Termin ekstrawertyk został wprowadzony do psychologii w pracy “Typy psychologiczne” Carla Gustava Junga w 1921 roku. Następnie typy osobowości Juga analizował psycholog Hans Jürgen Eysenck, który uznał je za składową wielu cech, ale głównie – synonimów otwartości na ludzi.

Paul Costa i Robert R. McCrae wyróżnili ekstrawertyka i introwertyka w modelu wielkiej piątki (pięcioczynnikowym modelu osobowości), gdzie uznali, iż ekstrawersja (vs introwersja) odnosi się do jakości i ilości interakcji społecznych oraz poziomu aktywności, energii, a także umiejętności doświadczania pozytywnych emocji.

Statystycznie na świecie więcej jest ekstrawertyków niż introwertyków (introwertycy stanowią około 30 proc. społeczeństwa). Wyróżnia się także pośredni typ osobowości między intro- a ekstrawertykiem, czyli ambiwertyka.

Ekstrawertyzm to taki typ osobowości, który dobrze czuje się wśród innych ludzi, jest nastawiony na współpracę, skupia się na życiu wewnętrznym i nie odnajduje się w samotności. Typowe cechy charakterystyczne to: towarzyskość, asertywność, skłonności do bycia w centrum uwagi, a także serdeczność, pewność siebie i aktywność.

Ekstrawertycy to osoby ponadprzeciętnie aktywne, zaangażowane w kontakty z innymi ludźmi, jednocześnie pewne siebie, działają impulsywnie, a energię czerpią z szybkiego tempa życia. Nie mają problemu z głośnym wypowiedzeniem swojego zdania, utrzymaniem kontaktu wzrokowego, a ich wydajność wzrasta, kiedy poświęca się im uwagę.

Osoby o tym typie osobowości łatwo nawiązują nowe kontakty, często są liderami w grupie, odczuwają także niepokój, kiedy ich odpoczynek lub samotność przedłuża się. W życiu osobistym potrzebują bodźców i kontaktów z innymi, są towarzyskie i w ciągłym ruchu. Z kolei w życiu zawodowym często przejmują rolę kierownicze, ze względu na potrzebę nowych wyzwań. Ekstrawertykom łatwo odnaleźć się w nowych sytuacjach, czy to w nowej pracy, klasie czy grupie.

W społeczeństwie cechy osobowości ekstrawertyka są pożądane – osoby takie potrafią łatwo zjednywać sobie ludzi poprzez swoją towarzyskość, są postrzegane jako osoby optymistycznie nastawione do życia, otwarte na nowe doświadczenia, a także żywiołowe.

Nawiązywanie nowych znajomości przychodzi im z łatwością, wykazują także duże zainteresowanie innymi ludźmi, chętnie rozmawiają, lubią dużo mówić, a podstawą czerpania przez nich energii do życia są właśnie kontakty z innymi. Doceniane i chwalone starają się jeszcze bardziej, a dzięki temu, iż nie mają problemu z byciem w centrum uwagi, cechuje ich szybka i głośna mowa, często przejmują rolę przywódcy. Ekstrawertyków cechuje na ogół asertywność, zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym.

Ekstrawertycy lubią co prawda dużo mówić, ale niekoniecznie potrafią słuchać swoich rozmówców, zdarza im się także mówić rzeczy nieprzemyślane wcześniej. Ponieważ poszukują nowych doznań, spędzanie z nimi czasu może być dla niektórych męczące i zbyt aktywne. Pod wpływem stresu nie zawsze potrafią kontrolować swoje zachowanie, mogą wpaść w histerię lub wykazywać skłonności do zachowań agresywnych, krzyków czy kłótni.

Prowadzą intensywny tryb życia, który może negatywnie odbić się na ich zdrowiu, a także prowadzić do przemęczenia. Nie zawsze także wykazywane przez nich skłonności przywódcze są pozytywnie odbierane przez innych. Bardzo często ekstrawertykom, którzy czują się niedoceniani, towarzyszy frustracja.

Ekstrawertyk jest całkowitym przeciwieństwem introwertyka. Introwertycy to osoby czerpiące energię ze swojego wnętrza, z własnych uczuć i rozmyślań. Nie potrzebują kontaktów z ludźmi, nie są tak energiczne i często cechują się większą wrażliwością na otaczający je świat. Nie tracą czasu w poszukiwanie doznań, nie cechuje ich także otwartość na nowe doświadczenia, często miewają problemy z nawiązywaniem nowych kontaktów, źle czują się w dużych grupach.

Na osobowość człowieka składa się wiele cech, m. in. charakter, temperament, inteligencja, poczucie własnej wartości, postrzeganie świata, wyznawane wartości i potrzeby. Wiele czynników determinuje różne zachowania i w efekcie osobowość. Zarówno introwertycy, jak i ekstrawertycy, mają swoje wady i zalety. To, iż ekstrawertyk dobrze czuje się w roli przywódcy nie oznacza od razu, iż będzie dobrym liderem – często są to osoby impulsywne, działające pod wpływem chwili, natomiast introwertyk działa przemyślanie. Zawsze rozważa swoje słowa, jest dobrym słuchaczem, potrafi podejmować decyzje po czasie, a nie pod wpływem impulsu. Nie kieruje się emocjami, jest w stanie kontrolować swoje zachowania w sytuacji stresowej, dlatego również introwertyk potrafi być dobrym przywódcą.

Przyjęło się w społeczeństwie, iż ekstrawertycy są “duszami towarzystwa”, a introwertycy nieśmiałymi i wycofanymi osobami. Jednak nie jest to trafne określenie obu typów osobowości. Należy pamiętać, iż introwertyk czerpie energię z własnego wnętrza, ale nie jest tak, iż będzie unikał ludzi – po prostu “ładuje baterie” w samotności, dzięki czemu może wychodzić do ludzi i nawiązywać kontakty. Introwersja niesłusznie jest mylona z nieśmiałością, czyli w tym wypadku lękiem przez przed oceną społeczną czy kontaktami z ludźmi.

Ambiwertyk to typ osobowości pomiędzy introwertykiem a ekstrawertykiem. Autorem tego typu osobowości w psychologii jest Hans Eysenck. W myśl jego teorii ambiwertyków można uznać za osoby, które potrafią odnaleźć się w każdej sytuacji – będą się czuć dobrze zarówno w grupie, jak i w samotności w domu. Co interesujące zachowanie ludzi przejawiających ambiwertyzm będzie różne w zależności od tego, w jakiej sytuacji się oni znajdują. Przykładowo ambiwertyk może odnaleźć się w pracy jako lider, ale i pracować pod kimś – w obu sytuacjach będzie czuł się dobrze.

Ludzie o tym typie osobowości na ogół czują się swobodnie w znanym im gronie, wtedy nie mają problemu z komunikacją i wyrażaniem swoich emocji, natomiast wśród ludzi o charakterze dominującym, będą stawali się wycofani.

Cechy ekstrawertyczne są przeciwstawne do introwertycznych. Już sama mówi o zupełnie różnych typach osobowości (łac. introversus – zwrócony do środka i extraversus – zwrócony na zewnątrz). Nie oznacza to jednak, iż takie osoby nie pasują do siebie, jednak taka przyjaźń lub związek wymaga nauki pójścia na kompromis. Ekstrawertycy często nie potrafią zrozumieć potrzeby samotności lub wyboru samotnego wieczoru zamiast wyjścia z grupą. W przypadku związku dwóch tak różnych osób należy nauczyć się cierpliwości, kompromisu oraz nie wolno narzucać swojego zdania drugiej osobie. Jest to rodzaj pracy nad sobą, przy czym należy pamiętać, iż nie zmieni się na siłę drugiej osoby. Innym typem osobowości jest ekstrawertyk, a innym introwertyk, ale zawsze można znaleźć złoty środek.

Człowiek spędza bardzo dużo czasu w pracy, gdzie spotyka różne osoby – zarówno ekstra-, jak ambi- i itrowertyków. Dlatego należy nauczyć się funkcjonować z ludźmi i szanować ich odmienność, a także potrzeby. Możliwość pracy zdalnej może być problematyczna dla osoby chcącej przebywać z ludźmi, natomiast lepiej odnajdzie się w niej introwertyk. W kontaktach zawodowych, podczas rozmów z innymi ludźmi, klientami czy kontrahentami, lepiej odnajdzie się ekstrawertyk. Pracę powinno się dobierać z myślą o tym, aby czuć się w niej komfortowo.

Osoby o typie osobowości ekstrawertycznym często działają pod wpływem impulsów, najpierw coś robią, potem myślą nad tym. Nie zawsze potrafią kontrolować swoje zachowania, robią wiele rzeczy nie zastanawiając się nad konsekwencjami, działają pod wpływem chwilowego bodźca.

Potrzebują być w centrum uwagi innych, dążą do zainteresowania ludzi swoją osobą, mówią dużo i głośno, aby ich zauważyć. Charakteryzują się krótką pamięcią – nie rozpamiętują wydarzeń, a prowadzony przez nich intensywny tryb życia oraz natłok różnych spraw gwałtownie prowadzi do zmęczenia. Wśród ich cech charakteru należy uwzględnić potrzebę wychodzenia z domu, do ludzi, przebywania w grupie. Ekstrawersja i introwersja nie wykluczają z wykonywania żadnego zawodu, pytanie tylko, czy osoby o takim typie osobowości będą czuły się dobrze w każdej pracy.

Uwaga, towarzystwo, zainteresowanie to coś, co jest lubią osoby ekstrawertyczne. Czerpią one energię z przebywania w grupie, z kontaktów z innymi, lubią czuć się potrzebne i docenianie. Ekstrawertycy mają wielu przyjaciół, lubią zabawę, często są uważane za typy imprezowe. Lubią także nawiązywać nowe znajomości.

To, iż ktoś czerpie energię z bycia wśród innych ludzi nie oznacza, iż nie może cierpieć na depresję czy inne zaburzenia lub problemy. Pojawiają się one w wyniku intensywnego trybu życia, który może prowadzić do wypalenia zawodowego, zmęczenia, zniechęcenia czy choćby depresji. Może ich dotknąć także kryzys wieku średniego, związany z niezrealizowanymi marzeniami czy planami. Dodatkowo ekstrawertycy muszą nauczyć się kontrolować swoje emocje, nie działać pod wpływem impulsów, a także słuchać uważniej innych ludzi. Podczas terapii można pracować nad wieloma aspektami życia.

Źródła

1. C. G. Jung, Zasadnicze problemy psychoterapii, [w:] Praktyka psychoterapii. Przyczynki do problematyki psychoterapii i do psychologii przeniesienia, Warszawa 2007,
2. K. Martowska, Model uwarunkowań kompetencji społecznych [dostęp 07.09.2023],
3. J. Strelau, Wymiary i struktura temperamentu, [w:] Psychologia temperamentu. Warszawa 2002,
4. J. Strelau, Badania nad temperamentem [dostęp 07.09.2023],
5. M. Olsen Laey, Mapowanie mózgu: Czy rodzimy się introwertykami?, [w:] Introwertyzm to zaleta. Poznań 2005,
6. B. Zawadzki, J. Strelau, P. Szczepaniak, M. Śliwińska: Inwentarz osobowości NEO-FFI Costy i McCrae. Warszawa, Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, 1997.