Czy wiesz, jak rozpoznać depresję? Tych objawów nie ignoruj!

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) alarmuje: depresja jest najczęściej występującym zaburzeniem psychicznym. Na całym świecie choruje na nią około 350 milionów ludzi, a w samej Polsce około 1,5 miliona osób. Depresja jest przyczyną tysięcy samobójstw każdego roku (w 2016 roku odnotowano ok. 5,5 tys. przypadków). Niepokojące prognozy wskazują, iż do 2030 roku będzie na pierwszym miejscu wśród chorób w ogóle! Dowiedz się, jak rozpoznać depresję i gdzie udać się po pomoc.

Depresja – jak ją rozpoznać? Charakterystyczne objawy

Wśród rozmaitych zaburzeń nastroju, to depresja jest tym najpoważniejszym, a choćby co dziesiąty pacjent zgłaszający się do lekarza POZ ma pełnoobjawową depresję. Jeszcze więcej osób cierpi z powodu pojedynczych objawów depresyjnych. Niestety ponad połowa przypadków nie zostaje rozpoznana lub pozostaje źle leczona.

Depresja jest poważną chorobą, której objawy mają charakter psychiczny i fizjologiczny, cechują się tendencją do nawracania i z czasem ulegają nasileniu. Niestety nie jest łatwo rozpoznać depresję u siebie lub u kogoś; często bowiem choroba jest maskowana innymi objawami. Powstało też wiele mitów i fałszywych poglądów na temat depresji. Nie można jednak ignorować objawów, zwłaszcza u dzieci i nastolatków. Kiedyś uważano, iż depresja to choroba, która dotyka wyłącznie dorosłych. Dziś już udowodniono, iż borykają się z nimi także najmłodsi. Niestety długotrwały smutek i przygnębienie lub bardzo nerwowe zachowanie czy inne objawy depresji rodzice często odczytują opacznie. Uważają, iż ich dzieci chcą coś wymusić, zwrócić na siebie uwagę lub też wchodzą w burzliwy okres dojrzewania i dlatego zachowują się inaczej niż zwykle. W wieku podeszłym jest z kolei często mylona z otępieniem. Więcej na temat depresji młodzieży przeczytasz tutaj. Jak rozpoznać depresję u nastolatków, u dziecka i osoby dorosłej?

Aby rozpoznać depresję trzeba znać jej objawy. Do tych najczęstszych i charakterystycznych należą:

• Utrata euforii życia, odczuwania przyjemności, cieszenia się radosnymi wydarzeniami i drobnymi rzeczami. Obniżenie nastroju często odczuwane jest jako uczucie pustki i zobojętnienie. Ten objaw może być maskowany, i nie jest łatwo rozpoznać depresję u kogoś, kto potrafi „robić dobrą minę do złej gry”.

• Ograniczenie aktywności życiowych i kontaktu ze znajomymi, zaniechanie dotychczasowych zainteresowań oraz udzielania się w towarzystwie.

• Pesymistyczne myślenie, lęki i nerwice mogą pojawiać się w wielu zaburzeniach psychicznych, ale to właśnie z depresją są najczęściej kojarzone. Charakterystyczne są również wrażenie bezsensu życia i beznadziei, obniżenie energii życiowej, zaniżenie samooceny i poczucie bycia niepotrzebnym.

• Myśli i próby samobójcze oraz samookaleczenia – to charakterystyczne i groźne symptomy depresji. Na tym etapie choroba wymaga leczenia psychiatrycznego, gdyż pogłębiające się myśli samobójcze mogą prowadzić do podejmowania realnych prób.

• Zaburzenia koncentracji, pogorszenie pamięci i funkcji poznawczych, zaburzenia snu i bezsenność.

• Spadek libido, zaburzenia seksualne, zaburzenia miesiączkowania.

Nie wszystkie objawy muszą się pojawić, nieraz występuje jeden lub maksymalnie kilka z nich, co utrudnia rozpoznanie osoby z depresją. Należy przyjąć, iż o ile objawy depresji o niewielkim lub umiarkowanym nasileniu utrzymują się przez 2-4 tygodnie, konieczna jest konsultacja psychiatryczna.

Jak rozpoznać osobę z depresją – objawy nietypowe

O chorobie mogą również świadczyć mniej charakterystyczne symptomy, przypominające raczej choroby fizjologiczne, jednak gdy po wykonaniu badań wszystkie wyniki okazują się w normie, należy przyjąć założenie, iż dolegliwości somatyczne wywoływane są przez zaburzenia psychiczne. Wcześniej trzeba jednak wykonać serię odpowiednich testów i badań, gdyż objawy te są na tyle niecharakterystyczne, iż mogą świadczyć również o chorobach metabolicznych, układu nerwowego, krążenia czy nowotworowych.

Do niejednoznacznych objawów należą m.in.:

• Wahania wagi – duży spadek lub wzrost wagi w krótkim okresie może być objawem chorób fizjologicznych, ale też depresji lub innych zaburzeń natury psychicznej. W depresji może dochodzić do znacznego spadku wagi ze względu na brak apetytu lub wzrostu wagi.

• Bóle przewlekłe i napadowe – silny stres i zaburzenia nastroju niekiedy wywołują dolegliwości somatyczne, zwłaszcza nasilone bóle głowy, pleców, mięśni i stawów. Spadek nastroju powoduje też obniżenie progu bólowego.

• Nadużywanie używek – depresja sprzyja alkoholizmowi i pogłębianiu istniejących uzależnień. Chory sięga po używki, w nadziei, iż choć na chwilę pomogą, jednak w rzeczywistości tylko pogarszają stan, powodując zwiększoną złość i frustrację.

• Pogorszenie wyglądu zewnętrznego – rozpoznanie depresji można podejrzewać po wyglądzie, gdyż osoba z obniżonym nastrojem przestaje o siebie dbać, nie przejmuje się wyglądem, zaniedbuje higienę osobistą, a problemy ze snem i żywieniem odbijają się na cerze.

Test na depresję

Jak rozpoznać depresję? Aby dowiedzieć się czy cierpisz na depresję, możesz wykonać test na depresję Beck’a. Jest to uznawany na całym świecie zestaw specjalnych pytań. Szczere, przemyślane odpowiedzi na nie pozwalają określić czy cierpi się na depresję i jeżeli tak, to w jakim natężeniu. Test zawiera 21 pytań. Niektóre z nich brzmią:

• Czy odczuwasz smutek lub przygnębienie?
• Czy ostatnio miewasz większe problemy z podejmowaniem różnych decyzji?
• Czy masz większe trudności z wykonywaniem różnych prac i zadań?
• Czy masz kłopoty z potencją?
• Czy uważasz, iż wyglądasz gorzej i mniej atrakcyjnie niż kiedyś?
• Czy czujesz się gorszy od innych?
• Czy masz myśli samobójcze?
• Czy często chce Ci się płakać?

Warto jednak pamiętać, iż żaden taki test dostępny w internecie nie zastąpi Ci wizyty u lekarza oraz psychoterapeuty. Oznaki depresji u każdego człowieka mogą być bardzo różne, a niektóre też nieoczywiste. Skoro czytasz ten artykuł, to wiesz już jednak jakie są objawy depresji, które występują najczęściej. jeżeli więc czujesz się zaniepokojony i zadajesz sobie teraz pytanie: “czy mam depresję?”, to nie zwlekaj z decyzją i umów się jak najszybciej na wizytę u lekarza.

Jakie mogą być przyczyny depresji?

Przyczyny depresji mogą być biologiczne, genetyczne oraz psychologiczne. Źródłem depresji mogą też być inne choroby (m.in. choroby serca, zaburzenia hormonalne, zapalenie tarczycy Hashimoto, choroby nowotworowe).

Do biologicznych przyczyn depresji zalicza się m.in.:

• zaburzenia transportera serotoniny i enzymów,
• zaburzenia produkcji dopaminy i serotoniny i noradrenaliny
• zmniejszenie pobudzenia receptorów melatoninowych (wskutek czego rozregulowuje się rytm dobowy i pojawia się bezsenność, która często wyprzedza pojawienie się depresji).

Genetyczne źródła depresji

Gen depresji wprawdzie nie został odkryty przez naukowców, ale istnieje kilkanaście miejsc w genomie ludzkim, które mają odmienną budowę u osób chorujących na depresję w porównaniu ze zdrowymi osobami. Zaburzenia depresyjne mogą być dziedziczne (jednobiegunowe rzadziej od dwubiegunowych) i pojawiać się w następnych pokoleniach.

Do psychologicznych przyczyn depresji można zaliczyć m.in.:

• negatywne wzorce myślenia,
• obwinianie się za nieszczęśliwe sytuacje,
• różnego rodzaju błędy wychowawcze (m.in. zawstydzanie dziecka, otwarte faworyzowanie rodzeństwa, wygórowane wymagania wobec dzieci),
• znęcanie się psychiczne, molestowanie,
• uległe wzorce zachowania,
• wspominanie wyłącznie złych wydarzeń, a nie tych szczęśliwych.

Warto także zdawać sobie sprawę, iż depresja częściej pojawia się okresach życia człowieka tj. menopauza czy andropauza oraz po porodzie. Stan depresyjny może pojawić się też po usunięciu ciąży (również metodą farmakologiczną). Coraz więcej ludzi zdaje sobie sprawę, jak bardzo złożoną i trudną chorobą może być depresja. Objawy, które nie ustępują nie powinny być lekceważone.

Kto rozpoznaje depresję?

Wstępne rozpoznanie lub podejrzenie depresji może postawić każdy lekarz. Często lekarze POZ kierują pacjentów na konsultacje psychiatryczne w celu potwierdzenia diagnozy. Również psycholog i psychoterapeuta mogą postawić podejrzenie choroby i skierować pacjenta do specjalisty na diagnostykę psychiatryczną. Depresja jest chorobą, która wyrywa się ze schematów, a rozpoznanie depresji u siebie, u kogoś, a zwłaszcza u dziecka, wcale nie jest proste. Depresja jest uleczalna. Jedną z najbardziej skutecznych terapii w depresji jest psychoterapia poznawczo-behawioralna, której celem jest m.in:

• rozpoznanie i zmiana negatywnych wzorców myślowych,
• rozpoznanie i zmiana destruktywnych zachowań, do których zalicza się np. wycofywanie, izolację czy uległość,
• wypracowanie mechanizmu radzenia sobie z uczuciami i wieloma emocjami,
• poszukiwanie, wzmacnianie i rozwijanie mocnych cech,
• trening rozwiązywania życiowych konfliktów i problemów,
• nauka skutecznej komunikacji (rozwój postawy asertywnej).

Zapraszamy na konsultacje w Dolnośląskim Centrum Psychiatrii i Psychoterapii SUPER-ego.