Diagram Ishikawy jako narzędzie w coachingu

Diagram Ishikawy

Diagram Ishikawy służy do analizowania przyczyn konkretnego problemu. W coachingu to narzędzie pomaga w osiąganiu celów.

Diagram Ishikawy, nazywany również diagramem rybiej ości lub diagramem przyczynowo-skutkowym, to narzędzie służące do identyfikacji, porządkowania i analizowania przyczyn konkretnego problemu lub zjawiska. Jego głównym celem jest pomoc w znalezieniu źródłowych przyczyn trudności – nie tylko tych oczywistych, ale również ukrytych i systemowych.

Skąd się wziął diagram Ishikawy

Diagram został opracowany w latach 60. XX wieku przez japońskiego profesora Kaoru Ishikawę, eksperta w dziedzinie zarządzania jakością. Początkowo stosowano go głównie w przemyśle i produkcji, jako narzędzie wspierające analizę błędów i doskonalenie procesów. Z czasem jego uniwersalna struktura sprawiła, iż zaczął być używany również w innych dziedzinach, takich jak zarządzanie projektami, edukacja, a choćby rozwój osobisty i coaching.

Centralnym elementem diagramu jest „główna ość”, która symbolizuje problem, cel lub efekt, który chcemy zbadać .Od niej odchodzą mniejsze ości, reprezentujące różne kategorie potencjalnych przyczyn. W tradycyjnym podejściu przemysłowym używa się sześciu kategorii (tzw. 6M):

• Ludzie (Man)
• Maszyny (Machine)
• Metody (Method)
• Materiały (Material)
• Mierniki (Measurement)
• Otoczenie (Mother Nature / Environment)

W coachingu jednak kategorie te można dowolnie modyfikować, dostosowując je do kontekstu klienta – np. emocje, przekonania, relacje, zasoby, działania, środowisko.

Diagram Ishikawy – wykorzystanie w coachingu

W coachingu diagram Ishikawy może być skutecznym narzędziem do:

• analizy źródeł trudności lub blokad – np. „Dlaczego nie mogę ruszyć z miejsca?”, „Co sprawia, iż prokrastynuję?”
• szukania przyczyn niezadowalających rezultatów – np. „Dlaczego nie osiągam celów mimo starań?”
• uzyskiwania szerszej perspektywy – pomaga klientowi zobaczyć różnorodne aspekty wpływające na daną sytuację
• identyfikowania obszarów do zmiany lub pracy – co można zmodyfikować, by poprawić sytuację
• rozpisania celu na poszczególne etapy – jest to stworzenie planu działania krok po kroku.

Proces tworzenia diagramu może być formą pogłębionej refleksji – coach zadaje pytania, klient szuka odpowiedzi. Jednocześnie wszystkie potencjalne przyczyny są zapisywane i wizualizowane. Taka forma pracy wspiera uważność, sprzyja odkrywaniu schematów, jak również zależności, których wcześniej klient mógł nie zauważać.

Przykład zastosowania diagramu Ishikawy

Cel na „głównej ości”: „Chcę regularnie publikować wartościowe treści w mediach społecznościowych”. To pozytywnie sformułowany cel, który koncentruje się na pożądanym działaniu i efekcie.

Możliwe podejście nr 1: Analiza przyczyn

Kategorie (obszary wpływu):

• Zarządzanie czasem
• Motywacja i przekonania
• Umiejętności i zasoby
• Planowanie i struktura
• Środowisko pracy
• Wsparcie i inspiracja

Pod każdą kategorią klient może wypisać czynniki, które go wspierają lub ograniczają w realizacji celu. Tak przygotowany diagram nie tylko identyfikuje przeszkody, ale również wskazuje potencjalne obszary wsparcia i rozwoju, które mogą pomóc klientowi w osiągnięciu celu.

Możliwe podejście nr 2: Rozpisanie celu na etapy – diagram jako mapa działań

Ten sam diagram można potraktować jako narzędzie do uporządkowania kroków prowadzących do realizacji celu. W takim przypadku, kiedy celem jest: „Chcę regularnie publikować wartościowe treści w mediach społecznościowych”, od „głównej ości” odchodzą kategorie w formie etapów działania, np.:

• Określenie grupy docelowej
• Zebranie pomysłów na treści
• Ustalenie harmonogramu publikacji
• Tworzenie i redagowanie postów
• Publikacja i dystrybucja treści
• Ewaluacja i wyciąganie wniosków

Każdy z tych etapów można dalej rozbić na mniejsze działania – np. przy „Zebraniu pomysłów” mogą pojawić się takie elementy jak: „Burza mózgów”, „Analiza potrzeb odbiorców”, „Sprawdzenie trendów”, „Zapisanie 10 pomysłów na posty”.

Podsumowując: to podejście ułatwia identyfikację miejsc, gdzie może być potrzebne wsparcie lub dodatkowa praca. Jednocześnie pomaga klientowi przełożyć cel na konkretne, wykonalne kroki, a także porządkuje proces.