ARTYKUŁ SPONSOROWANY
We współczesnym świecie wiele zachowań uznajemy za część codzienności: przeglądanie mediów społecznościowych, granie w gry online, zakupy przez internet, obstawianie meczów czy pracę
„po godzinach”. Jednak w niektórych przypadkach te z pozoru zwyczajne aktywności stają się nałogiem – tzw. uzależnieniem behawioralnym.
Granica między przyzwyczajeniem a uzależnieniem jest cienka, ale bardzo istotna. Kiedy ją przekraczamy, zaczynamy tracić kontrolę nad własnym życiem, emocjami i relacjami. Jak to rozpoznać i co można wtedy zrobić?
Uzależnienia behawioralne – czym są?
Uzależnienia behawioralne (inaczej: uzależnienia od czynności) to nałogowe powtarzanie określonego zachowania, które w pewnym momencie zaczyna dominować nad innymi aspektami życia. W odróżnieniu od uzależnień od substancji psychoaktywnych (np. alkoholu czy narkotyków), nie wiążą się one z przyjmowaniem chemicznych środków, ale z określonym schematem działania.
Do najczęstszych uzależnień behawioralnych należą m.in.:
- uzależnienie od hazardu,
- uzależnienie od zakupów,
- uzależnienie od internetu, mediów społecznościowych,
- uzależnienie od pracy (pracoholizm),
- uzależnienie od seksu i pornografii,
- uzależnienie od jedzenia (zajadanie emocji).
Kiedy zachowanie przestaje być „normalne”?
Nie każde częste korzystanie z internetu czy robienie zakupów to uzależnienie. Problem pojawia się wtedy, gdy dana czynność:
- pochłania coraz więcej czasu i energii,
- jest wykonywana kosztem innych obowiązków i relacji,
- służy jako sposób na ucieczkę od emocji (nudy, smutku, lęku, złości),
- wywołuje poczucie winy, ale mimo to nie jesteśmy w stanie przestać,
- prowadzi do strat finansowych, zawodowych lub osobistych.
Przykład? Osoba, która regularnie przegrywa pieniądze w zakładach bukmacherskich, tłumacząc sobie, iż „zaraz się odegra”. Albo ktoś, kto każdą wolną chwilę spędza na przeglądaniu TikToka, zaniedbując dzieci, partnera czy pracę.
Dlaczego tak łatwo się uzależniamy?
Zachowania nałogowe zwykle przynoszą natychmiastową nagrodę – rozładowują napięcie, przynoszą ulgę, dostarczają dopaminy. Dlatego mózg gwałtownie się ich „uczy”. Problem w tym, iż za każdą chwilową ulgą kryje się pogłębiające się uzależnienie, z którego bardzo trudno się wyplątać.
Co więcej, społeczne przyzwolenie na niektóre zachowania (np. pracoholizm czy korzystanie z mediów) sprawia, iż uzależnienia behawioralne często pozostają niezauważone przez otoczenie – a czasem i przez samego uzależnionego.
Uzależnienia behawioralne a emocje
W wielu przypadkach uzależnienia behawioralne to sposób na radzenie sobie z trudnymi emocjami. Zamiast zmierzyć się z lękiem, złością czy smutkiem, „zajmujemy” głowę działaniem: gramy, scrollujemy, klikamy „kup teraz”, jemy. To mechanizm obronny, który z czasem staje się autodestrukcyjny.
Dobrze prowadzona terapia uzależnień pozwala dotrzeć do źródła tych emocji i nauczyć się innych – zdrowszych – sposobów ich regulacji.
Jak wygląda leczenie uzależnień behawioralnych?
Wbrew pozorom leczenie takich uzależnień bywa równie wymagające, co leczenie alkoholizmu czy narkomanii. Osoba uzależniona musi najpierw zauważyć problem, potem nauczyć się go rozpoznawać w codziennych sytuacjach, a następnie wypracować nowe schematy działania.
W leczeniu uzależnień behawioralnych najczęściej stosuje się:
- terapię poznawczo-behawioralną (CBT),
- psychoterapię indywidualną i grupową,
- treningi umiejętności społecznych,
- pracę z emocjami i traumami.
Często leczenie wymaga też wsparcia ze strony najbliższych – nie po to, by kontrolować, ale by towarzyszyć w procesie zmiany.
Kiedy szukać pomocy?
Jeśli Ty lub ktoś Ci bliski nie potraficie powstrzymać się od wykonywania określonej czynności, mimo iż przynosi ona straty emocjonalne, finansowe lub społeczne – to wystarczający powód, by skonsultować się ze specjalistą.
Nie trzeba „upadać na dno”, by rozpocząć leczenie. Wręcz przeciwnie – im wcześniej, tym większe szanse na skuteczną zmianę.
Jednym z miejsc, które oferują profesjonalną pomoc w tym zakresie, jest Centrum Terapii Krajna. Oferuje ono kompleksową terapię uzależnień behawioralnych, opartą na indywidualnym podejściu i sprawdzonych metodach psychoterapeutycznych. To przestrzeń, w której można odzyskać kontrolę nad własnym życiem – bez osądzania, za to z realnym wsparciem.
