Coraz dłużej żyjemy w zdrowiu

W 2022 r. trwanie życia w zdrowiu wyniosło 60,1 roku dla mężczyzn i 63,7 roku dla kobiet. Oznacza to wzrost o 1 rok dla mężczyzn i o 0,6 roku dla kobiet w stosunku do 2021 r – informuje Główny Urząd Statystyczny w swoim raporcie „Trwanie życia w zdrowiu w 2022 r. Najdłużej żyją w zdrowiu mieszkańcy województw lubuskiego i zachodniopomorskiego.

Wydłużenie trwania życia w zdrowiu jest jednym z głównych celów polityki zdrowotnej wielu krajów. o ile oczekiwane trwanie życia w zdrowiu wzrasta szybciej niż przeciętne trwanie życia, oznacza to, iż ludzie przez coraz większą część życia charakteryzują się dobrym zdrowiem. Oczekiwane lata przeżyte w zdrowiu (Healthy Life Years, HLY) nazywane też wskaźnikiem oczekiwanej długości życia bez niepełnosprawności (Disability Free Life Expectancy, DFLE) – to wskaźnik obrazujący sytuację zdrowotną ludności, obliczany na podstawie tablic trwania życia oraz indywidualnie i subiektywnie postrzeganej niepełnosprawności.

Różnica w trwaniu życia w zdrowiu w momencie urodzenia (HLY0) w 2022 r. między płciami wyniosła 3,6 roku na korzyść kobiet. Wartość ta zmniejsza się wraz z przeżytymi latami. Dla osób w wieku 50 lat wyniosła 2,1 roku, a dla osób w wieku 65 lat już tylko rok. Dla porównania, różnica w przeciętnym trwaniu życia w momencie narodzin (e0) w tym samym roku wyniosła 7,7 roku. W analizie oczekiwanego trwania życia w zdrowiu HLYx ważne jest uwzględnienie również przeciętnego trwania życia. Pozwala to m.in. na określenie jaka część życia wolna jest od niepełnosprawności. Do 2022 r. poziom HLY0 zmieniał się proporcjonalnie do wartości przeciętnego trwania życia, dla mężczyzn stanowiąc ok. 80 proc., a dla kobiet ok. 77 proc. Oznacza to, iż mimo iż dla mężczyzn przewiduje się krótsze trwanie życia, to większą jego część przeżyją bez niepełnosprawności.

W Polsce różnica między wartościami wskaźników HLY0 mieszkańców miast oraz wsi zmieniała się dynamicznie od 2009 roku. Największa była w latach 2009-2011 (na poziomie ok. 1,5 roku, przy czym najwyższa wyniosła 1,8 w 2010 r. dla mężczyzn), później gwałtownie się zmniejszyła (w latach 2012-2015). W 2022 r. współczynnik HLY0 dla mężczyzn w miastach wyniósł 60,1, a na wsi 60,2 roku, natomiast dla kobiet – odpowiednio 63,8 oraz 63,5 roku. Zarówno dla osób zamieszkałych w miastach, jak i na obszarach wiejskich, stwierdzono wyraźny wzrost HLY w porównaniu do 2021.

W Polsce w 2022 r. wskaźnik HLY0 najbardziej zwiększył się (przyrost powyżej 1 roku w porównaniu do 2021 r.) dla mężczyzn w województwach: dolnośląskim (o 1,4 roku), lubuskim (o 1,3 roku), opolskim (o 1,2 roku) oraz małopolskim, mazowieckim i śląskim (o 1,1 roku), a dla kobiet w województwach: dolnośląskim (o 1,3 roku) i opolskim (o 1,2 roku). Warto odnotować, iż trwanie życia w zdrowiu zmniejszyło się jedynie w przypadku kobiet zamieszkałych w województwie łódzkim (spadek o 0,2 roku).

W Polsce występuje duże zróżnicowanie wskaźnika trwania życia w zdrowiu pomiędzy poszczególnymi województwami. W 2022 r. rozpiętość między skrajnymi wartościami tego wskaźnika dla mężczyzn wyniosła 3,1 roku. Najdłuższym trwaniem życia w zdrowiu mężczyzn charakteryzowały się województwa: wielkopolskie (62,1 roku), zachodniopomorskie (61,6 roku) oraz lubuskie (61,4 roku), natomiast najkrótszym: lubelskie (59 lat), łódzkie 
(59,1 roku), śląskie i świętokrzyskie (po 59,5 roku). Wśród kobiet zróżnicowanie jest na zbliżonym poziomie i wynosi 3,2 roku. W tym przypadku najdłuższe trwanie życia w zdrowiu wystąpiło w województwach: wielkopolskim (65,5 roku), zachodniopomorskim (65,3 roku), lubuskim (65,1 roku) oraz opolskim (64,7 roku), z kolei najkrótsze w województwach: lubelskim (62,3 roku), łódzkim (62,4 roku), podkarpackim i podlaskim (po 62,7 roku).

W województwach Polski zachodniej, a zwłaszcza północno-zachodniej, proporcja oczekiwanego trwania życia w zdrowiu w momencie narodzin (HLY0) do przeciętnego trwania życia (e0) jest wyższa niż w województwach leżących na wschodzie kraju. W przypadku mężczyzn województwa charakteryzujące się niskim zarówno trwaniem życia, jak i trwaniem życia w zdrowiu – to łódzkie, śląskie, świętokrzyskie i warmińsko-mazurskie. W województwie kujawsko-pomorskim wartości obu wskaźników były zbliżone do poziomu krajowego. Województwo małopolskie było jedynym województwem w przypadku mężczyzn, gdzie oba wskaźniki osiągnęły wysoki poziom. Na uwagę zasługują również województwa lubuskie i zachodniopomorskie, w których pomimo niskiego trwania życia odnotowano relatywnie wysokie trwanie życia w zdrowiu.

W odniesieniu do kobiet, niskim poziomem obu parametrów charakteryzowały się województwa: łódzkie, kujawsko-pomorskie oraz śląskie. W województwie pomorskim parametry te były zbliżone do poziomu krajowego. Województwa, w których zarówno trwanie życia, jak i trwanie życia w zdrowiu wyraźnie przekroczyły poziom krajowy to małopolskie oraz opolskie. Na szczególną uwagę zasługują ponownie województwa lubuskie i zachodniopomorskie, w których pomimo niskiego trwania życia występował wysoki wskaźnik trwania życia w zdrowiu, wyraźnie przekraczający poziom krajowy.