- Zespół jelita drażliwego (IBS) to powszechna choroba przewodu pokarmowego, na którą szacuje się, iż na całym świecie cierpi około jedna na 10 osób.
- Nowe badanie sugeruje, iż interwencje dietetyczne mogą skuteczniej łagodzić objawy IBS niż leczenie farmakologiczne.
- Wszystkie opcje wykazały znaczną poprawę objawów, ale eksperci zgadzają się, iż trwałe zmiany w diecie są kluczem do leczenia IBS.
Nowe badanie sugeruje, iż interwencje dietetyczne mogą być skuteczniejsze niż leki w leczeniu objawów zespołu jelita drażliwego (IBS).
IBS to przewlekła choroba żołądkowo-jelitowa dotykająca m.in szacunkowo 10% światowej populacji, co czyni je jednym z najczęstszych zaburzeń związanych z interakcjami jelitowo-mózgowymi.
W pierwszym w swoim rodzaju badaniu naukowcy ze Szpitala Uniwersyteckiego Sahlgrenska w Göteborgu w Szwecji porównali skuteczność dwóch terapii opartych na diecie i jednego leczenia farmaceutycznego u dorosłych z umiarkowanymi i ciężkimi objawami IBS.
Po 4 tygodniach zarówno dieta, jak i interwencja medyczna znacznie zmniejszyły nasilenie objawów, przy czym najskuteczniejsze okazały się diety przewyższające opcję medyczną, a dieta o niskiej zawartości FODMAP w połączeniu z tradycyjnymi poradami dietetycznymi na IBS.
Dieta o niskiej zawartości FODMAP zawiera żywność o niskiej zawartości fermentujących oligosacharydów, disacharydów, monosacharydów i polioli, stąd jej nazwa. Ten rodzaj diety często wiąże się z lepszym zdrowiem przewodu pokarmowego.
W bieżącym badaniu, 6 miesięcy po tym, jak grupy stosujące dietę częściowo powróciły do normalnych wzorców odżywiania, większość przez cały czas zgłaszała klinicznie znaczącą poprawę objawów.
Odkrycia te pojawiły się w Lancet Gastroenterologia i Hepatologia.
To jednoośrodkowe, randomizowane, kontrolowane badanie z pojedynczą ślepą próbą przeprowadzono w specjalistycznej klinice ambulatoryjnej zajmującej się zaburzeniami interakcji jelitowo-mózgowych.
W badaniu wzięło udział 294 uczestników, głównie kobiety (82%), średni wiek wynoszący 38 lat i cierpiący na IBS o nasileniu od umiarkowanego do ciężkiego.
Uczestnicy badania uzyskali co najmniej 175 punktów w skali IBS Severity Scoring System (IBS-SSS) – mierzącej częstotliwość i intensywność bólu brzucha, wzdęcia, satysfakcję z wypróżnień i jakość życia związaną z IBS – i nie cierpieli na inne poważne choroby ani alergie pokarmowe.
Zostali oni losowo przydzieleni do trzech grup:
- dieta o niskiej zawartości FODMAP w połączeniu z tradycyjnymi poradami dietetycznymi IBS wydanymi przez brytyjski Narodowy Instytut Doskonałości Zdrowia i Opieki (NICE)
- dieta bogata w błonnik i niskowęglowodanowa, przy średnim spożyciu węglowodanów wynoszącym 50 gramów (g) dziennie
- leczenie farmaceutyczne dostosowane do specyficznych objawów IBS.
Uczestnicy nie byli świadomi rodzaju swojej diety, ale osoby z grupy przyjmującej leki znały swoje leczenie.
Dietetyk prowadzący badanie poinformował grupy dietetyczne o ich diecie, nie ujawniając nazw diet ani nie oznaczając żywności jako ubogiej w FODMAP lub węglowodany.
Po początkowej 4-tygodniowej interwencji grupy dietetyczne zostały poinformowane, jak postępować przez sześć miesięcy, w tym u niektórych osób ponownie wprowadzić FODMAP, podczas gdy członkom grupy przyjmującej leki zaoferowano wskazówki żywieniowe wraz z trwającym leczeniem.
Główną miarą sukcesu interwencji było zmniejszenie wyników IBS-SSS.
W badaniu zaobserwowano wysoki wskaźnik ukończenia – 90% lub więcej uczestników ukończyło 4-tygodniowe interwencje we wszystkich grupach.
Po 4-tygodniowej interwencji w każdej grupie odnotowano znaczny spadek objawów IBS, na co wskazywał spadek punktacji IBS-SSS o 50 lub więcej punktów.
Najbardziej zauważalna poprawa nastąpiła w grupie stosującej dietę low FODMAP i tradycyjne zalecenia dietetyczne (76%), następnie w grupie niskowęglowodanowej (71%) i grupie przyjmującej leki, która wykazała najmniejszą, ale wciąż znaczącą poprawę (58%) .
We wszystkich grupach zaobserwowano znaczną poprawę jakości życia, przy mniejszej liczbie zgłoszonych objawów fizycznych, lękowych i depresyjnych.
Pomimo częściowego powrotu do normalnej diety podczas 6-miesięcznej obserwacji, 68% osób w grupie stosującej dietę low FODMAP i tradycyjną poradę oraz 60% osób stosujących dietę niskowęglowodanową przez cały czas odczuwało znaczną ulgę w objawach, co wskazuje na potencjalne długoterminowe korzyści.
Tradycyjne zalecenia dietetyczne podane w badaniu obejmowały spożywanie regularnych posiłków i przekąsek, siedzenie podczas posiłków, dokładne przeżuwanie pokarmów i ograniczanie typowych czynników wyzwalających objawy IBS, takich jak kawa, napoje gazowane, alkohol, tłuste potrawy i pikantne potrawy.
Zalecenia te zostały zintegrowane ze spożyciem żywności o niskiej zawartości FODMAP, w tym produktów takich jak ryż, ziemniaki, komosa ryżowa, bezglutenowy chleb, warzywa i owoce, a także niskotłuszczowych, niezawierających laktozy produktów mlecznych, ryb i owoców morza oraz produktów pochodzenia roślinnego. białka.
W niniejszym badaniu ta łączona interwencja dietetyczna zaowocowała lepszymi wynikami IBS.
Alyssa Simpson RDN, CGN, CLT, dyplomowana dietetyczka i certyfikowana dietetyczka przewodu pokarmowego, która nie brała udziału w badaniu, wyjaśniła, dlaczego szczególnie dieta low FODMAP jest tak pomocna dla osób z IBS:
„Dieta o niskiej zawartości FODMAP zmniejsza ilość ulegających fermentacji węglowodanów, które powodują gazy, wzdęcia i dyskomfort w IBS, jednocześnie ograniczając ilość pokarmów wchłaniających wodę do jelit, poprawiając konsystencję stolca. Ograniczenie węglowodanów ulegających fermentacji w [the] dieta może zmienić równowagę bakteryjną w stronę tych, które rozwijają się na podłożach niefermentujących, potencjalnie łagodząc objawy IBS”.
Opisała również, w jaki sposób druga najlepsza opcja w badaniu, dieta bogata w błonnik i niskowęglowodanowa, może przynieść korzyści IBS.
W przeciwieństwie do diet bogatych w rafinowane węglowodany i dodane cukry, dieta bogata w błonnik i niskowęglowodanowa „może pomóc w promowaniu zdrowszej równowagi bakterii jelitowych, co może pozytywnie wpłynąć na objawy IBS” – powiedziała.
Podobnie jak w przypadku diety o niskiej zawartości FODMAP, „dieta niskowęglowodanowa może zmienić mikroflorę jelitową, zmniejszając dostępność węglowodanów do fermentacji, sprzyjając rozwojowi bakterii metabolizujących białka i tłuszcze”.
Simpson zauważył, iż leki na IBS mogą pośrednio wpływać na mikrobiom jelitowy, pozytywnie wpływając na czynność i objawy żołądkowo-jelitowe.
Jednak niektóre leki, takie jak antybiotyki, mogą zakłócać równowagę bakterii jelitowych, prowadząc do potencjalnie szkodliwych skutków – ostrzegła.
Niniejsze badanie jest pierwszym, które testuje połączoną dietę low FODMAP i tradycyjną dietę IBS, ocenia skuteczność diety niskowęglowodanowej w leczeniu IBS i porównuje te podejścia dietetyczne ze standardowymi metodami leczenia.
Kiran Campbell, dyplomowana dietetyczka niezaangażowana w badanie, podkreśliła, iż „wszystkie trzy interwencje w badaniu wykazały poprawę jakości życia, poprawę objawów lękowych i depresyjnych oraz objawów somatycznych spoza przewodu pokarmowego – takich jak osłabienie, zmęczenie, zawroty głowy itp.”.
Chociaż wszyscy uczestnicy tego badania odnieśli korzyści, badanie to trwało przez ograniczony czas, a podczas leczenia byli pod obserwacją, więc możliwe jest, iż uczestnicy zgłaszali poprawę, częściowo ze względu na świadomość bycia badanym.
Wciąż, niedawno badania potwierdza wyniki tego badania, wskazując, iż dieta o niskiej zawartości FODMAP i tradycyjna dieta IBS przewyższają inne interwencje dietetyczne w łagodzeniu objawów IBS.
Campbell zasugerował, iż oprócz lepszych wyników istnieją potencjalne długoterminowe korzyści wynikające ze stosowania interwencji dietetycznych zamiast leków jako leczenia pierwszego rzutu w przypadku IBS.
Powiedziała, iż obejmują one „poprawę zrozumienia przez pacjenta odżywiania i pomoc w usuwaniu barier na drodze do zdrowego odżywiania przez całe życie”, a także potencjalną pomoc pacjentom w określeniu konkretnych pokarmów powodujących zaburzenia żołądkowo-jelitowe.
„U niektórych pacjentów ustępowanie [gastrointestinal] problemy mogą być tak proste, jak unikanie niektórych rodzajów cukrów (FODMAPS). jeżeli jako pierwszą linię obrony zastosuje się podejście farmakologiczne, w przeciwnym razie pacjenci nigdy nie dowiedzieliby się, skąd bierze się problem. Dietetyczne podejście do leczenia IBS to świetny sposób na wykluczenie przyczyn pokarmowych [of] problemy z brzuchem.”
— Kiran Campbell, RDN
Aby zoptymalizować leczenie objawów IBS poprzez interwencje dietetyczne, Simpson i Campbell zgodzili się, iż ostatecznym celem jest zminimalizowanie niepotrzebnych ograniczeń i skupienie się wyłącznie na eliminacji określonych pokarmów wyzwalających.
Simpson i Campbell zauważyli, iż identyfikując i unikając wyłącznie pokarmów, które nasilają objawy, pacjenci mogą osiągnąć zbilansowaną dietę, zmniejszyć ryzyko niedoborów żywieniowych i utrzymać zdrowszy mikrobiom jelitowy, przyczyniając się do ogólnej jakości życia.
Zdecydowanie zalecają współpracę z zarejestrowanym dietetykiem w celu uzyskania dostosowanego podejścia, aby zapewnić dietę odpowiednią pod względem odżywczym, zróżnicowaną i możliwie nieograniczoną, ułatwiającą długoterminowe utrzymanie i dobre samopoczucie.
Ostatecznie obaj eksperci podkreślili potrzebę dalszych badań nad wpływem interwencji na stan odżywienia i mikrobiom jelitowy w celu ulepszenia strategii leczenia IBS.