Co się dzieje z organizmem, gdy śpimy za krótko?
Sen jest podstawową biologiczną potrzebą organizmu. Bez niego człowiek nie może prawidłowo funkcjonować, co widać już po jednej nieprzespanej nocy - jesteśmy zmęczeni, rozdrażnieni, mamy problemy z koncentracją. Długotrwałe niewyspanie, na które często sami się skazujemy (eksperci zajmujący się snem zwracają uwagę, iż sen coraz częściej ograniczamy sobie sami, czy to z powodów zawodowych, osobistych czy preferencji) przyczynia się do poważnych problemów zdrowotnych.
- W wyniku długotrwałego braku snu pogłębiają się zaburzenia poznawcze, np. zaburzenia pamięci, nasilają się zaburzenia emocjonalne, pojawiają się trudności w nawiązywaniu nowych relacji, lęki, depresja, negatywne interpretowanie rzeczywistości - bo przecież jesteśmy ciągle przemęczeni. Brak snu wiązany jest także z otyłością, cukrzycą czy chorobami układu sercowo-naczyniowego - wymieniała w rozmowie z Interią ZDROWIE dr Magda Kaczor, psychiatra, ekspert medycyny snu Polskiego Towarzystwa Badań nad Snem.Reklama
Naukowcy alarmują, iż wciąż nie doceniamy snu i jego wpływu na nasze zdrowie. Podnoszą, iż powinniśmy spać powyżej 7 godz. na dobę. Spanie poniżej 6 godz. zwiększa ryzyko wielu chorób i, jak wykazały badania, zwiększa ryzyko przedwczesnej śmierci aż o kilkanaście procent.
Godzina, o której kładziesz się spać, ma znaczenie
Naukowcy zgłębiający tajniki snu zwracają również uwagę na porę snu - godzinę, o której kładziemy się do łóżka. Wyniki nowych badań nie niosą najlepszych informacji dla osób, które zasypiają po godz. 1 w nocy. Okazuje się, iż osoby, które chodzą spać późno, mogą być w grupie zwiększonego ryzyka wystąpienia problemów psychicznych, i to niezależnie od tego, czy są rannymi ptaszkami, czy nocnymi markami. Takie wnioski płyną z nowego badania obserwacyjnego przeprowadzonego przez naukowców ze Stanford Medicine. Wynikami podzielono się na łamach czasopisma "Psychiatry Research".
Badanie wykazało, iż ci, którzy kładą się spać przed 1 w nocy, są na ogół zdrowsi psychicznie i rzadziej zgłaszają przypadki zaburzeń psychicznych, behawioralnych i neurorozwojowych, a także depresji i zaburzeń lękowych. Zaskakujące dla naukowców było to, iż choćby osoby, które kładły się spać po godz. 1 w nocy zgodnie z chronotypem (chronotyp to naturalna skłonność organizmu do czuwania i spania o określonych porach w ciągu 24 godzin; w klasycznym podziale chronotypów wyróżnia się ranne ptaszki i nocne marki - ranne ptaszki wcześnie wstają i wcześnie kładą się spać, a nocne marki nie lubią wcześnie wstawać, późno chodzą spać), były w gorszej kondycji psychicznej.
Pora zasypiania a zdrowie psychiczne. Wyniki badań
Naukowcy przeanalizowali dane ok. 75 tys. dorosłych (56 proc. stanowiły kobiety). Średni wiek uczestników wynosił 63,5 lat. Wszyscy otrzymali pytania dotyczące snu, w tym preferencji porannych i wieczornych, dostarczono im także urządzenia do monitorowania snu. Ich stan psychiczny określono na podstawie dokumentacji medycznej. Badacze uwzględnili wszelkie zaburzenia wymienione w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób. Spośród 73 880 uczestników 19 065 określiło się jako typy poranne, 6844 jako typy wieczorowe, a 47 979 jako osoby pośrodku. 25 proc. uczestników uznano za osoby zasypiające wcześnie, 25 proc. za osoby zasypiające późno, a 50 proc. zaklasyfikowano gdzieś pośrodku.
Kiedy naukowcy przeanalizowali dane, ze zdziwieniem odkryli, iż dostosowanie się do chronotypu nie jest wcale najlepszym wyborem dla zdrowia psychicznego wszystkich osób. Okazało się, zarówno osoby o chronotypie porannym, jak i osoby o chronotypie wieczornym, które późno kładły się spać, miały wyższy wskaźnik zaburzeń zdrowia psychicznego, w tym depresji i stanów lękowych.
U nocnych marków zachowujących wierność swojemu chronotypowi ryzyko zdiagnozowania zaburzeń zdrowia psychicznego było od 20 do 40 proc. większe w porównaniu z osobami zaliczanymi do tej samej grupy, ale zasypiającymi wcześniej. W lepszej sytuacji były osoby o chronotypie wieczornym, które trzymały się wcześniejszego harmonogramu snu. Osoby, które chodziły wcześnie spać i wcześnie się budziły, charakteryzowały się najlepszym zdrowiem psychicznym ze wszystkich grup.
Dr Jamie Zeitzer, profesor psychiatrii i nauk behawioralnych oraz główny autor badania, wysunął hipotezę, iż godz. 1 w nocy jest godziną graniczną pójścia spać.
Chodzisz spać po godz. 1 w nocy? Dlaczego może to szkodzić
Jaki jest związek między porą snu a dobrostanem psychicznym? Może istnieć wiele wyjaśnień.
"Jedna z teorii, znana jako hipoteza 'umysłu po północy', sugeruje, iż zmiany neurologiczne i fizjologiczne zachodzące późno w nocy mogą sprzyjać impulsywności, negatywnemu nastrojowi, upośledzeniu oceny sytuacji i zwiększonemu podejmowaniu ryzyka" - czytamy w komunikacie naukowców.
Innym wyjaśnieniem może być rozbieżność społeczna z głównym nurtem chronotypu. "Uważamy, iż może mieć to związek z tym, iż ludzie są odizolowani, gdy nie śpią późno w nocy, przez co brakuje im barier ochronnych i wsparcia, jakie zapewnia socjalizacja, a choćby świadomość, iż ktoś inny nie śpi" - wyjaśnił Zeitzer dla Medical News Today.
"Przystąpiliśmy do badania z myślą, iż odkryjemy, iż najważniejszym aspektem zdrowia psychicznego jest dostosowanie się do otoczenia (...). Nie oznacza to, iż bycie sową nie może być korzystne dla zdrowia psychicznego, ale, ogólnie rzecz biorąc, przesiadywanie do późna ma negatywny wpływ na zdrowie psychiczne" - zauważa Zeitzer. Radzi on, aby kłaść się spać przed godz. 1 w nocy.
W przyszłości naukowcy planują zbadać, czy konkretne zachowania późno w nocy, a nie czas sam w sobie są powiązane ze złym zdrowiem psychicznym.
CZYTAJ TAKŻE:
Od tego warto zaczynać dzień. Zrób jeszcze przed śniadaniem
Ujawnia się podczas snu. Jest groźny dla serca, zwiększa ryzyko problemów z pamięcią
