Wystawa „Życiorysy równoległe” to spotkanie dwóch artystycznych kosmosów, w których – geometrii, konstrukcji i konceptowi powierzono rolę języka uniwersalnego. To wyjątkowa ekspozycja odsłaniająca głębię formalnych poszukiwań i historycznych kontekstów Bena Muthofera i Gerarda Jürgena Bluma-Kwiatkowskiego.
22.05 – 29.06.2025
Zespół kuratorski:
Maciej Olewniczak, Emilia Orzechowska [Centrum Sztuki Galeria EL] Agnieszka Dela-Kropiowska, Joanna Filipczyk [Galeria Sztuki Współczesnej w Opolu]
Wernisaż będzie tłumaczony na PJM [Polski Język Migowy]
Podczas wernisażu odbędzie się koncert mówiony Antoniego Majewskiego na wiolonczele solo.
Geometria jako fundament artystycznej wizji
Abstrakcja geometryczna nie jest tu jedynie estetyczną strategią, ale pryncypialnym założeniem: mistrzowski rygor matematyczny łączy obie biografie. Muthofer, zafascynowany tradycją origami oraz twórczością Alexandra Caldera, konstruował metalowe siatki, w których każdy kąt i każda krawędź współtworzyły wielowymiarową pulsację światła i cienia. Jego rzeźby – modularne, składane, pozornie proste – wciągają odbiorcę w rytmiczny taniec form i przestrzeni. Z kolei Blum-Kwiatkowski, twórca idei „sztuki reduktywnej”, traktował formę jako akt społeczny. Jego instalacje, także te w ramach Biennale Form Przestrzennych (1965–1973) w Elblągu to nie tylko konstrukcje metalowe, ale przede wszystkim scenariusze spotkań dzieła z widzem i miastem. Geometryczne plany przenikały tu architekturę gotyckiego kościoła (Galeria EL), a także miejskie place Elbląga, tworząc mobilne pola percepcji.
Rzeźba w służbie przestrzeni publicznej
W drugiej połowie XX wieku obaj artyści podejmowali temat rzeźby jako interwencji w przestrzeń miejską. Muthofer realizował swoje projekty głównie w zachodniej Europie, gdzie jego geometryczne kompozycje stawały się przystankiem – zaproszeniem do refleksji nad tożsamością samego miejsca i jego użytkowników. Blum-Kwiatkowski, założyciel Galerii EL (1961) oraz pomysłodawca Biennale Form Przestrzennych, przekroczył granicę białej ściany galerii. Jego stacje sztuki (Volkshochschulen, Cornberg, Rittersheim) i „stacjonizmy”, rozsiane w Brandenburgii, symbolizowały dialog z krajobrazem kulturowym – tam geometria stawała się znakiem fragmentarycznej historii Europy Środkowej.
Transgraniczne życiorysy – od „Elbinga und Oppeln” przez Elbląg i Opole po Hünfeld i Ingolstadt
Obaj artyści doświadczyli przymusowych migracji: Muthofer opuścił Opole w 1945 roku, a Blum-Kwiatkowski przyjął wówczas nowe – polskie – imię i nazwisko, by w 1974 roku osiedlić się w Hünfeld. Te losy zdeterminowały ich artystyczne poszukiwania – tożsamość i granice, a formy stały się motywami przewodnimi ich twórczości.
Współczesny odbiorca, krocząc między nawą boczną, a emporami Galerii EL, odnajdzie echa „Elbinga und Oppeln”, zobaczy, jak geometria – tak często kojarzona z chłodną matematyczną precyzją – staje się świadectwem pamięci, adaptacji i otwartości na europejski pluralizm.
Dialog Elbląg – Opole – Ingolstadt
W tym roku Galeria EL świętuje 60. rocznicę I Biennale Form Przestrzennych. Towarzyszy jej reedycja pierwszego katalogu z 1965 roku oraz program edukacyjny. Dzięki współpracy z Galerią Sztuki Współczesnej w Opolu (gdzie część spuścizny Muthofera znalazła schronienie) i Museum für Konkrete Kunst w Ingolstadt, wystawa nabiera wymiaru ponadnarodowego. Naszym celem jest nie tylko retrospekcja, ale także zbudowanie pomostu między historią ruchów awangardowych XX w. a współczesnymi dyskusjami o migracjach, granicach i miejscach sztuki.
Ku przyszłości – inspiracje dla kolejnych pokoleń
Dziedzictwo Muthofera i Blum-Kwiatkowskiego to niezamknięty rozdział historii sztuki, ale żywe laboratorium formy. Ich modularne rozwiązania, minimalistyczne struktury i konceptualne gesty inspirują dziś artystów pracujących w new media, designie parametrycznym czy architekturze tymczasowej. W gotyckich ruinach Galerii EL, pośród stalowych struktur i betonowych obiektów, pragniemy pokazać, iż abstrakcja, geometria, koncept i redukcja są narzędziami wyzwalającymi wyobraźnię, inicjującymi dialog z przestrzenią i wspólnotą. Niech „Życiorysy równoległe” staną się zaproszeniem do odkrywania tych wielowymiarowych historii formy, pamięci i tożsamości.
