Naukowcy postanowili sprawdzić, czy dieta ketogeniczna stosowana przez dłuższy czas jest bezpieczna dla zdrowia. Badania na myszach udowodniły, iż powoduje hiperlipidemię, zaburzenia funkcji wątroby oraz nietolerancję glukozy z powodu zakłóceń w wydzielaniu insuliny.
Dieta ketogeniczna pierwotnie była stosowana w ramach terapii pacjentów z padaczką. Jest to dieta bogata w tłuszcze i uboższa w węglowodany. Jej celem jest indukowanie w organizmie ketozy, czyli stanu metabolicznego, w którym – z powodu radykalnego ograniczenia węglowodanów w diecie – wątroba zaczyna produkować ciała ketonowe. Związki te stają się głównym źródłem energii dla organizmu, w tym dla mózgu. Ma to stabilizować aktywność elektryczną neuronów i zapobiegać drgawkom u chorych na epilepsję. W ten sposób dieta ketogeniczna imituje nieco głodówkę, która również nasila produkcję ciał ketonowych w wątrobie.
Nie wiedzieliśmy, jakie zmiany związane z dietą ketogonieczną zachodzą w dłuższej perspektywie
W ostatnich latach wzrosła popularność tej diety, jako sposobu na zrzucenie nadmiernej masy ciała i uregulowanie przemiany materii u pacjentów z otyłością lub cukrzycą typu 2. Jednak większość badań dowodzących jej skuteczności w tym zakresie koncentrowała się na krótkotrwałych jej efektach.
– Mieliśmy badania krótkoterminowe i takie, które skupiały się wyłącznie na masie ciała, ale tak naprawdę nie było żadnych badań dotyczących tego, co dzieje się w dłuższej perspektywie lub w kontekście innych aspektów zdrowia metabolicznego – wyjaśniła główna autorka pracy dr Molly Gallop z University of Utah (USA).
Wraz z zespołem badaczy przeprowadziła ona długofalowe doświadczenia na myszach, które były na jednej z czterech rodzajów diet: bogatej w tłuszcze (60 proc. kalorii z tłuszczów) diecie typowej dla bogatych krajów Zachodu, diecie niskotłuszczowej, klasycznej diecie ketogenicznej, gdzie większość kalorii (90 proc.) pochodzi z tłuszczów lub na diecie z małą ilością tłuszczów i umiarkowaną zawartością białka. Myszom pozwolono przy tym jeść do woli przez kolejne 9 miesięcy. Jest to długi czas, jeżeli weźmie się pod uwagę, że mysz domowa żyje w warunkach naturalnych do 2 lat, a w laboratorium może dożyć 4 lat.
W czasie badania naukowcy monitorowali zmiany masy ciała gryzoni, ilość pobieranego jedzenia, analizowano poziom związków tłuszczowych (lipidów) we krwi, nagromadzenie tłuszczów w wątrobie oraz poziom glukozy we krwi i poziom wydzielanej insuliny. Dodatkowo analizowano aktywność genów w komórkach trzustki produkujących insulinę, a z użyciem zaawansowanych metod mikroskopowych sprawdzano zmiany w komórkach będące podłożem zmian parametrów metabolicznych.
U myszy na diecie ketogenicznej rozwinęły się istotne powikłania metaboliczne
Okazało się, iż dieta ketogeniczna skutecznie zapobiegała przybieraniu na wadze u myszy obu płci, w porównaniu z dietą odpowiadającą diecie państw Zachodu. Zwierzęta na diecie ketogenicznej utrzymywały znacznie niższą masę ciała.
Mimo tych korzyści u myszy na diecie ketogenicznej rozwinęły się istotne powikłania metaboliczne, a niektóre z nich dość szybko.
Jednym z nich było pojawienie się poważnej choroby stłuszczeniowej wątroby i pogorszenie funkcji tego narządu u samców, ale nie u samic. Naukowcy planują w przyszłości sprawdzić, z czego wynikają te różnice między płciami.
– Oczywiste jest, iż jeżeli stosujesz dietę wysokotłuszczową, lipidy muszą gdzieś trafić i zwykle trafiają do krwi i wątroby – skomentowała współautorka pracy dr Amandine Chaix z University of Utah. Stłuszczeniowa choroba wątroby jest wskaźnikiem zaburzeń metabolicznych i często towarzyszy otyłości.
Rozregulowanie metabolizmu glukozy
Kolejnym powikłaniem było całkowite rozregulowanie metabolizmu glukozy. Po dwóch, trzech miesiącach na diecie ketogenicznej myszy miały niski poziom glukozy oraz insuliny.
– Problem polega na tym, iż kiedy podasz tym myszom odrobinę węglowodanów, ich reakcja na nie jest całkowicie zaburzona – zaznaczyła dr Chaix. Jak wyjaśniła, poziom glukozy we krwi jest wówczas przed dłuższy czas bardzo wysoki, co jest dość niebezpieczne.
Naukowcy zaobserwowali, iż myszy nie były w stanie regulować poziomu glukozy we krwi, ponieważ komórki ich trzustki nie wydzielały odpowiednio dużych ilości insuliny. Prawdopodobnie z powodu przewlekle wysokiego poziomu tłuszczu w diecie, komórki trzustki reagowały stresem i nie były zdolne do prawidłowego funkcjonowania (zaburzony był m.in. proces wewnątrzkomórkowego transportu białek i wydzielania insuliny). Jednak aby zweryfikować tę hipotezę, potrzebne będą dalsze badania – ocenili badacze.
Co jednak istotne, problemy z regulowaniem metabolizmu glukozy ustały, gdy myszy przestały być na diecie ketogenicznej. Sugeruje to, że przynajmniej niektóre metaboliczne zaburzenia mogą być odwracalne po zaprzestaniu stosowania tej diety.
Długoterminowe zagrożenia dla zdrowia metabolicznego
Autorzy pracy opublikowanej na łamach czasopisma „Science Advances” zwracają uwagę, iż choć myszy i ludzie różnią się od siebie, to najnowsze wyniki ujawniają niezbadane dotychczas, długoterminowe zagrożenia dla zdrowia metabolicznego, które osoby rozważające dietę ketogeniczną powinny wziąć pod uwagę. – Zachęcam każdego, kto rozważa przejście na dietę ketogeniczną, do rozmowy z lekarzem – ostrzegła dr Gallop.
Przeczytaj także: „Czy dieta ketogeniczna jest bezpieczna?”.
