Afazja to stan utraty zdolności korzystania z mowy bądź jej rozumienia. Ma zwykle związek z uszkodzeniem mózgu, do czego mogą się przyczyniać urazy lub niektóre choroby. Ze względu na objawy afazję u dzieci można podzielić na sensoryczną, motoryczną oraz ruchowo-czuciową. Objawów afazji nie należy lekceważyć i powinny być pilnie skonsultowane z pediatrą.
O afazji mowa, gdy dziecko traci zdolność prawidłowego posługiwania się mową, w tym ma trudności z wypowiadaniem słów bądź logicznych zdań, prawidłowym nazywaniem znanych przedmiotów czy powtarzaniem wypowiadanych przez opiekuna słów. Afazja u dzieci występuje również w momencie, kiedy dziecko nie rozumie słów wypowiadanych przez opiekuna. Wspomnianym zaburzeniom mogą towarzyszyć trudności w nauce, czytaniu, pisaniu oraz ogólnie w codziennym funkcjonowaniu. Jakie są przyczyny afazji i jak jeszcze afazja objawia się u dzieci? Co zrobić w przypadku zaobserwowania niepokojących objawów afazji u dziecka? Informacje na ten temat można znaleźć poniżej. Podpowiadamy również, na czym polega leczenie afazji.
Spis treści
- Czym jest afazja i jakie są jej przyczyny?
- Rodzaje afazji
- Afazja u dzieci – objawy
- Afazja u dzieci – diagnostyka
- Afazja – leczenie u dzieci
- Czy afazja może się cofnąć? Czy afazja u dzieci jest wyleczalna?
Czym jest afazja i jakie są jej przyczyny?
Produkty wspomagające w stosowaniu diety
Mianem afazji określa się utratę zdolności komunikacji językowej. Problem może występować zarówno u osób dorosłych, jak i u dzieci, jednak w tym artykule skupimy się na afazji u dzieci. Poprzez utratę zdolności językowych można rozumieć niezdolność do rozumienia mowy i posługiwania się nią. Dziecko zmagające się z afazją może nie rozumieć słów wypowiadanych przez inne osoby (np. rodzica czy nauczyciela), ale może również zmagać się z niemożnością samodzielnej mowy, w tym np. z trudnościami z nazewnictwem przedmiotów czy trudnościami z komponowaniem logicznych zdań.
Do afazji może prowadzić wiele czynników. jeżeli pacjent nie miał wcześniej problemów z mową, utrata zdolności językowych może mieć związek między innymi z chorobą układu nerwowego lub urazem mechanicznym, które przyczyniają się do uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego i tym samym do uszkodzenia ośrodków mających najważniejsze znaczenie dla posługiwania się mową i rozumienia jej.
Do najczęstszych przyczyn afazji zalicza się urazy czaszkowo-mózgowe (spowodowane np. wypadkiem), guzy mózgu i udary. Dodatkowo za afazję u dzieci mogą odpowiadać niektóre choroby, takie jak zapalenie ślinianek przyusznych czy stany zapalne po infekcjach bakteryjnych lub wirusowych. Afazja u dzieci może się rozwijać także w efekcie schorzeń neurologicznych, padaczki, schorzeń układu sercowo-naczyniowego czy zaburzeń endokrynologicznych.
Rodzaje afazji
Afazję można podzielić na dwa główne rodzaje:
- Afazja rozwojowa – inaczej afazja wrodzona, to rodzaj afazji wynikającej z uszkodzenia mózgu już na etapie okołoporodowym bądź w pierwszych miesiącach życia dziecka. W tym przypadku rozwój mowy i komunikacji z otoczeniem może być „od początku” zaburzony, co skutkuje niewykształceniem się mowy lub jej wykształceniem jedynie w ograniczonym stopniu.
- Afazja nabyta – typ afazji wynikający z uszkodzenia mózgu u dzieci nieco starszych, które wcześniej komunikowały się prawidłowo. Takie dzieci tracą częściowo lub całkowicie nabytą już zdolność mowy lub jej rozumienia wraz z uszkodzeniem mózgu, do którego dochodzi w związku z chorobą czy wypadkiem.
Można wyróżnić ponadto różne typy afazji:
- Afazja ruchowa – zwana też afazją motoryczną lub afazją ekspresyjną, to rodzaj afazji, w przypadku którego u pacjenta dominują objawy upośledzenia zdolności mowy.
- Afazja czuciowa – zwana też afazją sensoryczną lub afazją percepcyjną, to rodzaj afazji, w przypadku którego u pacjenta dominują objawy upośledzenia rozumienia mowy.
- Afazja ruchowo-czuciowa – zwana też afazją mieszaną lub afazją percepcyjno-ekspresyjną, to rodzaj afazji dotyczący pacjentów mających jednocześnie upośledzenie rozumienia mowy i zdolności posługiwania się mową.
Dzieci z afazją wrodzoną najczęściej mają zaburzenia związane zarówno z percepcją mowy, jak i jej ekspresją. W przypadku dzieci z afazją nabytą może natomiast dojść do utraty zarówno zdolności percepcyjnych, jak i ekspresyjnych, lub wyłącznie jednych z nich. Warto dodać, iż wyróżnia się dodatkowo niekiedy też afazję globalną, o której mowa w przypadku całkowitej niemożności rozumienia mowy i mówienia.
Afazja u dzieci – objawy
Należy wiedzieć, iż afazja u dzieci może się objawiać różnorodnie. Objawy afazji u dzieci obejmują trudności z mówieniem bądź rozumieniem mowy, a to może wpływać nie tylko na komunikację dziecka z otoczeniem, ale również rzutować na takie czynności jak nauka, pisanie, śpiewanie, czytanie czy powtarzanie.
Jakie objawy afazji powinny skłonić rodzica do konsultacji z lekarzem?
- zaburzenia płynności lub tempa mowy,
- zastępowanie znanych dziecku słów ich opisami,
- przekręcanie wyrazów, zaburzenia artykulacji (niezrozumiała mowa),
- ubogi zasób słownictwa,
- trudności z wypowiadaniem logicznych zdań,
- trudności z powtarzaniem słów lub zdań po opiekunie,
- niezrozumienie słów opiekuna lub słów czytanych,
- problemy z pisaniem,
- trudności z uczeniem się nowych słów i ich znaczenia.
Afazja u dzieci – diagnostyka
Rodzic, który zaobserwuje niepokojące objawy afazji u dziecka, powinien skonsultować problem z pediatrą. najważniejszy w diagnostyce jest wywiad rodzinny oraz odróżnienie afazji od innych zaburzeń mogących objawiać się podobnie, w tym np. różnicowanie afazji i zaburzeń ze spektrum autyzmu. Diagnostyka afazji wymaga niejednokrotnie wykonania specjalistycznych badań. Lekarz może zlecić między innymi rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową. W diagnostyce wykorzystuje się również takie badania jak angiografia, EEG i EKG. Konieczna może być również konsultacja psychologiczna lub psychiatryczna, a także konsultacja neurologiczna, laryngologiczna, a choćby okulistyczna czy konsultacje z innymi specjalistami, zależnie od indywidualnej oceny lekarza kierującego.
Afazja – leczenie u dzieci
Niestety trudno mówić o specjalistycznych lekach na afazję, co nie oznacza, iż z problemem nie powinno się walczyć. Leczenie afazji dobiera się do przyczyny występujących u dziecka dolegliwości oraz ich charakteru i nasilenia. Wsparciem może się okazać terapia neurologopedyczna oraz rehabilitacja. Dziecko powinno pozostawać pod opieką neurologiczną, poza tym ważna jest też kooperacja z psychologiem i fizjoterapeutą. Rodzaj terapii dobiera się indywidualnie, biorąc pod uwagę wiele kwestii, w tym zwłaszcza ogólny stan kliniczny pacjenta. Terapię można wspomagać preparatami wspierającymi pracę układu nerwowego lub lekami dobranymi do dolegliwości towarzyszących (np. preparaty przeciwdrgawkowe).
Czy afazja może się cofnąć? Czy afazja u dzieci jest wyleczalna?
Niestety trudno jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, czy afazja może się cofnąć. U niektórych pacjentów problem utrzymuje się choćby mimo wdrożonego leczenia, u innych ustępuje częściowo, a u jeszcze innych ustępuje samoistnie. Wiele w tej kwestii zależy od przyczyny afazji oraz ogólnego stanu klinicznego pacjenta. To, czy afazja u dzieci jest wyleczalna, zależy również w wielu przypadkach od tego, jak gwałtownie zostanie wdrożona terapia i jak będzie przebiegała kooperacja na linii dziecko-specjalista-rodzic.
Bibliografia:
- https://child-neurology.eu/neurologia_52-85-87.pdf [dostęp 03.2025]
- https://www.afasie.nl/aphasia/pdf/8/brochure1.pdf [dostęp 03.2025]
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Afazja [dostęp 03.2025]
- https://open.icm.edu.pl/server/api/core/bitstreams/ef7b53cc-5b0e-4feb-a4c0-d8fd0983aac6/content [dostęp 03.2025]
