8️⃣ Jak komunikować się online – etykieta internetu i granice prywatności

Bezpieczna komunikacja w sieci u młodzieży ze spektrum autyzmu (ASD)

Internet i media społecznościowe są dziś naturalną przestrzenią relacji – zwłaszcza dla młodzieży. Dla wielu uczniów ze spektrum autyzmu (ASD) komunikacja online bywa łatwiejsza niż kontakt twarzą w twarz, ponieważ daje więcej czasu w odpowiedź, ogranicza bodźce i pozwala lepiej kontrolować przebieg rozmowy.

Jednocześnie sieć niesie konkretne zagrożenia: brak jasnych reguł, ryzyko naruszenia prywatności, trudności w odczytywaniu intencji rozmówcy czy przekraczanie granic. Dlatego tak ważne jest uczenie zasad bezpiecznej komunikacji online w sposób jasny, strukturalny i dostosowany do potrzeb osób z ASD.

Dlaczego komunikacja online jest wyzwaniem dla uczniów z ASD?

U młodzieży ze spektrum autyzmu często obserwujemy:

• trudności w rozpoznawaniu ironii, żartów i podtekstów w tekście,
• literalne rozumienie wypowiedzi pisanych,
• nadmierną szczerość i dzielenie się prywatnymi informacjami,
• trudność w rozpoznaniu manipulacji, prowokacji lub hejtu,
• problemy z oceną, kiedy kontakt jest bezpieczny, a kiedy nie.

Dlatego edukacja w zakresie netykiety i granic prywatności powinna być konkretna, oparta na przykładach i ćwiczeniach, a nie ogólnych hasłach.

Czym jest netykieta? Proste zasady komunikacji online

Netykieta to zbiór zasad dobrego zachowania w internecie. Dla uczniów z ASD warto je przedstawić w formie jasnych reguł:

Podstawowe zasady netykiety (wersja przyjazna ASD)

• Piszemy do innych tak, jakby stali obok nas.
• Nie obrażamy, nie wyśmiewamy, nie prowokujemy.
• Jeśli coś nas zdenerwuje – nie odpowiadamy od razu.
• Szanujemy cudzą prywatność i granice.
• Nie wszystko, co jest w internecie, jest prawdziwe lub bezpieczne.

👉 Te zasady warto wizualizować (plakat, karta zasad, piktogramy) i regularnie do nich wracać.

👇 Przeczytaj:

Jak pisać wiadomości online – praktyczne wskazówki dla ucznia z ASD

Dla wielu młodych osób ze spektrum pomocne są konkretne schematy:

Jak napisać bezpieczną wiadomość?

1. Zatrzymaj się i przeczytaj ją jeszcze raz przed wysłaniem.
2. Zadaj sobie pytanie:
   • Czy nie zdradzam prywatnych informacji?
   • Czy nie piszę czegoś pod wpływem emocji?
3. Unikaj:
   • CAPS LOCKA (może być odebrany jako krzyk),
   • zbyt wielu wykrzykników,
   • bardzo długich monologów bez odpowiedzi drugiej strony.
4. Jeśli nie wiesz, jak coś napisać – zapytaj zaufaną osobę offline.

Granice prywatności w internecie – czego NIE udostępniać?

To jeden z kluczowych obszarów pracy z młodzieżą z ASD.

Nie udostępniamy w sieci:

• adresu zamieszkania,
• numeru telefonu (bez zgody rodzica/opiekuna),
• danych szkoły i planu dnia,
• zdjęć dokumentów,
• informacji o miejscu, gdzie jesteśmy sami,
• haseł i kodów.

Warto jasno powiedzieć:
📌 „Jeśli nie powiedziałbyś tego obcej osobie na ulicy – nie pisz tego w internecie.”

Relacje internetowe a ASD – kiedy kontakt jest niebezpieczny?

Uczniowie ze spektrum autyzmu mogą mieć trudność z oceną intencji rozmówcy. Sygnały ostrzegawcze, które należy omawiać wprost:

• ktoś naciska na prywatne informacje,
• rozmówca prosi o „tajemnicę” przed dorosłymi,
• kontakt staje się zbyt intensywny lub emocjonalny,
• pojawiają się groźby, presja lub manipulacja,
• ktoś prosi o zdjęcia lub spotkanie offline.

➡️ W każdej z tych sytuacji dziecko lub nastolatek ma prawo przerwać kontakt i zgłosić to dorosłemu.

🧠 Checklista: „Bezpieczny kontakt online” (do pracy z uczniem)

Możesz ją wykorzystać na zajęciach rewalidacyjnych, TUS lub jako kartę dla rodzica.

✅ Zanim napiszę / odpowiem:

• ☐ Czy znam tę osobę naprawdę?
• ☐ Czy to, co piszę, nie jest zbyt prywatne?
• ☐ Czy piszę spokojnie, a nie pod wpływem emocji?
• ☐ Czy nie czuję presji lub strachu?

🚫 jeżeli coś mnie niepokoi:

• ☐ Przerywam rozmowę
• ☐ Robię screen wiadomości
• ☐ Mówię o tym dorosłemu (rodzic, nauczyciel, terapeuta)
• ☐ Blokuję użytkownika

🟢 Zasada bezpieczeństwa:

W sieci nigdy nie jestem sam/sama – zawsze mogę poprosić o pomoc.

Jak uczyć bezpiecznej komunikacji online uczniów z ASD?

Najlepsze efekty przynoszą:

• odgrywanie scenek (bezpieczna vs niebezpieczna rozmowa),
• analiza przykładowych wiadomości,
• praca na realnych, ale anonimizowanych sytuacjach,
• krótkie, powtarzalne checklisty,
• współpraca z rodzicami (spójne zasady w domu i szkole).

🧩 Cykl artykułów dotyczących komunikacji i wyrażania potrzeb u młodzieży ze spektrum autyzmu

• 1. Jak się dogadać? Komunikacja w relacjach młodzieży ze spektrum autyzmu
• 2. Jak mówić o swoich potrzebach? – Asertywność i samoregulacja dla młodzieży z ASD
• 3. Jak słuchać i być wysłuchanym – Sztuka rozmowy bez presji
• 4. Jak mówić, żeby inni rozumieli – wyrażanie myśli i emocji
• 5. Kiedy trudno mówić – alternatywne sposoby komunikacji (gesty, pisanie, grafika)
• 6. Jak rozmawiać o emocjach z dorosłymi – nauczycielem, rodzicem, terapeutą
• 7. Konflikty i nieporozumienia – jak znaleźć wspólny język?
• 8. Właśnie czytasz

👇 Przeczytaj:

Podsumowanie

Bezpieczna komunikacja online to dziś realna umiejętność społeczna, której należy uczyć tak samo jak rozmowy twarzą w twarz. Dla młodzieży ze spektrum autyzmu jasne zasady, granice prywatności i wsparcie dorosłych są kluczem do budowania zdrowych, bezpiecznych relacji internetowych.

Edukacja w tym obszarze nie ogranicza samodzielności – ona ją wzmacnia.

🔗 Czytaj także – komunikacja i relacje u młodzieży ze spektrum autyzmu

Ten artykuł jest częścią cyklu poświęconego komunikacji, relacjom i wyrażaniu potrzeb u młodzieży z ASD. Sprawdź również inne materiały z tej serii:

1️⃣ Jak wyrażać swoje potrzeby i granice – komunikacja asertywna u uczniów z ASD
👉 https://autyzmwszkole.com/jak-wyrazac-potrzeby-i-granice-komunikacja-asertywna-asd/

2️⃣ Trudne rozmowy bez wybuchów – jak mówić „nie” i nie ranić innych?
👉 https://autyzmwszkole.com/trudne-rozmowy-jak-mowic-nie-asd/

3️⃣ Komunikacja niewerbalna – gesty, mimika i dystans społeczny u młodzieży z ASD
👉 https://autyzmwszkole.com/komunikacja-niewerbalna-asd-gesty-mimika/

4️⃣ Relacje rówieśnicze w szkole – jak wspierać ucznia z autyzmem w grupie?
👉 https://autyzmwszkole.com/relacje-rowiesnicze-uczen-z-autyzmem/

5️⃣ Hejt, prowokacja i trolling – jak uczyć uczniów z ASD reagowania w bezpieczny sposób
👉 https://autyzmwszkole.com/hejt-prowokacja-trolling-asd/

6️⃣ Konflikty i nieporozumienia – jak znaleźć wspólny język
👉 https://autyzmwszkole.com/konflikty-i-nieporozumienia-komunikacja-asd/

7️⃣ Jak rozpoznać manipulację w relacjach – edukacja społeczna dla uczniów z ASD
👉 https://autyzmwszkole.com/jak-rozpoznac-manipulacje-relacje-asd/

8️⃣ Jak komunikować się online – etykieta internetu i granice prywatności
📌 czytasz teraz

9️⃣ Bezpieczne relacje dorastających uczniów z ASD – emocje, zaufanie i granice
👉 https://autyzmwszkole.com/bezpieczne-relacje-mlodziez-asd/

🔟 Scenariusze zajęć TUS: komunikacja, granice i relacje społeczne u młodzieży z ASD
👉 https://autyzmwszkole.com/scenariusze-zajec-tus-komunikacja-asd/

🔓 Subskrybuj

📌 Subskrypcja 6 zł – dostęp do wybranych materiałów, artykułów i inspiracji dla nauczycieli, terapeutów i rodziców.
🌟 Subskrypcja PREMIUM 10 zł – rozbudowane arkusze i scenariusze zajęć.

📚 Zajrzyj do eBooków, Pakietów lekcyjnych, scenariuszy zajęć rewalidacyjnych, terapeutycznych, Arkuszy i innych narzędzi (w zakładkach w górnej części strony) na autyzmwszkole.com

👇 Przeczytaj: