Anatomia tarczycy

Wybrane pojęcia z tyreologii

Tyreologia

Tyreologia (z greckiego thyreas = tarcza, z łacińskiego thyreoideum = tarczyca) zajmuje się rozpoznawaniem i leczeniem chorób tarczycy.

Tarczyca

Tarczyca jest gruczołem wydzielania wewnętrznego, który waży około 15-30 g. Tarczyca ma kształt motyla, jest położona podskórnie z przodu przed tchawicą na szyi (Ryc.14-1). Tarczyca składa się z dwóch płatów, połączonych na poziomie 2-3 chrząstki tchawicy w środkowej linii ciała częścią gruczołu zwaną cieśnią. Płaty tarczycy są uformowane z drobnych płacików, oddzielonych tkanką łączną. Każdy płacik zbudowany jest z pojedynczej warstwy komórek pęcherzykowatych, otaczających niewielką przestrzeń wypełnioną specyficznym białkiem (w formie koloidu) – tyreoglobuliną. Komórki pęcherzykowate wydzielają do wnętrza pęcherzyków hormony tarczycy: tyroksynę i trijodotyroninę. Hormony te magazynowane są w obrębie pęcherzyków w połączeniu z tyreoglobuliną. Wokół pęcherzyków rozsiane są komórki C, wytwarzające kalcytoninę.

Ryc.14-1 Umiejscowienie tarczycy (gruczołu tarczycowego) na szyi

Odszczep pozagruczołowy tkanki tarczycy

Istnieje możliwość występowania u niektórych ludzi niewielkich skupisk tkanki gruczołowej tarczycy poza tarczycą, czyli tzw. odszczepów pozagruczołowych. Powstają one w okresie embrionalnym podczas tworzenia się gruczołu tarczowego. Odszczepy pozagruczołowe występują u około 1% ludzi z prawidłową czynnością tarczycy (u ludzi z nidoczynnością tarczycy stwierdza się je znacznie częściej). Umiejscowione są zwykle u podstawy języka lub podskórnie na szyi w jej środkowej osi. W prawidłowych warunkach, odszczepy pozagruczołowe tarczycy nie są związane z jakimikolwiek dolegliwościami, z wyjątkiem niewielkich krwawień, które mogą powodować odszczepy tkanki tarczycy umiejscowione u podstawy języka.

Czynność tarczycy

Tarczyca wytwarza hormony, tyroksynę (T4) i trijodotyroninę (T3), pobudzające metabolizm ustroju, utlenianie i wytwarzanie ciepła w organizmie oraz metabolizm cholesterolu. Oprócz tego, hormony tarczycy pobudzają kurczliwość i pobudliwość włókien mięśniowych, rozwój ośrodkowego układu nerwowego oraz czynność mięśnia sercowego. Trzeci z hormonów tarczycy, kalcytonina, wspomaga wbudowywanie wapnia w tkankę kostną (ma to istotne znaczenie dla rozwoju dzieci).
W warunkach fizjologicznych wydzielanie hormonów tarczycy: tyroksyny i trijodotyroniny, jest precyzyjnie regulowane przez wydzielany przez przysadkę mózgową – hormon tyrotropowy (TSH). Regulacja wydzielania hormonów opiera się na mechanizmie sprzężenia zwrotnego: TSH pobudza wydzielanie T4 i T3, które z kolei hamują (zwrotnie) wydzielanie TSH

Opracowano na podstawie:
dr n. med. Piotr Lass
Wybrane pojęcia z tyreologii
„Encyklopedia Badań Medycznych”
Wydawnictwo Medyczne MAKmed, Gdańsk 1996