Bezpieczeństwo i immunogenność trzeciego szczepienia u pacjentów z chorobą autoimmunologiczną

Zdjęcie: 123RF


Pandemia związana z wirusem SARS-CoV-2 szczęśliwie ma coraz mniejszy wpływ na naszą rzeczywistość. Kolejne mutacje wirusa nie są związane z ciężkim przebiegiem klinicznym COVID-19, ale jest wiele prac dotyczących możliwych odległych, długoterminowych następstw zakażenia.

Zwiększone ryzyko rozwoju ciężkich postaci COVID-19 może dotyczyć chorych z rozpoznaniem choroby reumatologicznej o podłożu immunologicznym ze względu na choroby współistniejące, stosowane leczenie – w tym rytuksymab, glikokortykosteroidy, inhibitory JAK – oraz słabszą odpowiedź na wcześniejsze szczepienia podstawowe i przypominające oraz szybszy spadek poziomu wyindukowanych przeciwciał, co związane jest z koniecznością przewlekłego stosowania leków immunosupresyjnych.

Towarzystwa reumatologiczne zalecają chorym z rozpoznaniem choroby reumatycznej przyjęcie przypominającej dawki szczepienia.

Przeprowadzono badania wśród 60 chorych stosujących leki immunosupresyjne i w grupie kontrolnej 48 osób zdrowych, u których wykonano przypominające szczepienie (booster) szczepionką mRNA. Wyjściowo w grupie badanej i kontrolnej wykazano niski, poniżej wartości progowej poziom przeciwciał przeciwko domenie wiążącej receptor białka S wirusa (przeciwciała anty-RBD). Efektywność szczepień badano standardowymi metodami, oceniając w surowicy krwi poziom przeciwciał przeciwko domenie wiążącej białka S (anty-RBD), tzw. przeciwciał neutralizujących (odpowiedź humoralna) oraz odpowiedź komórkową (test ELISpot-ilościowa ocena wydzielanego interferonu przez pobudzone antygenem wirusowym limfocyty T).

Po wykonaniu szczepienia uzyskano wartość progową przeciwciał anty-RBD u 91 proc. badanych z reumatologiczną chorobą zapalną i 100 proc. osób z grupy kontrolnej (p = 0,1).

Poziom uzyskanej odpowiedzi humoralnej był najwyższy w grupie kontrolnej. Stosowanie leków immunosupresyjnych, takich jak biologiczne leki modyfikujące przebieg choroby oraz leczenie skojarzone lekiem konwencjonalnym, a także biologicznym, związane było z gorszą odpowiedzią humoralną na szczepienie.

Ciekawe, iż krotność wzrostu poziomu przeciwciał (porównując poziomy przed i po szczepieniu) była wyższa u stosujących immunosupresję. W oznaczeniach wykonanych w krwi pobranej po 7 dniach od zaszczepienia wykazano wzrost odpowiedzi komórkowej zarówno na dzikie szczepy wirusa SARS-CoV-2, jak i na wariant omikron w grupie kontrolnej i u chorych z immunosupresją.

Wszystkich pacjentów z zapalną chorobą reumatyczną należy zachęcać do wykonywania szczepień przypominających przeciwko COVID-19, które wykazują dobry profil bezpieczeństwa i wzbudzają odpowiedź immunologiczną choćby w przypadku przewlekłego stosowania leków immunosupresyjnych.

Opracowanie: dr n. med. Ewa Morgiel