Od pewnego czasu można zaobserwować w różnych środowiskach lekarskich oraz fizjoterapeutycznych zażarte dyskusje dotyczące stopy. Tematyka sporów jest różna: od sensowności chodzenia na boso, przez ocenę kształtu wysklepienia stóp, po słuszność noszenia jak najbardziej minimalistycznego obuwia. I to przede wszystkim tą ostatnią kwestią postaramy się dziś zająć.
Czy rodzaj obuwia wpływa na pojawianie się płaskostopia?
Tym razem wędrujemy na Harvard, gdzie grupa specjalistów z Wydziału Biologii Ewolucyjnej Człowieka postanowiła, przynajmniej częściowo, zbadać ten temat. Elementem, który zainspirował Naukowców do podjęcia rozważań są liczne doniesienia o znacznie mniejszym odsetku osób z płaskostopiem wśród społeczeństw kultur zwyczajowo noszących bardzo lekkie, minimalistyczne obuwie lub chodzących zupełnie na boso. W swojej pracy badacze postanowili sprawdzić stosunkowo popularną hipotezę mówiącą, iż noszenie zbyt pełnego, ograniczającego pracę stopy obuwia w znacznym stopniu przyczynia się do osłabienia mięśni stopy odpowiedzialnych za utrzymanie łuku podłużnego stopy. To, w swej oczywistej konsekwencji, prowadzi do obniżenia tegoż łuku i powstania płaskostopia. W celu sprawdzenia tej hipotezy zbadano i porównano ze sobą dwie grupy: osoby wykorzystujące lekkie, minimalistyczne obuwie pochodzące z północno-zachodniego Meksyku oraz mieszkańców terenów zurbanizowanych w Stanach Zjednoczonych noszących obuwie standardowe, „konwencjonalne”.
Zastosowano dwie metody badawcze:
- szczegółowe pomiary kinetyczne i kinematyczne stóp podczas chodu,
- ultradźwiękowe badanie mięśni wewnętrznych stopy.
Oprócz tego, w krótkim wywiadzie rozeznano się w aktywności fizycznej grupy badanej.
Porównanie wyników po przeprowadzonych badaniach
Co się okazało? Wiele! Aczkolwiek niekoniecznie na dużych liczbach. U osób chodzących w minimalnym obuwiu wyznaczona, w przekroju poprzecznym, powierzchnia mięśni wewnętrznych stopy była większa o 0,1 lub 0,2 cm^2 (w zależności od mięśnia). Z kolei badanie kinetyczne i kinematyczne nie ujawniły żadnych istotnych różnic zachowania się łuku podłużnego stopy w poszczególnych fazach chodu, podobnie jak analiza aktywności fizycznej proponowanej w trakcie badań.
Chodzenie na boso, a płaskostopie
W ocenie autorów, analiza wyników (przedstawionych w postaci rycin i tabel fot. 1,2,3,4) pozwala obronić hipotezę, iż chodzenie bez butów lub w obuwiu minimalistycznym nie szerzy patologii, a wręcz może mieć zbawienny wpływ na utrzymywanie funkcjonalnego zdrowia organizmu. Co więcej, twórcy zwracają uwagę na fakt, iż gatunek ludzki wykorzystywał minimalne obuwie (lub jego całkowity brak) co najmniej od kilku tysięcy lat i łuk podłużny raczej radził sobie z tą sytuacją dobrze. A przynajmniej ewolucja wskazuje na to, iż powinien był radzić sobie dobrze. Równocześnie, jesteśmy przypuszczalnie jedynym gatunkiem, który stosunkowo niedawno porzucił ten ewolucyjny proces adaptacji tkanki do podłoża, na rzecz założenia mocnego, solidnego buta, czyli „rozleniwienia” całego aparatu podeszwy stopy. Czy to aby na pewno dobra decyzja?
Niestety, zebrane dane nie są wystarczająco satysfakcjonujące i pełne, by móc jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Temat zasługuje zatem na dalszą baczną obserwację i wnikliwe badanie.
A jak jest u Was? Zwracacie uwagę na obuwie pacjentów? Aktywna terapia stopy przynosi pożądane efekty choćby w odległych miejscach ciała? No i jak z dziećmi? Zdecydowanie w butach, definitywnie na boso, czy może nie ma to absolutnie żadnego znaczenia dla ich aparatu ruchu? No i co w końcu z tym łukiem podłużnym stopy?! Przywołujemy specjalistów i pasjonatów tematu „stopowego”, żeby Pogadali o Fizjoterapii!
/Krzyś
P.S. Tradycyjnie przypominamy, iż artykuł jest naszpikowany statystykami, wzorami i danymi matematycznymi, a więc wszystkich szczególnie zainteresowanych zachęcamy do zagłębienia się w całą treść pracy.
Bibliografa i źródło ilustracji:
Holowka, N., Wallace, I. and Lieberman, D. (2018). Foot strength and stiffness are related to footwear use in a comparison of minimally- vs. conventionally-shod populations. Scientific Reports, 8(1)
