Scenariusz TUS „Most porozumienia” dla młodzieży ze spektrum autyzmu

Wprowadzenie: dlaczego uczniowie ze spektrum autyzmu częściej doświadczają konfliktów?

Konflikt w klasie nie zawsze oznacza agresję czy złą wolę. W przypadku młodzieży ze spektrum autyzmu najczęściej wynika z różnic w interpretacji sytuacji społecznych, trudności w odczytywaniu emocji rówieśników, dosłownego rozumienia komunikatów i przeciążenia sensorycznego.

Badania neuropsychologiczne (2024–2025) pokazują, że:

• uczniowie z ASD mają wolniejsze lub mniej precyzyjne przetwarzanie sygnałów społecznych,
• szybciej rośnie u nich napięcie emocjonalne, gdy sytuacja jest niejasna,
• konflikty często są skutkiem nieporozumienia, a nie intencji.

Dlatego celem pracy z młodzieżą jest nauczyć ich widzieć historię z obu stron, wyrażać swoje potrzeby oraz szukać wspólnego rozwiązania, zanim pojawi się eskalacja.

👇 Przeczytaj:

⭐ SCENARIUSZ TUS: „Most porozumienia”

Czas trwania: 45–60 min
Grupa: młodzież 11–17 lat (ASD, Zespół Aspergera)
Cele główne:

• rozwijanie umiejętności rozwiązywania konfliktów w sposób bezpieczny i konstruktywny,
• wspieranie komunikacji i nazywania emocji,
• uczenie młodzieży, jak szukać „wspólnego języka” mimo różnic w perspektywie,
• redukowanie napięcia emocjonalnego i przeciążenia podczas sytuacji spornych.

1. Rozgrzewka: „Co tu się adekwatnie wydarzyło?” – 10 min

Materiały: trzy krótkie scenki konfliktowe (wydruk lub prezentacja).
Przykłady:

• „Ktoś zajął moje miejsce w klasie.”
• „Kolega skomentował mój wygląd – nie wiem, czy żartował.”
• „Wspólna praca – każdy chce zrobić po swojemu.”

Zadanie:
Uczniowie w parach odpowiadają na trzy pytania:

1. Co ja widzę w tej sytuacji?
2. Co druga osoba może widzieć inaczej?
3. Co może pójść nie tak, jeżeli nie porozmawiamy o tym spokojnie?

Cel:
Podkreślenie, iż konflikt często zaczyna się od różnych interpretacji, a nie od złych intencji.

2. Wprowadzenie pojęcia „Mostu porozumienia” – 5 min

Trener rysuje na tablicy dwa brzegi (Moje widzenie sytuacji / Widzenie drugiej osoby) oraz most między nimi.

Wyjaśnia:

„Każdy z nas stoi na swoim brzegu. Konflikt kończy się dopiero wtedy, kiedy obie osoby zrobią krok w kierunku mostu – czyli postarają się zrozumieć, co się stało i dlaczego.”

Most składa się z 3 elementów:

1. Moje emocje
2. Moje potrzeby
3. Moje propozycje rozwiązania

3. Ćwiczenie główne: Odgrywanie scenek „Budujemy most” – 20 min

Etap 1 – Podział na zespoły
Uczestnicy losują jedną z trzech sytuacji konfliktowych.

Etap 2 – Przygotowanie „dwóch brzegów”
Każda osoba w parze wypełnia krótką kartę:

• Co czuję?
• Co myślę?
• Czego potrzebuję?
• Czego nie chcę?

Etap 3 – Budowanie mostu
Uczniowie wspólnie ustalają:

• które emocje były kluczowe,
• które potrzeby są wspólne,
• jakie rozwiązanie jest możliwe dla obu stron.

Etap 4 – Mini-odgrywki
Każda para odgrywa swoją rozmowę, używając zdań-narzędzi:

• „Kiedy stało się X, poczułem… ”
• „Potrzebuję… żeby czuć się bezpiecznie.”
• „Możemy zrobić tak, żeby…”
• „Czy możemy ustalić nowe zasady?”

Cel:
Nauczyć młodzież wyrażania problemu bez obwiniania oraz szukania wspólnego rozwiązania.

4. Mini-narzędzie TUS: „Zdania mostowe” – 5 min

Trener wręcza uczniom małą ściągawkę:

• „Nie rozumiem, co się stało – możesz wyjaśnić?”
• „Mam inną perspektywę – chcesz ją poznać?”
• „Nie chciałem konfliktu. Możemy spróbować jeszcze raz?”
• „To, co powiedziałeś/zrobiłeś, było dla mnie trudne. Powiem Ci dlaczego…”
• „Co możemy ustalić, by następnym razem było łatwiej?”

5. Technika regulacji emocji: „Stop – Oddech – Słowa” – 5 min

Jeśli konflikt zaczyna się eskalować, uczniowie uczą się stosować prosty schemat:

1. STOP – zatrzymuję się, nie odpowiadam od razu.
2. ODDECH – trzy wolne wdechy i wydechy.
3. SŁOWA – używam zdań-mostów zamiast wybuchu.

To jedno z narzędzi, które według Self-Reg i badań z 2024 r. obniża napięcie choćby o 40%.

6. Podsumowanie: „Co dziś zabieram na mój most?” – 5 min

Uczestnicy kończą zajęcia krótkim zdaniem:

• „Zrozumiałem, iż w konflikcie…”
• „Następnym razem spróbuję…”
• „Chciałbym, żeby inni wiedzieli, że…”

Trener wzmacnia każdy komunikat, podkreślając wartość niewerbalnych sygnałów, empatii, wstrzymania reakcji i jasnego języka potrzeb.

Dlaczego ten scenariusz działa?

✔ wykorzystuje zasadę podwójnej perspektywy, kluczowej dla pracy nad teorią umysłu (ASD),
✔ uczy myślenia w kategoriach emocja → potrzeba → zachowanie,
✔ wzmacnia poczucie bezpieczeństwa,
✔ redukuje konflikty wywołane dosłownością i szumem komunikacyjnym,
✔ rozwija realną kompetencję społeczną, a nie „grzeczność”.

👇 Przeczytaj:

📌Powiązane

• 1. Jak się dogadać? Komunikacja w relacjach młodzieży ze spektrum autyzmu
• 2. Jak mówić o swoich potrzebach? – Asertywność i samoregulacja dla młodzieży z ASD
• 3. Jak słuchać i być wysłuchanym – Sztuka rozmowy bez presji
• 4. Jak mówić, żeby inni rozumieli – wyrażanie myśli i emocji
• 5. Kiedy trudno mówić – alternatywne sposoby komunikacji (gesty, pisanie, grafika)
• 6. Jak rozmawiać o emocjach z dorosłymi – nauczycielem, rodzicem, terapeutą

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Czy uczniowie z autyzmem potrafią rozwiązywać konflikty?

Tak. Potrzebują jednak jasnych narzędzi, struktury i treningu rozpoznawania emocji oraz intencji innych osób.

Jak pomóc uczniowi z ASD zrozumieć perspektywę drugiej osoby?

Poprzez odgrywanie scenek, wizualizacje, pytania naprowadzające i modelowanie rozmowy.

Co zrobić, gdy konflikt wciąż się powtarza?

Najpierw należy sprawdzić:

• przeciążenie sensoryczne,
• niejasne zasady,
• trudności komunikacyjne,
• brak bezpiecznego sposobu wyrażania potrzeb.

Jak rozmawiać z młodzieżą o emocjach podczas konfliktu?

Krótko, konkretnie, na bazie faktów. Używać prostych komunikatów, nie moralizować.

🔓 Subskrybuj

📌 Subskrypcja 6 zł – dostęp do wybranych materiałów, artykułów i inspiracji dla nauczycieli, terapeutów i rodziców.
🌟 Subskrypcja PREMIUM 10 zł – rozbudowane arkusze i scenariusze zajęć.

📚 Zajrzyj do eBooków, Pakietów lekcyjnych, scenariuszy zajęć rewalidacyjnych, terapeutycznych, Arkuszy i innych narzędzi (w zakładkach w górnej części strony) na autyzmwszkole.com

👇 Przeczytaj: