Wysoka inteligencja emocjonalna to więcej niż umiejętność rozpoznawania własnych uczuć – to także sztuka efektywnego reagowania na emocje innych i podejmowania świadomych decyzji w sytuacjach pełnych stresu czy konfliktów. W tym artykule przyjrzymy się, jak inteligencja emocjonalna kształtuje nasze zachowanie, jakie cechy świadczą o jej wysokim poziomie, oraz jak każdy z nas może ją rozwijać.
Inteligencja emocjonalna – co to jest?
Inteligencja emocjonalna (z angielskiego emotional quotient, w uproszczeniu EQ) to zdolność rozumienia, rozpoznawania, zarządzania i wykorzystywania emocji w sposób, który sprzyja osiąganiu celów osobistych oraz efektywnemu funkcjonowaniu w społeczeństwie. Definicja inteligencji emocjonalnej zakłada, iż jest to umiejętność zarówno rozpoznawania własnych emocji, jak i empatii wobec emocji innych osób. Co to znaczy być emocjonalnie inteligentnym? Osoba emocjonalnie inteligentna potrafi nie tylko świadomie reagować na swoje uczucia, ale także dostosowywać swoje zachowanie w zależności od sytuacji społecznych. Daniel Goleman, który jest jednym z najważniejszych autorów badających tę tematykę, wyróżnił pięć komponentów inteligencji emocjonalnej: samoświadomość, samokontrola, motywacja wewnętrzna, empatia oraz umiejętności społeczne.
Inteligencja emocjonalna – cechy
Jak rozpoznać, iż ktoś jest emocjonalnie inteligentny? Jakie cechy świadczą o wysokiej inteligencji emocjonalnej? Należą do nich:
- Samokontrola emocjonalna – potrafi zarządzać swoimi emocjami, nie pozwalając, by emocje przejęły kontrolę nad jej zachowaniem.
- Empatia – zdolność dostrzegania i rozumienia emocji innych, a także reagowania na nie w sposób współczujący.
- Umiejętność rozwiązywania konfliktów – w sposób konstruktywny, nie szukając winnych, ale starając się znaleźć rozwiązanie, które będzie korzystne dla wszystkich.
- Dobre relacje międzyludzkie – osoby te cieszą się dużym zaufaniem wśród innych, ponieważ potrafią budować zdrowe, oparte na szacunku więzi.
- Optymizm – osoby z wysoką inteligencją emocjonalną zwykle potrafią utrzymać pozytywne nastawienie, choćby w trudnych sytuacjach.
Inteligencja emocjonalna – przykłady
Inteligencja emocjonalna to umiejętność, którą stosuje się tak naprawdę codziennie, w różnych aspektach życia. W pracy osoba o wysokiej inteligencji emocjonalnej nie tylko zarządza emocjami w stresujących sytuacjach, ale także potrafi wysłuchać współpracowników, a gdy sytuacja tego wymaga, wyraża swoje zdanie w sposób konstruktywny. Zauważa, kiedy ktoś z zespołu potrzebuje wsparcia i oferuje pomoc. W stosunkach rodzinnych inteligencja emocjonalna w praktyce polega na tym, iż osoba posiadająca tę umiejętność rzadziej wpada w konflikty, bo jest świadoma swoich reakcji i potrafi je kontrolować, ale jednocześnie nie tłumi emocji. Ponadto rozumie, co czują jej bliscy, a to wszystko naprawdę pozwala jej lepiej odpowiadać na ich potrzeby. W relacjach międzyludzkich niezwykle istotne stają się umiejętności słuchania, empatii i rozwiązywania sporów w sposób, który nie rani drugiej strony. Wszystkie te przykłady inteligencji emocjonalnej pokazują, iż emocjonalna dojrzałość to także zdolność radzenia sobie z trudnymi emocjami – takimi jak gniew czy smutek – bez uciekania się do destrukcyjnych reakcji. To sztuka rozumienia siebie i innych, która sprawia, iż nasze interakcje stają się bardziej świadome i pełne zrozumienia.
Co oznacza niski poziom inteligencji emocjonalnej?
Niski poziom inteligencji emocjonalnej oznacza najczęściej dużą trudność w rozumieniu, rozpoznawaniu i zarządzaniu własnymi emocjami oraz emocjami innych ludzi. Osoby z niższym poziomem inteligencji emocjonalnej reagują zwykle dość impulsywnie, zamiast z większą świadomością kontrolować swoje uczucia i zachowania. Taka postawa może prowadzić do częstych wybuchów złości, stresu czy frustracji, które są źródłem konfliktów w pracy, w relacjach rodzinnych i towarzyskich. Czasem osoby te mają również problem z empatią, co znacznie utrudnia im nawiązywanie i utrzymywanie głębszych więzi.
Wskazówka: w rozwijaniu inteligencji emocjonalnej pomóc może prowadzenie dzienniczka uczuć. Regularne zapisywanie swoich emocji pozwala na ich lepsze zrozumienie i analizę. Taki proces pomaga nie tylko w rozpoznawaniu emocji, ale także w identyfikowaniu ich źródeł i reakcji na nie, co daje możliwość świadomego korygowania niezdrowych wzorców. Dzięki temu, osoby pracujące nad rozwojem swojej inteligencji emocjonalnej mogą nauczyć się lepiej kontrolować emocje, zamiast pozwalać, żeby to one nimi rządziły.
Zaburzenia inteligencji emocjonalnej mogą objawiać się w trudności w nawiązywaniu relacji, nadmiernym lęku przed odrzuceniem, impulsywnych reakcjach czy chronicznym poczuciu nieadekwatności. W takich przypadkach psychoterapia może okazać się nieocenionym wsparciem. Psychoterapia we Wrocławiu w gabinecie Superego pomoże w nauce lepszego rozumienia własnych uczuć oraz wypracowaniu zdrowszych mechanizmów radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Zapraszamy do kontaktu, bo terapia to zawsze inwestycja w siebie – w bardziej harmonijne, pełne zrozumienia relacje z innymi oraz w spokojniejsze, bardziej świadome życie.
Bibliografia:
Goleman, D. (2006). Inteligencja emocjonalna w praktyce. Warszawa: Media Rodzina.
