W dzisiejszym wpisie dowiemy się, między innymi, w jaki sposób można wykorzystać Efekt Pigmaliona.
Pozytywny i negatywny efekt
Efekt Pigmaliona może mieć zarówno pozytywne, jak i negatywne konsekwencje. Pozytywny efekt Pigmaliona występuje, gdy pozytywne oczekiwania jednej osoby prowadzą do wzrostu motywacji i osiągnięć drugiej osoby. Z drugiej strony, negatywny efekt Pigmaliona występuje, gdy negatywne oczekiwania prowadzą do obniżenia motywacji i osiągnięć.
Co ważne, dzieci są szczególnie podatne na działanie efektu Pigmaliona – gdy nauczyciele lub rodzice wykazują wiarę w zdolności dzieci, mogą być one bardziej skłonne do dążenia do sukcesu i osiągania lepszych wyników w nauce.
Efekt ten odnosi się w zasadzie do wszystkich dziedzin życia.
- W relacjach osobistych – pozytywne oczekiwania partnera lub bliskich osób mogą wpłynąć na zmianę naszych zachowań
- w sporcie – pozytywne wsparcie trenera i drużyny może zwiększyć naszą pewność siebie i poprawić osiągnięcia sportowe
- w samorozwoju – przekonania o naszych możliwościach mogą skłonić nas do podejmowania większych wyzwań i dążenia do realizacji naszych celów
Efekt Pigmaliona – negatywna strona
Przepowiednie, które są narzucane i powtarzane, aż sam podmiot się zmieni, nie zawsze mają swoją pozytywną stronę. Coś, o czym mówiono, iż jest prawdziwe, choćby jeżeli jest fałszywe, też może wpłynąć na zachowanie ludzi. Albo ze strachu, albo z logicznego pomieszania faktów. Tak, iż ich reakcja okazuje się urzeczywistnić proroctwo. Takie są negatywne efekty samospełniającej się przepowiedni, które bardzo często stają się przyczyną wielu problemów towarzyszących ludziom w życiu codziennym.
Osoba z niższym poczuciem wartości, jeżeli czuje przegraną, postrzega się jako osobę z zerową inteligencją albo ogólnie złego człowieka, jest bardzo prawdopodobne, iż wszystkie jej wyniki, także w innych dziedzinach, będą złe. Sposób myślenia ma duży wpływ na samopoczucie. Dlatego ważne jest, aby zdać sobie sprawę, iż myśli są ważnym narzędziem do pozytywnego i szczęśliwego życia.
Negatywne efekty samospełniającego się proroctwa można obserwować także w tzw. wyścigu szczurów. jeżeli wiele osób próbuje osiągnąć ten sam cel (np. awans w pracy), to może to prowadzić do rywalizacji i braku współpracy między nimi. W konsekwencji trudno jest w ogóle w jakimś stopniu wybić się na tle innych i samemu zdobyć nagrodę.
Oto kilka przykładów samospełniających się przepowiedni w kontekście społecznym:
- Wierzysz, iż będziesz się denerwować na rozmowie kwalifikacyjnej i jąkać. Tak też się dzieje.
- Osoby prześladowane w szkole mogą uwierzyć, iż są „godne” takiego traktowania.
- Ludzie, którzy ponieśli dwie lub trzy porażki w nawiązywaniu relacji, mogą zacząć wierzyć, iż nie będą w stanie nikogo zdobyć i przestają próbować.
- Ktoś, kto pierwszy raz próbuje ugotować proste danie i przypala potrawę, może przekonać siebie, iż jest kulinarnym beztalenciem. Nigdy więcej nie spróbuje bardziej wyszukanego przepisu.
Efekt Pigmaliona- możliwe negatywne skutki
Efekt Pigmaliona powoduje również pewne negatywne konsekwencje. Wśród nich znajdziemy:
- Może wywoływać niepokój, ponieważ może powodować nadmierne zmartwienie o to, co stanie się lub może wydarzyć się w przyszłości.
- Czasami uniemożliwia nam to cieszenie się życiem w danej chwili i łączenie się z tym, co naprawdę dzieje się wokół nas, ponieważ bardziej martwimy się tym, co może się wydarzyć.
- Może prowadzić do autosabotażu, myśląc tylko o negatywnych możliwościach.
- Może również prowadzić do wizji tunelowej, dzięki której postrzegane są tylko niektóre szczegóły, a jednocześnie pomijane są najważniejsze informacje potrzebne do innego myślenia.
- W końcu może to prowadzić do nieosiągalnych oczekiwań u innych, co może się wtedy okazać frustrujące.
Ludzki umysł funkcjonuje na zasadzie myśli – emocje – zachowania. Opinia wpływa na myśli, one z kolei wywołują określony stan emocjonalny, który popycha do danych działań. W efekcie przekonania na własny temat lub te pochodzące z otoczenia mogą stać się prawdą.
Efekt Pigmaliona w relacji rodzic – dziecko
Przykładem efektu Pigmaliona jest oczekiwanie rodziców, iż dziecko będzie pracowało ciężej i przynosiło do domu same szóstki. Tak więc się dzieje, kiedy uczeń chce spełnić ambicje opiekunów.
Oczywiście, wspieranie i pozytywne słowa w kierunku dziecka, mogą znacznie podnieść poczucie wartości. Natomiast może prowadzić też do frustracji i jeszcze większego obniżenia poczucia wartości. Bardzo często bywa, iż ambicje rodzica zdecydowanie przewyższają możliwości dziecka.
Największy wpływ można wywrzeć na najmłodszych, czyli dzieciach i młodzieży, które dopiero kształtują opinię na swój temat i zdanie o otaczającym je świecie.
Młoda osoba wzmacniana pozytywnie ma znacznie większą motywację, energię do działania i wytrwałość. Warto zatem przekazywać jej takie komunikaty jak:
- „poradzisz sobie”,
- „wiem, iż jesteś dobrze przygotowany/a do tego zadania”,
- „robisz postępy – oby tak dalej!”,
- „nie szkodzi, iż ci się nie udało, próbuj kolejny raz”.
Tak zachęcone dziecko, z własnej woli, będzie podejmowało kolejne próby, a każda z nich będzie prowadzić do jego rozwoju i wzmacniania pewności siebie. Działa to niezależnie od tego, czy mowa o nauce w szkole, przygotowaniach do konkursu, pomocy w domu czy wynikach w sporcie.
Negatywne komunikaty wobec dziecka
Niestety komunikaty otoczenia mogą też być negatywne. One również mają bardzo dużą siłę oddziaływania (a często choćby większą niż pozytywne).
Jakie przekonania mogą zniszczyć poczucie własnej wartości i zniechęcić do podejmowania jakichkolwiek prób? To przede wszystkim takie hasła, jak:
- „znowu ci nie wyszło, daj sobie już spokój”,
- „sam zrobiłbym to lepiej”,
- „do niczego nie potrafisz się porządnie zabrać”,
- „inni są lepsi (ładniejsi/mądrzejsi/sprawniejsi/grzeczniejsi)”.
Wbrew pozorom takie komunikaty nie odgrywają roli motywacyjnej, a wręcz przeciwnie. jeżeli dziecko słyszy je raz za razem, z pewnością w końcu się zniechęci. Stanie się dokładnie taką osobą, za jaką uważa je otoczenie – gorszą od innych, nieumiejącą dokończyć żadnego zadania.
Jak unikać negatywnego efektu Pigmaliona?
Jeśli chcesz wzmocnić samorozwój i uniknąć negatywnych samospełniających się proroctw, musisz zmienić swoje nastawienie. Poprzez zrozumienie wpływu oczekiwań, jesteś w stanie aktywować pozytywne aspekty przepowiedni. Musisz też mieć świadomość, iż Twoje oczekiwania wpływają także na innych, a zwłaszcza na dzieci.
Należy uważać na to, co mówimy i myślimy. o ile będziemy żyli w przekonaniu, iż coś nie wyjdzie, to tak się stanie. Najważniejsze jest pozytywne wspieranie dzieci, otaczanie ich ciepłem i troską.
Obserwuj swoje zachowania i uczucia. Samoobserwacja pomaga zidentyfikować te proroctwa, które powodują szkody w Twoim samopoczuciu emocjonalnym, społecznym i zawodowym. Pamiętaj, iż efekt przepowiedni działa tylko wtedy, gdy w niego uwierzysz.
Efekt Pigmaliona można wykorzystać na naszą korzyść. Na przykład, jeżeli uda nam się wytworzyć przychylny odbiór wśród naszych odbiorców, możliwe, iż otrzymamy również ich wsparcie. Z drugiej strony możemy wskazać, czego oczekujemy od innych ludzi. W ten sposób pokazujemy im, iż mamy do nich zaufanie i motywujemy ich, jednocześnie wzmacniając ich samoocenę.
Możemy choćby przejrzeć nasze oczekiwania, aby zidentyfikować wiadomości lub przekonania, które zinternalizowaliśmy i które nas „więżą”. Ostatecznie efekt ten pokazuje, jak szkodliwe i ograniczające są stereotypy i uprzedzenia. Jest to więc otwarte zaproszenie do ich przejrzenia i poprawienia.
Zrozumienie efektu Pigmaliona ma ogromne znaczenie praktyczne. Wiedza o tym, jak nasze przekonania i oczekiwania wpływają na innych, pozwala na bardziej świadome i odpowiedzialne podejście w codziennym życiu. Przekształcając nasze negatywne przekonania w pozytywne oczekiwania, możemy nie tylko wspierać rozwój innych, ale także przyczynić się do tworzenia bardziej wspierającego i motywującego środowiska. Efekt Pigmaliona pokazuje, iż pozytywne myślenie i wiara w potencjał innych mogą przynieść niesamowite rezultaty.
Efekt Pigmaliona na co dzień
Możesz posłużyć się efektem Pigmaliona w życiu codziennym. Wykorzystaj go do osiągania ustalonych celów. Stwórz dla siebie wyraźne, ale realistyczne cele. Zamiast myśleć „jestem słaby z matematyki”, przekształć to w „mam potencjał do nauki”. Motywuj innych i wyrażaj wiarę w ich zdolności. Zamiast „to może być dla ciebie zbyt trudne” powiedz współpracownikowi „widzę, iż masz talent do rozwiązywania złożonych problemów”.
Jeśli masz pod sobą zespół, często chwal jego członków: „zauważyłem, jak skutecznie poprowadziłeś dzisiejsze spotkanie, świetnie zarządzałeś dyskusją”. Bądź pozytywnie nastawiony do potencjalnych wyzwań: „jestem podekscytowany nowym projektem i przekonany, iż wspólnie osiągniemy świetne wyniki”.
Otocz się ludźmi, którzy wierzą w Twój sukces i odwzajemniaj ich zapał. W biznesie nie da się przecenić roli grup wsparcia. Wzajemna motywacja pomaga przezwyciężyć trudności i zmniejsza ryzyko poddania się w trudnych chwilach. Gdy osiągniesz mały sukces, nagródź samego siebie. Doceń się w myślach.
Opracowanie wpisu: Karolina Szylar
Źródła:
https://krokdozdrowia.com/efekt-pigmaliona-jak-wykorzystac-go-na-swoja-korzysc
https://spokojwglowie.pl/efekt-pigmaliona
https://przedszkolesowa.pl/czym-jest-efekt-pigmaliona-i-golema
https://szkolajezyk.pl/czym-jest-efekt-pigmaliona
Sprawdź też:
