Przewlekły ból krzyża u młodych dorosłych nie zawsze wynika z urazów mechanicznych czy przeciążeń. W niektórych przypadkach jego przyczyną może być mało znany, a jednak istotny zespół Bertolottiego. Choć schorzenie to rzadko bywa od razu rozpoznawane, jego zdiagnozowanie i leczenie może znacząco poprawić komfort życia osób dotkniętych tym problemem.
Zespół Bertolottiego to wrodzona anomalia anatomiczna, polegająca na obecności nieprawidłowego połączenia pomiędzy ostatnim kręgiem lędźwiowym a kością krzyżową. Może to prowadzić do powstawania nietypowego stawu lędźwiowo-krzyżowego, który zaburza prawidłową biomechanikę kręgosłupa i wywołuje przewlekłe dolegliwości bólowe.
Nowoczesne metody obrazowania umożliwiają dokładne rozpoznanie tego schorzenia, a dostępne opcje terapeutyczne – zarówno nieoperacyjne, jak i chirurgiczne – pozwalają na dopasowanie leczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta. W artykule przybliżamy mechanizmy tego zespołu, objawy kliniczne oraz aktualne możliwości diagnostyki i terapii.
Na czym polega zespół Bertolottiego?
Zespół Bertolottiego (lumbosacral transitional vertebra, LSTV) występuje, gdy ostatni krąg lędźwiowy (L5) częściowo lub całkowicie zrasta się z kością krzyżową (S1), tworząc dodatkowe połączenie kostne lub stawowe. To zaburzenie rozwojowe może skutkować nieprawidłowym przenoszeniem obciążeń na sąsiednie struktury kręgosłupa i w efekcie prowadzić do przeciążeń, stanów zapalnych lub bólu.
Zdarza się, iż przez wiele lat zmiana ta nie powoduje żadnych objawów. Jednak u części osób, szczególnie prowadzących aktywny tryb życia lub wykonujących pracę fizyczną, może rozwinąć się zespół bólowy. Charakterystyczne jest jednostronne lub obustronne uczucie dyskomfortu w dolnym odcinku kręgosłupa, często nasilające się w trakcie siedzenia, schylania się lub dłuższego stania.
Wdrożenie leczenia – fizjoterapii, farmakoterapii lub chirurgii – zależy od nasilenia objawów i stopnia zaawansowania zmian strukturalnych.
Objawy, które mogą sugerować obecność zespołu Bertolottiego
Zespół Bertolottiego może objawiać się w sposób bardzo podobny do bardziej powszechnych schorzeń kręgosłupa, takich jak przepuklina krążka międzykręgowego. Do głównych objawów należą:
- ból w dolnej części pleców, często jednostronny,
- nasilenie dolegliwości podczas długiego siedzenia, pochylania się lub stania,
- ograniczenie ruchomości w odcinku lędźwiowym,
- sporadyczne promieniowanie bólu do pośladka lub uda,
- uczucie sztywności w okolicy krzyżowo-lędźwiowej.
Z uwagi na niespecyficzne objawy, schorzenie to może być mylnie diagnozowane jako klasyczny zespół przeciążeniowy lub rwę kulszową. Właśnie dlatego tak istotna jest dokładna diagnostyka różnicowa i uwzględnienie tej jednostki chorobowej w procesie rozpoznania.
Diagnostyka – jakie badania wykonać?
Rozpoznanie zespołu Bertolottiego wymaga oceny obrazowej kręgosłupa. Podstawowe znaczenie ma zdjęcie rentgenowskie (RTG) odcinka lędźwiowo-krzyżowego, które może ujawnić obecność dodatkowego stawu lub zespolenia kostnego.
W przypadkach niejasnych lub przy bardziej nasilonych objawach bólowych zaleca się wykonanie:
- rezonansu magnetycznego (MRI) – pozwalającego ocenić tkanki miękkie, stan krążków międzykręgowych i obecność ewentualnego ucisku na nerwy,
- tomografii komputerowej (TK) – zapewniającej szczegółowy obraz strukturalnych zmian kostnych, zwłaszcza przy planowaniu leczenia operacyjnego.
Skuteczne rozpoznanie tego zespołu możliwe jest dzięki współpracy z doświadczonym ortopedą lub neurochirurgiem. W placówkach takich jak Szpital Carolina, lekarze specjalizujący się w diagnostyce schorzeń kręgosłupa dysponują zaawansowanym zapleczem diagnostycznym, które umożliwia precyzyjną ocenę nieprawidłowości anatomicznych.
Leczenie – zachowawcze czy operacyjne?
Postępowanie lecznicze zależy od intensywności objawów oraz wpływu dolegliwości na codzienne funkcjonowanie pacjenta. W większości przypadków terapię rozpoczyna się od leczenia zachowawczego, które może obejmować:
- indywidualnie dobraną fizjoterapię (ćwiczenia wzmacniające, rozciągające i stabilizujące),
- terapię manualną i techniki odciążające kręgosłup,
- farmakoterapię (leki przeciwzapalne, przeciwbólowe, w niektórych przypadkach leki zwiotczające mięśnie).
Gdy leczenie zachowawcze nie przynosi ulgi, a zmiany strukturalne są znaczne, rozważa się leczenie chirurgiczne. Operacja może polegać na usunięciu nieprawidłowego stawu lub stabilizacji kręgosłupa. Zabieg ma na celu odtworzenie fizjologicznej biomechaniki oraz zmniejszenie dolegliwości bólowych.
Decyzja o wyborze metody terapii powinna być poprzedzona dokładną analizą stanu klinicznego i konsultacją specjalistyczną.
Jak radzić sobie na co dzień?
Dolegliwości związane z zespołem Bertolottiego mogą wpływać na jakość życia, ale adekwatne zarządzanie objawami i wprowadzenie codziennych nawyków wspierających zdrowie kręgosłupa pozwalają funkcjonować bez znacznych ograniczeń. Warto zadbać o:
- regularną aktywność fizyczną – ćwiczenia dobrane przez fizjoterapeutę, wzmacniające mięśnie głębokie tułowia,
- ergonomię pracy i nauki – odpowiednie ustawienie krzesła, monitora i wsparcie odcinka lędźwiowego,
- regenerację – sen, rozluźnienie mięśni, a w razie potrzeby techniki relaksacyjne.
Włączenie zdrowej diety, dbanie o odpowiednią masę ciała i redukcja stresu mają również wpływ na zmniejszenie objawów. Zespół Bertolottiego nie musi oznaczać rezygnacji z aktywności – przy odpowiednim podejściu możliwe jest prowadzenie satysfakcjonującego życia mimo anomalii anatomicznej.
ARTYKUŁ SPONSOROWANY
