1 stycznia 2025 r. Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych rozpoczęło realizację projektu „Centrum Komunikacji dla Osób z Niepełnosprawnościami”. Partnerami w projekcie są Polski Związek Głuchych z siedzibą w Warszawie oraz Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną z siedzibą w Warszawie.
Celem projektu jest zapewnienie usług w zakresie bieżącego komunikowania się osób z niepełnosprawnościami, o których mowa w Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, potrzebujących wsparcia w komunikowaniu się. Działania podejmowane w ramach projektu będą uwzględniały w szczególności osoby z niepełnosprawnościami narządu słuchu, mowy i wzroku, niepełnosprawnością intelektualną, z problemami zdrowia psychicznego i spektrum autyzmu, posługujących się PJM, SKOGN, korzystających z transkrypcji mowy na tekst, alternatywnych i złożonych sposobów komunikacji (AAC) oraz ETR.
Cele szczegółowe projektu to:
- Utworzenie Centralnego Centrum Komunikacji (HUB CK) i 16 Regionalnych Centrów Komunikacji (RCK).
- Wzrost kompetencji kadry tłumaczy/tłumaczek (PJM) i tłumaczy/tłumaczek przewodników (SKOGN).
- Wzrost kompetencji specjalistów/specjalistek AAC (włączając w to zapewnienie tekstu łatwego do czytania, ETR) oraz specjalistów/specjalistek w zakresie ETR.
Główne zadania przewidziane do realizacji w projekcie
Zadanie 1: Utworzenie i utrzymanie Centrum Komunikacji wraz ze strukturami regionalnymi
W ramach tego zadania zostaną zrealizowane następujące działania:
- Utworzenie HUB Centrum komunikacji – w wybranej lokalizacji np. w Warszawie zostanie utworzona główna siedziba Centrum Komunikacji dla osób z niepełnosprawnościami. Oprócz tego zostanie utworzona struktura regionalna Centrum – w 16 innych lokalizacjach, wykorzystująca dostępną infrastrukturę Partnerów projektu. W ramach działania przewidziano prace w zakresie remontu, modernizacji budynków w których będą odbywały się zaplanowane w dalszej części projektu szkolenia oraz usługi świadczone na poziomie krajowym, w tym zdalnie. W ramach działania zostanie również zakupiony sprzęt do wykonywania zaplanowanych usług. Zakłada się wykorzystanie potencjału Partnerów projektu poprzez wykorzystanie posiadanych zasobów lokalowych i dostosowanie ich do potrzeb projektu.
- Utworzenie struktury regionalnej – w wybranych regionach zostaną utworzone Regionalne Centra Komunikacji (RCK) do bezpośredniego kontaktu beneficjentów projektu z tłumaczami oraz kadrą w celu skorzystania z oferowanych usług. W ramach działania zostanie również zakupiony sprzęt do wykonywania zaplanowanych usług. Zakłada się, iż wszystkie usługi świadczone w ramach Centrum Komunikacji będą dostępne regionalnie, w szczególności działania zaplanowane w ramach zadania 3 i 4.
- Utrzymanie Centrum komunikacji oraz struktur regionalnych – w ramach działania zaplanowano bieżące działania w celu utrzymania wypracowanych struktur. Działanie obejmuje bieżące utrzymanie infrastruktury Centrum komunikacji HUB, w skład którego wchodzi pion odpowiadający za zapewnienie usług komunikacyjnych osobom komunikującym się w PJM, dzięki transkrypcji mowy, SKONG, dzięki alfabetu Braille’a oraz pionu odpowiadającego za zapewnienie możliwości komunikowania się i informacji osobom komunikującym się dzięki alternatywnych i wspomagających dzięki alternatywnych wspomagających komunikacji (AAC) oraz korzystających z ETR oraz struktur regionalnych.
Grupa docelowa:
- osoby z niepełnosprawnościami tj. osoby komunikujące się w PJM, dzięki transkrypcji mowy, SKOGN, dzięki alfabetu Braille’a, osoby komunikujące się dzięki alternatywnych i wspomagających sposobów komunikacji (AAC) oraz korzystające z ETR
- osoby pracujące na rzecz osób z niepełnosprawnościami: tłumacze/tłumaczki (PJM) i tłumacze/tłumaczki przewodnicy (SKOGN) – osoby, które będą świadczyły wsparcie w projekcie oraz po jego zakończeniu, osoby z doświadczeniem w pracy z osobami o złożonych potrzebach komunikacyjnych, które będą świadczyły wsparcie w zakresie AAC i ETR, w projekcie oraz po jego zakończeniu, kadra pracowników Centrum – osoby, które będą pośredniczyły w usługach i dbały o najwyższą jakość świadczonego wsparcia.
Planowany termin realizacji: I kw. 2025 – IV. kw. 2027
Zadanie 2: Utworzenie pionu Centrum Komunikacji odpowiadającego za zapewnienie usług komunikacyjnych i informacji osobom komunikującym się w PJM, dzięki transkrypcji mowy, SKOGN, dzięki alfabetu Braille’a
W ramach tego zadania zostaną zrealizowane następujące działania:
- Przygotowanie standardów i procedur Centrum Komunikacji w zakresie zapewnienia usług komunikacyjnych i informacji osobom komunikującym się w PJM, dzięki transkrypcji mowy, SKOGN, dzięki alfabetu Braille’a.
- Stworzenie i rozbudowa funkcjonalności aplikacji (np. mobilnej lub desktopowej lub kilku aplikacji).
- Szkolenia kadry tłumaczy/tłumaczek (PJM) i tłumaczy/tłumaczek przewodników (SKOGN). Szkolenia kadry Centrum – przygotowanie i przeprowadzenie szkoleń dla tłumaczy/tłumaczek i tłumaczy/tłumaczek przewodników, podnoszących i doskonalących ich umiejętności tłumaczeniowe i kompetencje zawodowe. Prowadzenie nadzoru nad kadrą tłumaczy/tłumaczek i tłumaczy/tłumaczek przewodników. Osoby tłumaczące będą działały na rzecz Centrum komunikacji i niezbędne jest opracowanie ścieżki działania w przypadku skarg czy wniosków o zmianę osoby tłumaczącej, a także oceny jakości prowadzonych tłumaczeń. Szkolenia będą uzupełnieniem działania Centrum, z jednej strony zapewnią dopływ dobrze przeszkolonej kadry, z drugiej, rozbudują sieć osób z wiedzą specjalistyczną, które będą świadczyć usługi w skali całego kraju zapewniając dostępność na poziomie lokalnym.
- Działania upowszechniające usługi świadczone przez Centrum komunikacji – przygotowanie i przeprowadzenie działań upowszechniających na temat Centrum Komunikacji („język korzyści”, wizualizacja informacji, dostępność informacyjno-komunikacyjna), skierowanej z jednej strony do bezpośrednich odbiorców Centrum Komunikacji, osób z niepełnosprawnością a z drugiej do ogółu społeczeństwa, potencjalnych odbiorców. Osią tych działań będzie osoba z niepełnosprawnością i jej potrzeby, ponieważ to ona inicjuje kontakt z Centrum Komunikacji i decyduje o korzystaniu z jej usług. Działania informacyjne i upowszechniające w zadaniu nie będą stanowiły działań promujących projekt, które zgodnie z Zasadami finansowania programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego 2021-2027 są wymienione w katalogu kosztów pośrednich.
Świadczenie usług:
a) Usługi zdalne – realizowane na terenie całego kraju
- Usługa tłumacza/tłumaczki polskiego języka migowego – ma charakter dwustronny (osoba z niepełnosprawnością – tłumacz/tłumaczka PJM) lub trójstronny (osoba z niepełnosprawnością – tłumacz/tłumaczka PJM – otoczenie), usługa tłumaczenia odbywa się w czasie rzeczywistym, online, poprzez aplikację mobilną lub inną aplikację.
- Usługa alarmowa – połączenie z tłumaczem/tłumaczką PJM w nagłej sytuacji takiej jak np. wypadek samochodowy, nagłe zdarzenie losowe itp., służy do zaalarmowania odpowiednich służb ratunkowych, usługa tłumaczenia odbywa się w czasie rzeczywistym, online, przez aplikację mobilną lub inną aplikację, dostępną 24h/7.
Usługa transkrypcji wypowiedzi fonicznej na tekst polski- przeznaczona przede wszystkim dla osób słabosłyszących, późno ogłuchłych, nieznających polskiego języka migowego, komunikujących się dzięki języka polskiego pisanego, jak również głuchoniewidomych. Usługa odbywa się w czasie rzeczywistym, online, poprzez aplikację dzięki czatu i połączenia audio.
- Usługa tłumaczenia dokumentów – polega na tłumaczeniu pism, umów, regulaminów itp., umożliwia tłumaczenie tekstu z języka polskiego na polski język migowy lub zapis w alfabecie Braille’a, oraz z polskiego języka migowego na język polski. Usługa jest zamawiana, tłumaczenie realizowane jest w ciągu kilku dni. Wymiana dokumentów odbywa się poprzez aplikację mobilną lub inną aplikację, lub w przypadku osób głuchoniewidomych dzięki poczty tradycyjnej.
Szacunkowe średniomiesięczne zapotrzebowanie będzie wynosić co najmniej 500 usług, maksymalnie do 1200.
b) Usługi stacjonarne – realizowane w regionach w zależności od potrzeb, dostępnych specjalistów oraz możliwości finansowych
Usługa osoby tłumaczącej stacjonarnie – dostępna w wybranych częściach kraju, polega na tłumaczeniu stacjonarnym np. w miejscu pracy, instytucji, placówce służby zdrowia itp., wykorzystywana w przypadku bardziej złożonych spraw, kiedy nie może być zrealizowana usługa tłumaczenia online lub usługa określona w ustawie o języku migowym i innych formach komunikowania się. Tłumaczenie zamawia osoba z niepełnosprawnością dzięki aplikacji (np. mobilnej, desktopowej), tłumacz/tłumaczka polskiego języka migowego lub tłumacz/tłumaczka przewodnik we wskazanym terminie i czasie udaje się w wyznaczone miejsce celem zrealizowania usługi.
- Ewaluacja Zadania 2 – badanie potrzeb i jakości w zakresie zapewnienia usług komunikacyjnych i informacji osobom komunikującym się w PJM, dzięki transkrypcji mowy, SKOGN, dzięki alfabetu Braille’a. Ewaluacja jest konieczna do wprowadzenia niezbędnych zmian w funkcjonowaniu Centrum. Zadanie jest niezbędne do sprawdzenia realnych potrzeb odbiorców. Ewaluacja będzie procesem ciągłym – bieżący monitoring działań, „tajemniczy klient”, ankiety z użytkownikami, badanie stopnia zadowolenia i propozycji zmian, spotkania superwizyjne ze specjalistami, ankiety i wywiady jakościowe ze specjalistami i pracownikami Centrum. Z działań przygotowany zostanie raport podsumowujący wraz z propozycjami zmian. Ewaluacja będzie prowadzona w sposób ciągły i będzie podstawą do wypracowania rekomendacji do wdrożenia przygotowanych rozwiązań na poziomie krajowym i regionalnym. Zakładamy zatrudnienie specjalisty oraz zlecenie działań ewaluacyjnych dla wykonawcy, który zostanie wyłoniony w postępowaniu konkurencyjnym.
Grupa docelowa
- osoby z niepełnosprawnościami: osoby komunikujące się w PJM, dzięki transkrypcji mowy, SKOGN, dzięki alfabetu Braille’a.
- specjaliści pracujący na rzecz osób z niepełnosprawnościami: tłumacze/tłumaczki (PJM) i tłumacze/tłumaczki przewodnicy (SKOGN) – osoby, które będą świadczyły wsparcie w projekcie oraz po jego zakończeniu, kadra pracowników Centrum – osoby, które będą pośredniczyły w usługach i dbały o najwyższą jakość świadczonego wsparcia.
Planowany termin realizacji: IV kw. 2025 – IV kw. 2027.
Zadanie 3: Utworzenie pionu Centrum Komunikacji odpowiadającego za zapewnienie możliwości komunikowania się i informacji osobom komunikującym się dzięki alternatywnych i wspomagających sposobów komunikacji (AAC) oraz korzystających z ETR.
W ramach tego zadania zostaną zrealizowane następujące działania:
- Przygotowanie standardów i procedur Centrum Komunikacji w zakresie zapewnienia możliwości komunikowania się i informacji osobom komunikującym się dzięki alternatywnych i wspomagających sposobów komunikacji (AAC) oraz korzystających z ETR. Uwzględnienie standardów usług AAC. W działaniu zostaną opracowane standardy usług AAC na podstawie istniejących opracowań z projektów „Włączenie wyłączonych (…)” oraz „Aktywni niepełnosprawni (…)”.
- Szkolenia specjalistów/specjalistek AAC, opracowanie standardów doboru urządzeń i metod komunikowania się, zapewnienie wiedzy o usługach i korzystania z informacji. Baza osób z wiedzą specjalistyczną z zakresu AAC oznacza zapewnienie personelu z zakresu alternatywnych i wspomagających sposobów komunikacji (AAC), w tej chwili nie są prowadzone rejestry pokazujące, ile takich osób jest na rynku.
- Szkolenia specjalistów/specjalistek w zakresie ETR. Działania szkoleniowe mające na celu podniesienie kompetencji personelu obsługującego osoby z niepełnosprawnościami w zakresie ETR.
- Świadczenie usługi na poziomie centralnym i regionalnym (AAC i ETR). Utworzenie pionu AAC i ETR na poziomie centralnym dla koordynacji działań w tym zakresie. Zapewnienie realizacji usług AAC w zależności od potrzeb w tym zakresie. Zapewnienie komunikacji pomiędzy osobami potrzebującymi takich usług a specjalistami, którzy będą mogli udzielić wsparcia. Stworzenie infrastruktury i sieci specjalistów na poziomie lokalnym. Nabór i szkolenie nowej kadry. Hub CK będzie formą koordynacji usług na poziomie centralnym. W regionach i lokalnie świadczone będą bieżące usługi.
Świadczenie usług:
a) w zakresie zapewnienia możliwości komunikowania się i informacji osobom komunikującym się dzięki alternatywnych i wspomagających sposobów komunikacji (AAC) – stacjonarnie, w Centrum i w wybranych lokalizacjach
b) w zakresie tłumaczenia dokumentów na ETR i przygotowania informacji w języku prostym – zdalnie
- Szkolenia specjalistów/specjalistek usług AAC i ETR na poziomie centralnym i przeszkolenie kadry Centrum w zakresie możliwości udzielanego wsparcia przez osoby specjalizujące się w AAC i ETR oraz doskonalenie zawodowe osób specjalizujących się w AAC i ETR. Działania szkoleniowe mające na celu podniesienie kompetencji personelu obsługującego osoby z niepełnosprawnościami w zakresie alternatywnych i wspomagających metod komunikacji (AAC i ETR). Szkolenia będą dotyczyły alternatywnych i wspomagających sposobów komunikacji (analogicznie jak w zadaniu 2 szkolenia dla tłumaczy). Liczba przeszkolonych specjalistów będzie wynikać wprost z potrzeb oszacowanych w projekcie oraz z liczby już dostępnych specjalistów na rynku.
- Szkolenia kadry pracowników/pracownic i doskonalenie zawodowe osób specjalizujących się w AAC i ETR na poziomie regionalnym i lokalnym. Przygotowanie i przeprowadzenie szkoleń dla kadry RCK i specjalistów AAC oraz ETR, na poziomie lokalnym i regionalnym, podnoszących i doskonalących umiejętności i kompetencje zawodowe. Prowadzenie naboru na poziomie lokalnym. Z uwagi na brak opracowań o liczbie dostępnych osób specjalizujących się w AAC oraz ETR zaplanowano szkolenia, aby mieć możliwość naboru odpowiedniej kadry oraz ujednoliceniu istniejącej wiedzy w zakresie opracowanych standardów.
- Działania upowszechniające usługi świadczone przez Centrum komunikacji („język korzyści”, wizualizacja informacji, dostępność informacyjno-komunikacyjna), skierowanej z jednej strony do bezpośrednich odbiorców Centrum Komunikacji, osób z niepełnosprawnościami, a z drugiej do ogółu społeczeństwa i potencjalnych partnerów komunikacyjnych. Osią tych działań będzie osoba z niepełnosprawnością i jej potrzeby, ponieważ to ona inicjuje kontakt z Centrum Komunikacji i decyduje o korzystaniu z jej usług. Działania informacyjne i upowszechniające w zadaniu nie będą stanowiły działań promujących projekt, które zgodnie z Zasadami finansowania programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego 2021-2027 są wymienione w katalogu kosztów pośrednich.
- Ewaluacja Zadania 3 – badanie potrzeb i jakości w zakresie zapewnienia możliwości komunikowania się i informacji osobom komunikującym się dzięki alternatywnych i wspomagających sposobów komunikacji (AAC) oraz korzystających z ETR. Ewaluacja jest konieczna do wprowadzenia ewentualnych usprawnień w funkcjonowaniu Centrum. Zadanie jest niezbędne do sprawdzenia realnych potrzeb odbiorców. Ewaluacja będzie procesem ciągłym – bieżący monitoring działań, „tajemniczy klient”, ankiety z użytkownikami, badanie stopnia zadowolenia i propozycji zmian, spotkania superwizyjne ze specjalistami/specjalistkami, ankiety i wywiady jakościowe ze specjalistami/specjalistkami i pracownikami Centrum. Z działań przygotowany zostanie raport podsumowujący wraz z propozycjami zmian. Ewaluacja będzie prowadzona w sposób ciągły i będzie podstawą do wypracowania rekomendacji do wdrożenia przygotowanych rozwiązań na poziomie krajowym i regionalnym. Zakładamy zatrudnienie specjalisty oraz zlecenie działań ewaluacyjnych dla wykonawcy, który zostanie wyłoniony w postępowaniu konkurencyjnym.
Grupa docelowa:
- osoby z niepełnosprawnościami – osoby komunikujące się dzięki alternatywnych i wspomagających sposobów komunikacji (AAC) oraz korzystające z ETR,
- osoby z wiedzą specjalistyczną pracujące na rzecz osób z niepełnosprawnościami: osoby z wiedzą specjalistyczną z zakresu usług AAC i osoby z wiedzą specjalistyczną w zakresie ETR – osoby, które będą świadczyły wsparcie w projekcie oraz po jego zakończeniu, kadra RCK – osoby, które będą pośredniczyły w usługach i dbały o najwyższą jakość świadczonego wsparcia.
Planowany termin realizacji: I kw. 2025 – IV kw. 2027.
Zadanie 4: Dodatkowe usługi świadczone w ramach Centrum Komunikacji jako wsparcie osób niewidomych
Udostępnianie informacji o możliwościach alternatywnych form komunikacji takich jak: zapisanie tekstu alfabetem Braille’a, odczytanie i nagranie tekstu do pliku dźwiękowego, stworzenie pliku dźwiękowego przystosowanego do odczytania przez syntezator mowy, stworzenie pliku tekstowego, także w alfabecie Braille’a, który następnie użytkownik odtwarza przy pomocy syntezatora mowy lub przy pomocy urządzenia tzw. linijki brajlowskiej. Świadczenie usług w powyższym zakresie dla osób z dysfunkcją wzroku. Usługa świadczona na poziomie centralnym, jak i lokalnym, w zależności od potrzeb.
Grupa docelowa:
- osoby z niepełnosprawnościami – osoby komunikujące się dzięki transkrypcji mowy, SKOGN, dzięki alfabetu Braille’a,
- osoby z wiedzą specjalistyczną pracujące na rzecz osób z niepełnosprawnościami: tłumacze/tłumaczki (PJM) i tłumacze/tłumaczki przewodnicy (SKOGN) – osoby, które będą świadczyły wsparcie w projekcie oraz po jego zakończeniu, kadra Centrum – osoby, które będą pośredniczyły w usługach i dbały o najwyższą jakość świadczonego wsparcia.
Planowany termin realizacji: I kw. 2025 – IV kw.2027
Szacunkowe koszty realizacji zadania 4: około 2 000 000,00 (1 % kosztów bezpośrednich).
Zadanie 5:
Koszty pośrednie niezbędne do realizacji projektu
Koszty działań informacyjno-promocyjnych (np. zakup materiałów promocyjnych i informacyjnych, zakup ogłoszeń prasowych, utworzenie i prowadzenie strony internetowej o projekcie, oznakowanie projektu, plakaty, ulotki), koszty koordynatora projektu oraz innego personelu zaangażowanego w zarządzanie, rozliczanie, monitorowanie projektu lub prowadzenie innych działań administracyjnych w projekcie, w szczególności koszty wynagrodzenia tych osób, ich delegacji służbowych i szkoleń, koszty personelu obsługowego (obsługa kadrowa, finansowa, administracyjna, sekretariat, kancelaria, obsługa prawna, w tym dotycząca zamówień) na potrzeby funkcjonowania jednostki, koszty obsługi księgowej, koszty utrzymania powierzchni biurowych.
Grupa docelowa:
- Zespół Lidera oraz Partnerów biorących udział w realizacji projektu. W zakresie działań informacyjnych – społeczeństwo.
Planowany termin realizacji: (2025-2027)
Wartość projektu – 219 989 847,00 zł
Wysokość wkładu Funduszy Europejskich – 181 535 621,74 zł

Wps Centrum Komunikacji dla Osób z Niepełnosprawnościami” nr FERS.03.05-IP.06-0001/24 pojawił się poraz pierwszy na PSONI Zarząd Główny.