Punkty spustowe – czym są i jak się ich pozbyć?
Ból jest sygnałem od naszego ciała. Jako objaw występuje w niemal każdym schorzeniu – alarmując nas o tym, iż coś jest nie tak. Na wiele dolegliwości, nie tylko o podłożu mięśniowym czy stawowym, nasze ciało reaguje wzmożonym napięciem. To naturalna reakcja na stresową sytuację. Przewlekłe, wzmożone napięcie tkankowe może prowadzić do powstawania mięśniowo-powięziowych punktów spustowych. Czym one są i jakie dolegliwości mogą powodować?
Czym są punkty spustowe?
Punkt spustowy to nadwrażliwe miejsce w obrębie mięśnia, ścięgna lub więzadła. Można go wyczuć, lokalizując w obrębie tkanki grupę stwardniałych, przeskakujących włókien. W takim napiętym paśmie, skupiając się nieco bardziej na jego strukturze, możliwe jest wyczucie punktu spustowego. To mała grudka, kulka o rozmiarach między 2-10mm. Najczęściej powstaje w okolicy tzw. płytek granicznych, które są miejscami zakończeń nerwowych zaopatrujących brzuśce mięśniowe. Każda osoba posiada takie punkty, występują one choćby u dzieci. Nie oznacza to jednak, iż ich obecność zawsze skutkuje dolegliwościami bólowymi.
Punkty spustowe możemy podzielić na dwie, podstawowe kategorie:
- punkty spustowe aktywne – powodujące ból w obrębie samego punktu lub rzutujący na inne struktury,
- punkty spustowe utajone – nie prowokujące objawów bólowych.
Punkty aktywne mogą powstać w każdym mięśniu, więzadle czy ścięgnie, a ich obecność oznacza ból. Bardzo często zdarza się, iż dolegliwości nie pojawiają się w miejscu samego punktu tylko w strefie, do której oddaje on swoje objawy. Taki rodzaj objawów nazywamy bólem rzutowanym. Przykładem mogą być bóle głowy spowodowane punktami spustowymi na mięśniach karku lub ból kolana spowodowany wzmożonym napięciem mięśni uda.
Odpowiedni nacisk na punkty spustowe pozwala na pokonanie bólu występującego w wielu miejscach naszego ciała
Jak powstają punkty spustowe i jakie są objawy z nimi związane?
Istnieje kilka teorii na temat powstawania mięśniowo-powięziowych punktów spustowych. Do tej pory wątpliwości zostały rozwiane jedynie co do przyczyn ich tworzenia. Wśród takowych wymienia się:
- wiek,
- brak aktywności fizycznej,
- urazy spowodowane upadkiem lub nagłą reakcją na daną sytuację (np. zmiana kierunku biegu w koszykówce),
- zła postawa ciała,
- przeciążenie mięśni,
- chroniczny stres,
- niedobory witamin C, D, B, kwasu foliowego i żelaza,
- niedobór snu,
- ograniczony lub zbyt duży zakres ruchomości stawów.
Aktywne punkty spustowe mogą powodować nie tylko dolegliwości bólowe mięśni. Do objawów zalicza się także takie, które pozornie nie są związane z wzmożonym napięciem tkankowym takie jak: zawroty głowy, kaszel, bóle zamostkowe (jak w zawale serca), bóle narządów rodnych. Popularne kontuzje takie jak łokieć tenisisty, kolano skoczka, konflikt podbarkowy – są między innymi powodowane przez aktywne punkty spustowe! W przypadku wyeliminowania przez specjalistyczne badania innych przyczyn danej dolegliwości (jak np. ostry uraz czy poważna patologia) – źródło bólu może leżeć właśnie w napiętych punktach zlokalizowanych w okolicznych tkankach.
Jak leczyć punkty spustowe?
Leczenie aktywnych punktów spustowych opiera się o diagnostykę danego obszaru, znalezieniu napiętych pasm tkankowych i ich terapii. Ze względu na bardzo duże zainteresowanie tą dziedziną nauki w ostatnich latach powstało kilka, skutecznych metod leczniczych. To na przykład:
- suche igłowanie (dry needling) – bardzo skuteczna metoda terapii punktów spustowych polegająca na ich dezaktywacji dzięki igły akupunkturowej,
- techniki manualne z użyciem ucisku ischemicznego – polegające na chwilowym blokowaniu zaopatrzenia danego miejsca w krew i wyłączeniu jego aktywności przy pomocy silnego ucisku dłonią lub narzędziem do terapii,
- rolowanie mięśni – przy pomocy rollera lub piłeczki do masażu
Piłka do masażu bardzo precyzyjnie oddziałuje na punkty spustowe powstające w naszym ciele
Rolowanie punktów spustowych
Aby zniwelować ból spowodowany przez punkty spustowe dzięki rollera lub piłki do masażu należy zlokalizować grupę napiętych włókien mięśniowych, których ucisk prowokuje odczuwanie dolegliwości. Następnie podłożyć wałek lub piłkę pod daną partię mięśni i docisnąć ją do rollera przy użyciu masy własnego ciała. Taki ucisk należy przytrzymać aż do wygaszenia bólu (czasem może to trwać choćby kilka minut!). Napięte punkty można poddawać terapii choćby kilka razy dziennie.
Najbardziej precyzyjnym przyrządem do rozbijania punktów spustowych jest piłka do masażu. Automasaż piłeczką najlepiej zastosować po wcześniejszym rolowaniu dużym wałkiem, który pozwoli zlokalizować najbardziej bolące miejsca.
Należy pamiętać, że punkty spustowe są objawem zaburzenia, a nie jego pierwotną przyczyną. Dlatego, aby uzyskać trwały efekt i na stałe pozbyć się dolegliwości bólowych należy skonsultować się ze specjalistą (fizjoterapeutą lub lekarzem), który pomoże w znalezieniu przyczyny bólu i doborze odpowiednich ćwiczeń lub programu leczenia ukierunkowanego na pozbycie się pierwotnej przyczyny dysfunkcji.
Bilbiografia:
Simons DG, Travell JG, Simons LS. Travell & Simons’ myofascial pain and dysfunction: upper half of body. Lippincott Williams & Wilkins; 1999
Eduardo Vázquez Delgad, et al. Myofascial pain syndrome associated with trigger points: A literature review. (I): Epidemiology, clinical treatment and etiopathogeny Med Oral Patol Oral Cir Bucal. 2009 Oct 1;14 (10):494-498.
Simons DG, Dommerholt J. Myofascial trigger points and myofascial pain syndrome: a critical review of recent literature. Journal of Manual & Manipulative Therapy. 2006 Oct 1;14(4):125E-71E.
