Przez niemal pięć lat sądy administracyjne zajmowały się odpowiedzią na pytanie, „czy wojewódzki inspektor farmaceutyczny może osobiście skontrolować aptekę?”. Sprawa swój początek miała w listopadzie 2020 roku. Adam Chojnacki – Lubuski Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny – chciał osobiście przeprowadzić kontrolę w jednej z aptek. Jej właściciel już w październiku otrzymał zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli wraz z jej zakresem. Z kolei 5 listopada otrzymał dokument upoważnienia do przeprowadzenia takiej kontroli wraz z jej zakresiem.
Kontrola miała dotyczyć „całości dokumentacji dotyczącej prowadzenia apteki ogólnodostępnej, oznakowania, zabezpieczenia i wyposażenia apteki ogólnodostępnej; kontrola jakości i obrotu produktami leczniczymi i innymi artykułami wymienionymi w art. 72 ust. 5 u.p.f; kontrola warunków przechowywania produktów leczniczych”. WIF chciał skontrolować też dokumentację dotyczącą uczestnictwa apteki w pewnej sieci franczyzowej.
- Czytaj również: Huczne otwarcie apteki i dotkliwa kara WIF. Winna franczyza?
Okazuje się, iż właściciel apteki wniósł sprzeciw wobec podjęcia i wykonania kontroli przez Adama Chojnackiego. Przedsiębiorca przekonywał, iż Lubuski Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny nie może osobiście przeprowadzać kontroli w aptekach. W związku z tymi zastrzeżeniami i skargami do GIF oraz sądów administracyjnych, kontrola została wstrzymana na kolejne… 5 lat.
WIF nie może kontrolować osobiście?
Wyrok w tej sprawie niedawno wydał Naczelny Sąd Administracyjny (II GSK 25/22 z dnia 29-07-2025). Z treści orzeczenia dowiadujemy się, jakie argumenty przytaczał właściciel apteki. Wskazywał on między innymi, iż w Prawie farmaceutycznym w kontekście kontroli mowa jest o „pracownikach organu kontroli”, a nie „organie kontroli”. Zgodnie z art. 122b ust. 2 ustawy Prawo farmaceutyczne, kontrolę przeprowadza inspektor farmaceutyczny, po okazaniu legitymacji służbowej oraz doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli udzielonego przez wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego.
– Z tego wynika, zdaniem strony, iż gdyby wolą ustawodawcy było dopuszczenie przeprowadzania kontroli przez wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego, wynikałoby to wprost z przepisu, skoro jednak ustawodawca ograniczył prawo wykonywania czynności kontrolnych do inspektorów farmaceutycznych działających z upoważnienia wojewódzkiego inspektora, to znaczy, iż wojewódzki inspektor nie jest uprawniony do osobistego wykonywania kontroli – czytamy w aktach sprawy.
- Czytaj również: Związek Aptek Franczyzowych o niekorzystnych wyrokach WSA
Przedsiębiorca zwrócił też uwagę, iż rolą wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego jest nadzorowanie pracy zatrudnianych przez niego poszczególnych inspektorów farmaceutycznych. jeżeli kontrolowany przedsiębiorca ma zastrzeżenie do pracy inspektora, to sprzeciw na jego działania kieruje właśnie do wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego. Zatem w sytuacji gdyby to WIF był kontrolującym aptekę, to dochodziłoby do sytuacji gdy rozpatrywałby sprzeciw na własne naruszenia.
Właściciel apteki kwestionował też zakres kontroli. Twierdził, iż nie może ona obejmować wszelkich jego dokumentów, jako podmiotu prowadzącego aptekę. Stwierdził, iż kontrola inspekcji farmaceutycznej może dotyczyć dokumentacji związanej ze świadczonymi usługami farmaceutycznymi i prowadzeniem apteki. Natomiast dokumentacja niezwiązana ściśle z działalnością apteczną (np. umowa o terminale płatnicze czy umowa na odbiór i transport gotówki) albo dokumenty korporacyjne stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa, nie podlegają nadzorowi inspekcji.
WIF to też inspektor…
Argumentacja właściciela apteki została obalona przez wszystkie organy odwoławcze. Najpierw Główny Inspektor Farmaceutyczny wskazał, iż WIF jest uprawniony do przeprowadzenia kontroli w aptece osobiście. Może ona też obejmować całość dokumentacji dotyczącej prowadzenia apteki, a więc również uczestnictwa w sieci franczyzowej. GIF oddalił więc zażalenie przedsiębiorcy.
Przedsiębiorca na tę decyzję GIF złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Ten skargę oddalił wskazując, iż przytoczone przepisy nie wykluczają uprawnienia osoby pełniącej funkcję wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego do przeprowadzenia inspekcji. Również WSA potwierdził, iż żądanie od spółki dokumentów dotyczących udziału apteki w programie franczyzowym było zgodne z zakresem kontroli, określonym w zawiadomieniu o zamiarze wszczęcia kontroli. WSA skargę przedsiębiorcy oddalił.
W końcu właściciel apteki złożył skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego, zaskarżając wyrok WSA i domagając się uchylenia postanowienia GIF. NSA jednak skargę oddalił. On również potwierdził, iż przepisy nie wykluczają uprawnienia osoby pełniącej funkcję WIF do przeprowadzenia osobiście kontroli w aptece.
– Trudno bowiem założyć, iż osobie tej przysługuje węższy zakres kompetencji niż pracownikowi, któremu udziela ona wspomnianego upoważnienia. Wojewódzki inspektor farmaceutyczny jest przecież inspektorem farmaceutycznym, jest również pracownikiem tego organu. Upoważnienie udzielone przez ten organ pracownikom organu jest wyrazem tzw. dekoncentracji wewnętrznej, niezbędnej i oczywistej w rozbudowanych strukturach organizacyjnych. W ten sposób organ (wojewódzki inspektor farmaceutyczny) upoważnia pracowników realizujących jego zadania (inspektorów farmaceutycznych) do wykonywania określonych jego kompetencji. Osoba piastująca funkcję organu, udzielając upoważnienia nie wyzbywa się przypisanych jej kompetencji – wskazał NSA.
Podkreślił też, iż Prawo farmaceutyczne daje wojewódzkiemu inspektorowi farmaceutycznemu (pracownikowi) kompetencje kontrolne pozostające w zakresie adekwatności wojewódzkiego inspektora farmaceutycznej (organu). Ustawa nie różnicuje pozycji wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego i inspektora farmaceutycznego, w taki sposób, który pozbawiałby wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego kompetencji do przeprowadzenia kontroli. Nie zastrzega też takich kompetencji wyłącznie do inspektorów farmaceutycznych, nie pełniących funkcji organu.
Wszystkie dokumenty do dyspozycji WIF
Naczelny Sąd Administracyjny odniósł się też do kwestii zakresu nadzoru, jaki inspekcja farmaceutyczna pełni nad działalnością przedsiębiorcy prowadzącego aptekę. Wskazał WIF, jako organ wydający zezwolenie na prowadzenie apteki jest uprawniony do inspekcji lub kontroli działalności gospodarczej apteki, na którą zostało wydane zezwolenie. Celem tej kontroli jest sprawdzenie warunków prowadzenia obrotu detalicznego produktami leczniczymi.
– Nie ulega wątpliwości, iż przeprowadzanie kontroli mającej na celu sprawdzenie warunków prowadzenia przez aptekę obrotu detalicznego produktów leczniczych musi obejmować wszystkie aspekty działalności gospodarczej tego podmiotu, ponieważ tworzą one w całokształcie warunki prowadzenia przez aptekę działalności dla której powstała – wskazał NSA.
W ocenie sądu Lubuski Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny nie dopuścił się naruszenia przepisów wskazując, iż kontrola ma objąć całość dokumentacji dotyczącej prowadzenia apteki.
©MGR.FARM
