Skóra diabetyka jest delikatna, sucha i mało elastyczna, co zwiększa jej skłonność do łuszczenia się i podatność na pęknięcia, otarcia i urazy. Problemy te wynikają z uszkodzenia drobnych naczyń krwionośnych i włókien nerwowych oraz zmian w systemie hormonalnym, do których dochodzi w przebiegu cukrzycy. Powoduje to niedostateczne nawilżenie i dotlenienie skóry, która staje się sucha, swędząca i traci swoje adekwatności ochronne. Wysokie poziomy cukru przy niewyrównanej cukrzycy, ułatwiają rozwój drobnoustrojów, stąd tak częste u diabetyków zakażenia grzybicze i drożdżakowe oraz większa podatność na schorzenia ropne.
Cukrzyca a skóra
Aby utrzymać skórę w jak najlepszej kondycji przede wszystkim należy zadbać o adekwatne leczenie cukrzycy i wyrównany poziom glukozy we krwi. Nie należy również zapominać o adekwatnej pielęgnacji skóry, dzięki której można zapobiec wielu nieprzyjemnym powikłaniom. Podstawowym zabiegiem pielęgnacyjnym powinno być odpowiednie nawilżanie i natłuszczanie skóry, w celu odbudowy warstwy lipidowej oraz wzmocnienia ochrony przeciwbakteryjnej i przeciwgrzybicznej.
W ramach pielęgnacji skóry diabetyka zaleca się:
• krótkie kąpiele,
• używanie do mycia i kąpieli łagodnych preparatów bez dodatku mydła,
• delikatne i dokładne osuszanie skóry, szczególnie w fałdach i między palcami,
• nawilżanie i natłuszczanie skóry.
Kąpiel
Kąpiel powinna być krótka, najlepiej pod prysznicem, w wodzie o temperaturze 37oC. Czas kąpieli ma znaczenie, ponieważ kwaśne pH skóry zmienia się pod wpływem obojętnego pH wody, co istotnie narusza prawidłowe jej funkcjonowanie. Niski poziom kwasowości sprawia, iż skóra gorzej sobie radzi ze zwalczaniem infekcji bakteryjnych. Zbyt gorąca kąpiel może naruszyć barierę ochronną skóry i spowodować pogorszenie jej stanu. Pod wpływem wysokiej temperatury wody skóra łatwo ulega przesuszeniu i podrażnieniu.
Po kąpieli skórę należy delikatnie osuszyć, bez pocierania. Szczególnie starannie trzeba to zrobić w pachwinach, pod pachami w fałdach skóry i między palcami stóp. Wilgotność w fałdach i między palcami stóp powoduje namnażanie się drożdżaków i grzybów, a diabetycy są bardziej narażeni na takie infekcje. Ważnym elementem pielęgnacji skóry jest odpowiednie jej nawilżenie. Dlatego po kąpieli i dokładnym osuszeniu całe ciało należy posmarować balsamem, mleczkiem lub kremem ochronnym, aby zapobiec przed utratą wody ze skóry.
Preparaty do mycia i pielęgnacji
Jeżeli skóra diabetyka jest przesuszona i uporczywie swędząca do mycia należy unikać klasycznego mydła, płynów opartych na detergentach i preparatów silnie perfumowanych. Substancje zapachowe mogą dodatkowo zaostrzyć reakcje alergiczne na powierzchni skóry i prowadzić do pogorszenia jej stanu. Do codziennej kąpieli oraz mycia rąk i twarzy dla diabetyków zalecane są preparaty o neutralnym pH, najlepiej z zawartością substancji nawilżających – tzw. emolienty. Są to preparaty przywracające prawidłowe funkcjonowanie bariery naskórkowej. Mechanizm ich działania polega na tworzeniu warstwy okluzyjnej, co zapobiega przed utratą wody. Emolienty mają również zdolność przyciągania cząsteczek wody oraz odbudowy i regeneracji bariery naskórkowej. Zawierają oleje i lipidy, przez co wypełniają szczeliny między komórkami warstwy rogowej. Poprzez swoje działanie zmniejszają suchość i świąd skóry oraz są pomocne w profilaktyce i likwidowaniu zakażeń bakteryjnych i grzybiczych. Nie zawierają mydła, detergentów ani substancji zapachowych. Mogą być w postaci kostki do mycia, żelu, balsamu lub mleczka do nawilżania oraz natłuszczania i regeneracji naskórka.
Kosmetyki dedykowane diabetykom
Obecnie na rynku jest coraz więcej preparatów kosmetycznych dla diabetyków. Składniki w nich zawarte dobrane są w ten sposób, aby niwelować najczęstsze problemy skórne osób z cukrzycą. Należą do nich między innymi: mocznik, kwas mlekowy i alantoina. Mocznik w zależności od stężenia ma adekwatności silnie nawilżające lub lekko złuszczające. W stężeniu < 10 % nawilża, zmiękcza oraz zwiększa przenikanie innych składników do wewnątrz. Większe stężenie mocznika powoduje złuszczenie naskórka i zwiększenie przepuszczalności jego warstwy rogowej. Kwas mlekowy stymuluje produkcję ceramidów w skórze i uszczelnia barierę lipidową naskórka. Poza tym wpływa na produkcję kolagenu, co powoduje zwiększenie grubości i wzmocnienie skóry adekwatnej. Ma również działanie antybakteryjne oraz w sposób naturalny reguluje pH skóry. Natomiast alantoina ma działaniu kojące, łagodzące i regeneracyjne oraz przyspieszające gojenie.
Odzież
Aby dodatkowo nie podrażniać skóry najlepiej stosować odzież o luźnym kroju, wykonaną z naturalnych tkanin, np. bawełny.
Stopy
Szczególną uwagę należy zwrócić na pielęgnację stóp. Zaniedbania w tym zakresie mogą przyspieszyć lub spotęgować rozwój zespołu stopy cukrzycowej. Oczywiście sama pielęgnacja nie jest w stanie uchronić diabetyka przed tym powikłaniem, ale jest koniecznym uzupełnieniem profilaktyki. Mocno przesuszona skóra stóp z tendencję do nadmiernego narastania martwego naskórka, pozbawiona pielęgnacji lub nieodpowiednio pielęgnowana prowadzi do pękania pięt, tworzenia się modzeli i odcisków, a w konsekwencji owrzodzeń. Z kolei niedokładne osuszanie skóry po kąpieli może prowadzić do maceracji i pęknięć w przestrzeniach międzypalcowych, a każde przerwanie ciągłości skóry jest dla diabetyka niebezpieczne, ponieważ może doprowadzić do zakażenia bakteryjnego. Ważnym elementem pielęgnacji stóp jest codzienne nawilżanie skóry preparatami zawierającymi w swoim składzie mocznik oraz inne substancje o działaniu nawilżającym i odżywczym. Odpowiednio nawilżona skóra jest bardziej elastyczna i ma znacznie mniejszą tendencję do pękania oraz tworzenia się owrzodzeń.
W ramach pielęgnacji stóp diabetyka zaleca się:
• codzienne, krótkie mycie w bieżącej wodzie o temperaturze < 37oC,
• używanie do mycia łagodnych środków myjących o pH 5,5,
• dokładne osuszanie miękkim ręcznikiem, zwłaszcza między palcami,
• regularne stosowanie kremu do pielęgnacji stóp o różnej zawartości mocznika w zależności od problemu pielęgnacyjnego (z wyłączeniem przestrzeni między palcami).
Dbanie o stopy należy zacząć od kontrolowania poziomu cukru we krwi, ponieważ każda przedłużająca się hiperglikemia uszkadza nerwy i naczynia krwionośne, a to prowadzi do utraty czucia w stopach i ich złego ukrwienia. adekwatna kontrola i pielęgnacja stóp opóźnia powstanie stopy cukrzycowej lub może jej całkowicie zapobiec.
W ramach dbałości o stopy należy:
• unikać chodzenia boso, aby ograniczyć ryzyko skaleczeń i uszkodzenia skóry,
• nosić wygodne obuwie z szerokim przodem, bez szwów wewnętrznych, wykonane z surowców naturalnych,
• przed założeniem butów sprawdzać ich wnętrze pod kątem wszelkich nierówności, zmarszczeń wyściółki czy załamań, które mogłyby uwierać w stopy,
• codziennie zmieniać skarpety, stosować skarpety bezuciskowe, bezszwowe, wykonane z surowców naturalnych (bawełna, bambus),
• we adekwatny sposób skracać paznokcie (na prosto), aby uniknąć późniejszego wrastania płytki paznokciowej w skórę – jeżeli jest problem ze wzrokiem najlepiej skorzystać z usług gabinetu podologicznego,
• dbać o ukrwienie w stopach poprzez codzienną dawkę ruchu,
• nie usuwać samodzielnie odcisków, modzeli i zrogowaceń w sposób manualny lub przy użyciu preparatów z zawartością kwasów – zaleca się regularne korzystanie z usług podologicznych,
• nie używać termoforów, poduszek elektrycznych ani żadnych innych źródeł ciepła do rozgrzewania stóp,
• jak najczęściej oglądać stopy, a w razie zauważenia jakichkolwiek zmian, jak najszybciej zgłosić się do lekarza.
W przypadku problemów skórnych bardzo ważne jest, aby ich nie bagatelizować i zadbać o adekwatne leczenie cukrzycy oraz prawidłową pielęgnację skóry. Codzienna systematyczna pielęgnacja, wpływa na poprawę stanu skóry oraz jej odporność na czynniki zewnętrzne, w tym patogeny. Stosowanie emolientów w pielęgnacji skóry u diabetyków jest jedną z podstawowych procedur prewencyjnych, przyczyniając się również do poprawy jakości życia.
O Diabdis
Diabdis to program opieki i wsparcia dla cukrzyków. W Diabdis czeka na Ciebie osobisty opiekun cukrzycowy, który będzie Ci towarzyszył i wspierał Twoje wysiłki w przejęciu kontroli nad cukrzycą. Do Twojej dyspozycji pozostaje także cały zespół specjalistów, nie tylko edukator, który odpowie na wszelkie pytania związane z cukrzycą, które przyjdą Ci do głowy, ale także grono ekspertów, którzy będą Cię wspierać: dietetyk, psycholog, trener personalny oraz lekarz diabetolog.
