen gebruikt: "de Volkskrant", "het Parool", "NRC"
Let op: Dit artikel is bewerkt met behulp van Kunstmatige Intelligentie.