Antybiotyki leczą grypę, a gorączkę trzeba zbić. Lekarz obala mity powielane przez Polaków w okresie infekcyjnym

– Sezon infekcyjny trwa tak naprawdę już od ostatnich dni wakacji, z tygodnia na tydzień obserwujemy w szczególności wzrost zachorowań na ostre zapalenia górnych dróg oddechowych. Różnorodność patogenów wywołujących przeziębienia sprawia, iż wiele osób choruje choćby kilka razy w ciągu roku. Infekcjom sprzyjają m.in. zmiany temperatury, przebywanie w zamkniętych, źle wentylowanych pomieszczeniach, a także osłabienie odporności spowodowane stresem czy brakiem snu. Z własnej praktyki obserwuję, iż częściej chorują osoby posiadające dzieci w wieku przedszkolnym, które łatwo przenoszą wirusy w środowisku domowym. W tym okresie najważniejsze staje się dbanie o higienę, adekwatną regenerację organizmu i wczesne reagowanie na pierwsze objawy choroby – mówi lek. Piotr Grzyb, nefrolog i specjalista chorób wewnętrznych enel-med.

Aby pomóc pacjentom odnaleźć się w gąszczu często sprzecznych informacji, ekspert enel-med przygotował zestawienie najczęściej powtarzanych mitów i faktów, z którymi spotyka się w swojej codziennej praktyce lekarskiej.

Mity nie leczą

Mit nr 1: Leki stosowane w przeziębieniu leczą

To nieprawda. Leki stosowane przy przeziębieniu mogą łagodzić objawy, na przykład zmniejszać gorączkę, ułatwiać oddychanie czy poprawiać samopoczucie, ale nie skracają czasu trwania choroby, nie zmniejszają zakaźności i nie redukują ryzyka powikłań. Co więcej, niektóre popularne preparaty zawierają pseudoefedrynę lub fenylefrynę, które mogą być niebezpieczne dla osób z chorobami serca, nadciśnieniem, cukrzycą, jaskrą czy problemami urologicznymi. W leczeniu objawowym bezpieczniejszym wyborem pozostaje paracetamol lub ibuprofen, które łagodzą dolegliwości przy minimalnym ryzyku działań niepożądanych.

Mit nr 2: W tym samym czasie choruje się tylko na jedną infekcję

Nie jest prawdą, iż organizm może zmagać się tylko z jedną infekcją naraz. W praktyce klinicznej często zdarzają się przypadki równoczesnego zakażenia kilkoma wirusami. Każdy z osłabioną odpornością może zachorować np. na grypę i COVID-19 w tym samym czasie, a niekiedy także na RSV i inne wirusy dróg oddechowych. Nakładające się infekcje zwiększają obciążenie organizmu, mogą prowadzić do cięższego przebiegu choroby i wyższego ryzyka powikłań. Dlatego tak istotna jest szybka diagnostyka, wykonywanie testów w aptekach oraz kontakt z lekarzem przy pierwszych objawach infekcji.

Mit nr 3: Gorączka zawsze musi być zbita

Wiele osób od razu sięga po leki przeciwgorączkowe, tymczasem gorączka jest naturalnym mechanizmem obronnym organizmu, ponieważ utrudnia rozwój wirusów i bakterii oraz wspiera odporność. Obniżać ją warto tylko wtedy, gdy jest bardzo wysoka (zwykle powyżej 39-40°C), powoduje duży dyskomfort lub istnieją choroby współistniejące, a leki przeciwgorączkowe powinny być stosowane zgodnie z zaleceniami, wyłącznie w celu łagodzenia objawów.

Mit nr 4: Antybiotyki leczą przeziębienie i grypę

Wiele osób uważa, iż antybiotyki są skuteczne przy każdym rodzaju infekcji dróg oddechowych, w tym przy przeziębieniu i grypie. Tymczasem oba te schorzenia są wywoływane przez wirusy, a antybiotyki działają jedynie na bakterie. Ich stosowanie w infekcjach wirusowych nie przyspiesza powrotu do zdrowia, a może prowadzić do działań niepożądanych, takich jak zaburzenia flory bakteryjnej jelit, reakcje alergiczne czy problemy żołądkowe. Nadmierne i niekontrolowane stosowanie antybiotyków zwiększa także ryzyko powstawania opornych szczepów bakterii, co utrudnia leczenie infekcji w przyszłości.

Fakty pomagają

Fakt nr 1: Szczepienia chronią

Szczepienia pozostają jednym z najskuteczniejszych sposobów ochrony przed poważnymi infekcjami. w okresie infekcyjnym warto szczególnie zwrócić uwagę na szczepienia przeciw grypie, które znacząco zmniejszają ryzyko zachorowania i powikłań, a także przeciw COVID-19, zwłaszcza u osób starszych oraz pacjentów z chorobami przewlekłymi. W grupach ryzyka korzystne jest również szczepienie przeciw RSV, które chroni przed poważnymi zakażeniami układu oddechowego, a także szczepienia przeciw krztuścowi i pneumokokom, zmniejszające ryzyko ciężkiego przebiegu chorób i hospitalizacji. Regularne szczepienia pozwalają nie tylko chronić własne zdrowie, ale również ograniczyć rozprzestrzenianie się infekcji wśród najbliższego otoczenia.

Fakt nr 2: Domowe sposoby wspierają organizm w walce z infekcją

Domowe metody łagodzenia objawów, takie jak miód, napary ziołowe, rosół, płukanki gardła czy irygacje nosa, mogą znacząco poprawiać komfort pacjenta i wspierać organizm w zwalczaniu infekcji. Choć nie zastępują leczenia medycznego, są bezpiecznym wsparciem, szczególnie w łagodzeniu dolegliwości gardła czy kaszlu. Regularne stosowanie takich metod pomaga utrzymać odpowiednie nawodnienie a także wspiera układ odpornościowy w naturalnym procesie zdrowienia.

Fakt nr 3: Odpoczynek i sen wspierają odporność organizmu

Odpowiednia ilość snu i odpoczynku to jeden z najskuteczniejszych sposobów wspierania odporności i walki z infekcją. Regularny sen trwający 7-8 godzin pozwala organizmowi regenerować się, wzmacnia reakcje immunologiczne i ułatwia zwalczanie wirusów oraz bakterii. Odpoczynek nie przyspiesza co prawda bezpośrednio zakończenia choroby, ale znacząco zwiększa komfort pacjenta oraz pomaga uniknąć pogorszenia stanu zdrowia w trakcie infekcji.

Fakt nr 4: Higiena i profilaktyka ograniczają rozprzestrzenianie się infekcji

Podstawową metodą ochrony przed wirusami sezonowymi jest dbanie o higienę rąk i zachowanie tzw. etykiety kaszlu. Regularne mycie rąk po powrocie do domu, po skorzystaniu z toalety czy przed jedzeniem zmniejsza ryzyko przenoszenia wirusów. Ważne jest także noszenie maseczki w miejscach publicznych, zwłaszcza w poczekalniach, komunikacji miejskiej czy innych zatłoczonych przestrzeniach, gdy pojawią się objawy infekcji. Takie proste działania znacząco ograniczają rozprzestrzenianie się chorób i chronią nie tylko nas samych, ale także osoby z naszego otoczenia, w tym dzieci i seniorów.