Lekturze tej książki przyświecają trzy podstawowe cele:
„1. Ustalić, jaką partnerką lub jakim partnerem pragniesz tak naprawdę być,
oraz zacząć wykorzystywać te wiedzę, by umacniać związek (i ograniczać to, co mu szkodzi).
2. Nauczyć się efektywniej radzić sobie z trudnymi myślami i uczuciami,
odbierać im władzę i siłę oddziaływania, aby tobą nie rządziły.
3. Nauczyć się konstruktywnie oddziaływać na zachowanie ukochanej osoby –
w sposób, który jest zdrowy dla ciebie, dla niej, i dla waszej relacji.
Russ Harris
Jako entuzjastka terapii akceptacji i zaangażowania (ACT), o której możecie poczytać tutaj i tu, nie mogłam doczekać się wydania w języku polskim książki Russa Harrisa, którą zadedykował wszystkim tym, którzy żyją w miłosnych relacjach i chcą poprawić jakość swojego związku (choć warto wiedzieć, iż opisane strategie z powodzeniem można zastosować w każdej innej, ważnej dla nas relacji, w celu jej wzmocnienia). Poradnik bazuje na fundamentach terapii ACT, jakimi są akceptacja emocji, życie w zgodzie z wartościami oraz uważność i zawiera wiele praktycznych technik i ćwiczeń, które pomogą czytelnikom wdrożyć teorię do codziennego życia. jeżeli dotąd nie spotkaliście się z tym nurtem terapii i macie obawy, co do jego przystępności, bądźcie spokojni, bądźcie spokojne. Autor pisze w sposób jasny i zrozumiały, a po lekturę może sięgnąć każda osoba, zarówno mająca pewną wiedzę psychologiczną, jak ta, dla której będzie to pierwsze spotkanie na tym gruncie. Warto zaznaczyć, iż poradnik dotyczy powszechnych związkowych trudności, nie zaś poważniejszych problemów, jak np. przemoc domowa.
Książka składa się z trzech części: pierwsza – ZABLOKOWANIE – przygląda się powszechnym związkowym trudnościom oraz jakże częstemu pytaniu: „odejść czy zostać”?, druga – RZECZYWISTOŚĆ – służy identyfikacji głównych problemów oraz zastanowieniu się, czy aby ja sam/a nie dokładam się do ich powstawania, trzecia – DZIAŁANIE – to analiza praktycznych aspektów budowania bliskich relacji oraz zaopiekowania się trudnymi myślami i uczuciami, które pojawią się w trakcie. Doceniam, iż autor przytoczył popularne mity dotyczące miłości, jak chociażby ten o partnerze idealnym, czy wiecznej miłości, która w dodatku powinna być prosta. Ten fragment skłonił mnie do zastanowienia się nad moimi własnymi mitami, którymi świadomie lub nie, kieruję się w związku. Przyglądanie się różnym narracjom i powinnościom, było ciekawym i cennym doświadczeniem. Za równie ważne, uważam odniesienie się do zestawu praw obowiązujących w relacji, które zostały ujęte jako „karta praw”:
- Mam prawo do uczciwego i taktownego traktowania.
- Mam prawo do tego, by moje potrzeby były uważane za tak samo ważne, jak potrzeby innych ludzi.
- Mam prawo odmówić spełnienia czyjejś prośby, pod warunkiem, iż robię to uczciwie i taktownie.
- Mam prawo być człowiekiem niedoskonałym, mylić się i popełniać błędy.
- Mam prawo prosić o to, czego chcę, pod warunkiem, iż robię to uczciwie i taktownie.
- Mam prawo czuć to, co czuję.
- Mam prawo szczerze wyrażać swoje myśli, uczucia, pomysły i opinie w uczciwy i taktowny sposób.
- Mam prawo bronić swoich praw, pod warunkiem, iż robię to uczciwie i taktownie, biorąc pod uwagę również prawa innych ludzi.
Harris podkreślił, co oczywiste, iż bliska nam osoba, ma takie same prawa jak my, a wzajemne ich respektowanie jest podstawą zdrowej relacji, zaś ignorowanie bądź łamanie, będzie wywierać niekorzystny wpływ na nas, a tym samym na nasz związek. Zaproponował, by przyjrzeć się im uważniej: Zastanów się dokładnie nad każdym prawem i zwróć uwagę na swoje reakcje. Zgadzasz się z nim czy nie? Czy pojawiają się w tobie jakieś nieprzyjemne uczucia? Czy są na tej liście jakieś prawa, które ci umknęły, które lekceważysz albo których nigdy nie brałeś/brałaś pod uwagę?
Obserwacja tego co się pojawi, może przynieść wiele odpowiedzi, w tym tę najważniejszą, dotyczącą przyszłości relacji. Istnieje duże prawdopodobieństwo, iż skoro przyciągnął cię tytuł tej książki, to jednak chciałbyś/chciała o nią zadbać. Z tego miejsca gratuluję ci odwagi. Spośród zamieszczonych w książce ćwiczeń (jest ich sporo i dotyczą różnych aspektów) wybrałam dwa, znaczące dla mnie. Mam nadzieję, iż będą dla ciebie inspirujące i zechcesz sięgnąć do książki, żeby poznać szczegółową instrukcję.
Pierwsze, które chciałabym tu krótko przedstawić nosi tytuł „Za rok od teraz” i dotyczy wartości, czyli jak pisze autor: kryjących się w głębi naszego serca pragnienia dotyczące tego, jak chcemy się zachowywać – jak chcemy traktować siebie samych, innych ludzi i otaczający nas świat. Dzięki niemu, możesz je odkryć, a ta wiedza, to skarb. To one, są naszym wewnętrznym kompasem, nadają życiu sens, są źródłem motywacji, a wyrażone w działaniu dają poczucie spełnienia i wierności sobie. To nasz fundament. jeżeli nie żyjemy w zgodzie z nimi lub je zaniedbujemy, to więcej niż pewne, iż pojawi się brak sił, witalności, a my zaczniemy błądzić, miotać się i oddalać od siebie. Warto pamiętać, iż są one jak droga dwukierunkowa, działają w obie strony: stosujesz je do siebie i do drugiej osoby. Myślę, iż to ćwiczenie, jest także dobrym punktem wyjścia do rozmowy i poznania czym kieruje się w życiu ukochana osoba i budowania relacji w oparciu o wspólny mianownik. Wspólnie, w związku, możemy przyjrzeć się relacji w przyszłości i najlepszym wersjom siebie, do których – zgodnie z naszymi wartościami – aspirujemy jako osoby partnerskie.
Drugie ćwiczenie, do poznania którego chciałabym Was szczególnie zaprosić nazywa się „Uważne przytulenie” i pochodzi z obszaru uważności i wspiera budowanie wzajemnej więzi. Można je jednak przeprowadzić tylko wtedy, gdy obie strony są na to gotowe i wyrażają zgodę. To niezbędny warunek. Pokażę Wam fragment instrukcji, który, ufam, zachęci Was do zajrzenia do książki i zanurzenia się w te i inne ćwiczenia-doświadczenia:
Przez co najmniej kilka minut wtulajcie się w siebie, trzymajcie się za ręce lub łagodnie się przytulajcie, nic nie mówiąc. […] Waszym celem jest głęboki kontakt i pełna obecność ze sobą nawzajem. Chcecie, by druga strona wyczuła, poczuła i doświadczyła, iż znajduje się w centrum waszej uwagi. (Za każdym razem, gdy odpłyniecie myślami, zauważcie i nazwijcie to, co złapało was na haczyk, a potem spokojnie skupcie się ponownie na ćwiczeniu).
Ta praktyka, wskazuje jak istotną rolę w relacji odgrywa uważna obecność i czuły dotyk. Takie doświadczenie potrafi być głęboko transformujące, a zrodzona bliskość niezwykle intensywnym i poruszającym przeżyciem. jeżeli się nad tym zastanowić, to wydaje się oczywiste – przytulenie wyzwala oksytocynę, która wzmacnia poczucie bliskości i zaufania, przyczyniając się do pogłębiania więzi między partnerami. W moim odczuciu to ćwiczenie może być skutecznym lekarstwem, które warto stosować jako formę związkowej profilaktyki.
Czy dzięki lekturze poradnika Russa Harrissa, dowiesz się, jak w duchu ACT zakończyć konflikty, wzmocnić więź i odzyskać utraconą bliskość? Owszem. Czy wprowadzenia w życie prezentowanego podejścia będzie gwarancją powodzenia? Autor zaznacza, iż choć w swojej długoletniej praktyce ma tysiące klientów, którym terapia ACT pomogła, istnieją takie krzywdy, których nie da się naprawić, dlatego na końcu książki uwzględnił aneks ze wskazówkami, jak zakończyć związek, kiedy wszystko zawiedzie.
Uważam, iż książka jest wartościowa i widzę wiele korzyści dla par, które chcą poprawić swoje relacje, niezależnie od tego, czy zmagają się z poważnymi kryzysami, czy po prostu pragną bardziej świadomie być razem. Jest to też interesująca lektura dla fanów ACT-owego podejścia, znalazłam w niej sporo znanych mi już technik i ćwiczeń, zaadaptowanych na potrzeby tematu. Niemniej, chcę zaznaczyć, iż mam też wątpliwości, czy aby jakikolwiek podręcznik, „wystarczy”, by zadbać o relację. Myślę, iż jest to nieoceniony dodatek do specjalistycznego wsparcia (terapii własnej lub terapii par) w trakcie lub po oraz dla tych, którzy chcą zadziałać profilaktycznie. Na zakończenie zostawię cię z trzema pytaniami, które autor zawsze zadaje swoim klientom i klientkom:
- Jak chciałaby pani/chciałby pan zareagować wtedy, kiedy druga strona zawiedzie?
- Jak chciałaby pani/chciałby pan, żeby druga strona zareagowała wtedy, gdy to pan/pani zawiedzie?
- Kiedy któreś z was zawiedzie, co chciałaby pani/ chciałby pan powiedzieć, żeby skutecznie sobie z tym poradzić, naprawić sytuację i zadośćuczynić?
Zapraszam cię, byś zanim udzielisz odpowiedzi, ponownie połączył/a się ze swoim wartościami i się do nich odniósł/a. Powodzenia!
Anna Maria Potęga
Russ Harris, „ACT dla par. Jak zakończyć konflikty, wzmocnić więź i odzyskać utraconą bliskość”, przekład: Anna Sawicka-Chrapkowicz, wydawnictwo: GWP.
