Asystent seksualny (sexual surrogate) – jest to osoba działająca w charakterze terapeutycznym. Działania seksualnych asystentów są nastawione głównie na edukowanie i trening umiejętności seksualnych niż na czystą przyjemność seksualną. Czynności jakie wykonuje asystent polegają na wspieraniu zmysłowej, erotycznej lub seksualnej przyjemności osób z niepełnosprawnościami.
Cele asystencji seksualnej
Wśród celów i zadań asystenta seksualnego wymienia się:
- wspieranie realizacji potrzeb psychoseksualnych w procesie rehabilitacji, bez wchodzenia w relacje intymne z pacjentem,
- świadczenie usług seksualnych osobom z różnymi niepełnosprawnościami,
- aktywny udział w terapii seksualnej (przy współudziale psychoterapeuty – seksuologa).
Geneza i historia
Na przełomie lat 80. XX wieku w niektórych krajach północnej Europy pojawiła się forma pomocy seksualnej, przeznaczonej dla osób z niepełnosprawnościami. Została ona wymyślona przez samych niepełnosprawnych, którzy chcieli mieć dostęp do usług związanych z prostytucją. Dopiero na początku XXI wieku pojawiły się pierwsze debaty w Szwajcarii, na temat autentycznej autonomicznej pomocy seksualnej.
Następnie Światowa Organizacja Zdrowia w dokumencie „Zdrowie dla wszystkich w XXI wieku. Podstawowe założenia polityki zdrowia dla wszystkich w Regionie Europejskim WHO” została uwypuklona rola współpracy poszczególnych specjalistów w podniesieniu standardów zdrowia i jakości życia osób z różnymi niepełnosprawnościami.
Dotyczyło to sfer związanych ze zdrowiem seksualnym. Z dokumentów wynika, iż osoby z niepełnosprawnością mają prawo do odkrywania własnej seksualności, dostępu do profesjonalnej pomocy w uzyskiwaniu wiedzy i wsparcia w tym obszarze, uczenia się odpowiedzialności i dokonywania wyborów w kwestii podejmowanej aktywności o charakterze seksualnym.
Asystent seksualny – jaka jest jego rola?
Asystenci i asystentki seksualne – osoby, które mają za zadanie wesprzeć potrzeby osób z niepełnosprawnością. Dotyczy to całego spektrum związanych z tą sferą – od pomocy i nauki w nawiązywaniu nie tylko intymnych relacji międzyludzkich, poprzez wskazywanie i nazywanie zachowań intymnych, jak również wskazywanie sposobów na radzenie sobie z napięciem seksualnym i zmianami związanymi z seksualnością na różnych etapach życia.
Asystent seksualny to osoba, która działa w charakterze terapeutycznym. Podczas spotkań z pacjentami, pomagają im oswajać się z ich ciałami, seksualnością i edukują. Osoby z niepełnosprawnościami mają swoje potrzeby i ograniczenia w tej sferze. Wynikają one zarówno z trudności natury biologicznej, a więc kwestii związanych z niepełnosprawnością i fizjologicznymi ograniczeniami, ale także z problemami natury psychospołecznej i kulturowej.
Wiele z nich nie akceptuje swojego ciała, nie zna swojej seksualności. Osoby te bardzo często boją się, iż zostaną skrytykowane przez swoje otoczenie. Asystent seksualny oswaja ich obawy. W Polsce oficjalnie zawód asystentki seksualnej nie istnieje, ale już na przykład w Czechach certyfikowane asystentki seksualne wspierają osoby z niepełnosprawnością oraz te po traumach związanych z nadużyciami. Podobnie jest w Dani, Szwajcarii, Niemczech, czy Belgii. W Polsce wciąż temat asystencji seksualnej budzi kontrowersje.
W Holandii osobom z niepełnosprawnościami dwa razy w miesiącu przysługują refundowane spotkania z asystentką seksualną. W Szwajcarii państwo dofinansowuje im masaże erotyczne. Pierwsze asystentki seksualne dla osób niepełnosprawnych w Czechach zaczęły pracować w 2015 roku.
Wbrew pozorom, nie chodzi tu tylko o sam seks. Spotkania w dużej mierze opierają się na dotyku – głaskaniu, masowaniu. Asystentki uczą też niepełnosprawnych masturbacji, by sami mogli rozładować napięcie seksualne.
Jak zostać asystentem/ asystentką?
Żeby zostać asystentem/asystentką, należy przejść specjalny kurs. Z “pomocą” przychodzą asystenci/asystentki seksualni/e, w Niemczech (i kilku innych krajach) jest to legalny zawód. To tacy ,,terapeuci od spraw cielesnych”. Najpierw odbywają szereg specjalnych szkoleń. Pomagają zaakceptować ciało osoby z niepełnosprawnościami takim, jakim ono się stało. Pracują również nad poprawą seksualności, akceptacją danej osoby (czy pacjent czuje się dobrze w swoim ciele i przypisanej płci – jest bardzo ważnym punktem planowania opieki).
Sex workerzy pokazują jak “technicznie” przy ograniczeniach danej osoby, osiągnąć satysfakcję seksualną. Do której każdy ma prawo. W wywiadzie dla serwisu niepełnosprawni.pl dr Kijak podkreślał: „część zachowań seksualnych osób niepełnosprawnych intelektualnie, które określić można nietypowymi (publiczna masturbacja, ekshibicjonizm, nadmierne zaufanie wobec obcych), wynika z braku wiedzy, braku własnych doświadczeń seksualnych.
Warto też uświadamiać rodziców, iż ich rola w kształtowaniu seksualności, budowaniu poczucia intymności, identyfikacji z płcią, zależą od ich otwartego spojrzenia oraz mądrego wspierania. Rodzice mają też różne możliwości działania. Jednym z nich może być szukanie pomocy u specjalistów.”.
Nie pomaga także brak wiedzy wśród rodzin osób z niepełnosprawnością – codziennością są leki tłumiące seksualność, które nie rozwiązują problemu, mają natomiast konsekwencje zdrowotne.
Paraliż, a strefy erogenne
W przypadku osób sparaliżowanych pojawia się wiele nowych stref erogennych, których dotyk może przynosić odczucia podobne do tych, które są odczuwane w trakcie stosunku. Neuroplastyczność zwiększa czucie w obszarach ciała, które nie są sparaliżowane. Kobiety choćby w wyniku całkowitych urazów mogą osiągnąć rozkosz seksualną w wyniku stymulacji łechtaczki. o ile niepełnosprawność nie jest tak zaawansowana, można wprowadzać mniej wymagające techniki, a w przypadku bolesności pochwy wprowadzać niewielkie wibratory.
Opracowanie wpisu: Karolina Szylar
