Cyfryzacja jest nieuchronna, ale żeby przyniosła oczekiwane efekty społeczne w każdej sferze – także ochronie zdrowia – musi się kierować przesłankami sprawiedliwości społecznej. Tymczasem prawie 10 mln starszych Polaków nie posiada żadnych kompetencji cyfrowych.
Obecna sytuacja dotycząca kompetencji cyfrowych osób starszych nie przedstawia się najlepiej. Polska ma jeden z najniższych w Unii Europejskiej wskaźników cyfryzacji społeczeństwa w grupie wiekowej 45+. „Najnowsze badanie Eurostatu przeprowadzone na grupie osób w wieku 65-74 lata pokazują, iż ponad 5,5 proc. mieszkańców 27 państw UE nie posiada żadnych umiejętności cyfrowych. W Polsce wynik ten jest prawie dwukrotnie wyższy i wynosi ponad 10,5 proc. Co więcej, zaledwie 25 proc. mieszkańców UE w wieku 65-74 lata posiada podstawowe lub wyższe ogólne umiejętności cyfrowe” – mówiła dr Marlena Kondrat, członek zarządu Krajowego Instytutu Gospodarki Senioralnej podczas konferencji poświęconej priorytetom zdrowotnym polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej.
Co rozumiane jest jako „umiejętności cyfrowe”? To umiejętność korzystania z informacji i danych, komunikacja i kooperacja w sieci, tworzenie połączeń cyfrowych, znajomość zasad bezpieczeństwa w sieci, rozwiązywanie różnych problemów z wykorzystaniem Internetu. W tej kwestii polscy seniorzy znów odstają od średniej unijnej – tylko niecałe 10 proc. z nich ma takie umiejętności. „Zwracam uwagę na tę rozbieżność – 25 proc. w skali Unii Europejskiej i niecałe 10 proc. w Polsce” – podkreślała dr Kondrat.
Dane Eurostatu wskazują, iż nieco ponad 16 proc. mieszkańców UE w wieku 65-74 lata umie obsługiwać komputer, a w Polsce jest to nieco ponad 6 proc. Badania Krajowego Instytutu Mediów z 2022 r. pokazują, iż prawie 50 proc. polskich seniorów korzysta z telefonów komórkowych z klawiaturą. Taki sprzęt również może przyczyniać się do wykluczania cyfrowego, chociażby z powodu braku dostępu do aplikacji mObywatel czy innych programów, ułatwiających codzienne życie.
„Na podstawie licznych danych można wysnuć taki wniosek: niezbędne jest przygotowanie programów i narzędzi wspierających seniorów w edukacji i udzielaniu informacji o tym, w jaki sposób poruszać się w scyfryzowanym świecie. Bo przecież osoby niepotrafiące korzystać ze telefonów, laptopów, nie będą mogły utworzyć sobie internetowego konta pacjenta, nie mówiąc o realizacji e-recepty” – zauważa Marlena Kondrat.
Kolejna kwestia – to zapewnienie ochrony osób starszych przed fake newsami, na które są narażone w Internecie. Dotyczy to zwłaszcza informacji na temat ich faktycznego zdrowia. „Osoby starsze zwykle wierzą we wszystko, co przeczytają w prasie czy Internecie, nie mając podstawowej wiedzy, jak filtrować informacje. Jako osoby zaznajomione z rozwojem cyfryzacji, to my musimy zwrócić szczególną uwagę na tworzenie kanałów wiedzy, webinarów, cyklów szkoleń, które moglibyśmy udostępniać chociażby słuchaczom uniwersytetów trzeciego wieku, których w Polsce mamy ponad 550, i do których uczęszcza ok. 90 tys. słuchaczy” – przekonywała przedstawicielka Krajowego Instytutu Gospodarki Senioralnej.
Transformacja cyfrowa służby zdrowia powinna przebiegać równolegle z rozwojem edukacji w obszarze kompetencji cyfrowych osób starszych. Dr Kondrat przypomina, iż nie można zapominać o osobach samotnych, zamieszkałych w małych miejscowościach, które nie mają dostępu do informacji na ten temat – „Dlatego państwo powinno wspierać organizacje działające na rzecz podnoszenia kompetencji cyfrowych osób starszych”.
Koalicja Cyfrowi Seniorzy, która powstała pod koniec ubiegłego roku, ma na celu edukację cyfrową osób starszych. Koalicja chce doprowadzić do tego, aby do 2030 r. przynajmniej 70 proc. seniorów w Polsce aktywnie korzystało z Internetu i usług cyfrowych, a także, aby 70 proc. firm oferujących produkty i usługi cyfrowe posiadało ofertę skierowaną do tej grupy wiekowej. Koalicja Cyfrowi Seniorzy chce to osiągnąć przez zbudowanie największej w Polsce platformy edukacyjnej skierowanej do seniorów, która pozwoli im zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności najważniejsze do sprawnego funkcjonowania w świecie cyfrowym. Manifest koalicji głosi, iż „Wiek to tylko liczba, a nie stan umysłu” a „Seniorzy to my, tylko trochę później”.
