5 elementów i użyteczność tej teorii w diagnostyce, terapii i komunikacji z pacjentem

enedu.pl 1 rok temu

Koncepcja 5 elementów to jedna z głównych teorii w medycynie chińskiej i przeze mnie najbardziej ulubiona (obok toerii yin i yang), bo uniwersalna i mająca zastosowanie w każdego rodzaju terapii od fizjoterapii, terapii manualnej, osteopatii, naturopatii po choćby coaching czy psychoterapię. Starożytni Chińczycy wymyślili cały koncept 5 elementów obserwując naturę, a następnie przełożyli to na fizjologię ciała.

I tak o to mamy:

element Wody związany z Zimą, kolorem ciemnoniebieskim lub czarnym oraz z narządami: Pęcherzem Moczowym i Nerkami,
element Drzewa, związany z Wiosną, kolorem zielonym oraz z narządami: Wątrobą i Pęcherzykiem Żółciowym,
element Ognia, związany z Latem, kolorem czerwonym oraz narządami: Sercem i Jelitem Cienkim*,
element Ziemi związany z przejściami między porami roku lub Późnym Latem, kolorem Żółtym oraz narządami Śledzioną-Trzustką i Żołądkiem,
element |Metalu, związany z Jesienią, kolorem białym lub szarym i narządami: Płucami i Jelitem Grubym.

Oprócz wymienionych powiązań możemy wymienić jeszcze kilka istotnych z punktu widzenia diagnostyki

W tym artykule nie będę wchodzić w szczegółowe opisy elementów ani w fizjologię narządów wg. medycyny chińskiej czy współzależności między elementami. Ma to przede wszystkim zastosowanie w ziołolecznictwie, dietetyce i akupunkturze. W moim przekonaniu tym co najbardziej się przekłada na praktykę u każdego specjalisty pracującego z pacjentem, jest odkrycie jaki jest główny element danej osoby, a co za tym idzie – zrozumienie jakie emocje u niej dominują, na czym jej zależy, jakie układy w ciele mogą być bardziej w związku z tym obciążone, narządy zmysłu, a także tkanki.

J.R. Worsley, twórca szkoły akupunktury wg 5-elementów w Europie, żeby przydzielić daną osobę do konkretnego elementu zwracał uwagę na kolor, który był widoczny na twarzy, na zachowanie, sposób w jaki osoba mówi (a choćby jej zapach).

Odnosząc się do obserwacji kolorów na twarzy warto temat lekko rozwinąć. Szukając 5 kolorów na twarzy, szukamy czegoś co jest w „tle”. Nie chodzi o to, iż twarz jest żółta -> to świadczy o żółtaczce i jest choroba wątroby i pęcherzyka żółciowego, ani, iż twarz jest czerwona -> to znowu może świadczyć o nadciśnieniu, ani blada -> co może świadczyć o tym, iż osoba jest po prostu zmęczona. Chodzi bardziej o pewne skojarzenie z kolorem, które od razu nam się rzuca w oczy… nazwijmy to aurę.

Element drzewa

Wyobraźmy sobie siłę z jaką na Wiosnę zamarznięte rośliny zbierają całą skumulowaną w sobie energię by wypuścić pędy i liście, które przebijają zamarzniętą powłokę ziemi. Jest z tym ruchem związana eksplozywna dynamika, która jest właśnie charakterystyką ludzi z przemiany Drzewa. Ludzi tego elementu charakteryzuje donośny głos (wręcz czasami krzykliwy), ostry wzrok, często są wysportowani, mają potrzebę bycia cały czas w ruchu, a budowę ich ciała można określić jako „ścięgnistą” .

Z książki Nory Franglen „Five Element Practice”: „Drzewo lubi kroczyć naprzód, jego naturą jest działanie, tam czuje się najbardziej w domu, zaś każda restrykcja jego ruchów będzie przeciwstawiona ekspresji emocji w postaci złości. Ta emocja może zamienić się we frustrację, o ile jego naturalny wigor zostanie zblokowany w jakikolwiek sposób – tak jak odpowiada na supresję energii dziecko, które musi siedzieć w domu, kiedy jego koledzy wołają je by wyszło na dwór się z nimi pobawić.

Drzewo sprawia, iż na naszej twarzy pojawiają się odcienie zielonkowatości, a jego zapach to woń świeżej wegetacji. Jego głos podkreśla potrzebę kontroli. Nazywamy to krzykiem i gdzieś w głębi tego głosu zawsze słyszymy człowieka, który chce panować nad sytuacją. „

Element drzewa w patologii

Trudności w podejmowaniu decyzji,
Osoba nadmiernie kontrolująca – siebie i innych
Bóle głowy (skroniowe), czubka głowy, potyliczne
Wzmożone napięcie mięśni
Bruksizm
Sztywność ciała
Brak wizji przyszłości
Tłumienie złości lub nadmierna jej ekspresja
Nadciśnienie tętnicze

Gdy drzewo jest zbalansowane:

Świetnie planuje i realizuje
Chętnie podejmuje decyzje
Kreatywny
Używa złości jako siły napędowej
Wizjoner
Aktywny fizycznie
Lider

Jak to się przekłada na terapię?

Takie osoby mogą mieć problemy z układem ruchu związane z nadaktywnością (naderwania mięśni, zapalenie rozcięgna podeszwowego itp.), ból szyi i karku i zablokowaną przeponę oraz problemy wisceralne ze strony wątroby i pęcherzyka żółciowego.

Jak z takimi osobami się komunikować?

Takie osoby potrzebują mieć jasny i konkretny plan działania. Raczej nie lubią być dotykane, chcą wrócić do ćwiczeń i bycia aktywnymi – to jest dla nich najważniejsze.

Element ognia

Wyobraźmy sobie jak przyroda osiąga swoje maksimum w Lecie – wszystko kwitnie, a dookoła roi się od owadów. Jest to czas maksymalnej ekspresji w naturze w ciągu roku i tacy są też ludzie elementu Ognia – bardzo ekspresyjni (chociaż nie zawsze). zwykle są to osoby, które lubią być w centrum zainteresowania i potrafią zgromadzić wiele osób wokół siebie. Można powiedzieć, iż ludzie dookoła się grzeją przy ich cieple. Kolor, którego będziemy szukali u tych osób na twarzach to czerwień, a głos to śmiech. Z mojego doświadczenia mogę powiedzieć, iż często są to osoby, na które nie potraficie się gniewać… wystarczy, iż je spotkacie i zapominacie, o co się pokłóciliście.

Element Ognia w patologii

Smutne
Samotne
Nieśmiałe
Lękliwe
Depresyjne
Nadaktywne ruchowo i seksualnie
Mogą mieć trudności w nawiązywaniu znajomości
Cierpią na bezsenność
Mogą chorować na choroby układu krążenia

Element ognia w równowadze

Osoba ciepła i towarzyska
Empatyczna
Radosna
Uśmiechnięta
Dzieli się z innymi swoim ciepłem, często udziela się charytatywnie

Jak to się przekłada na terapię?

Bardzo często u takiej osoby trzeba usprawnić układ krążenia pracując na klatce piersiowej i przeponie.

Jak się z taką osobą komunikować?

To są osoby, które są bardzo interesujące świata, naturalnie optymistyczne. Często chcą Ciebie poznać, porozmawiać o ciekawych ideach i się pośmiać. Dla takiej osoby będzie bardzo ważne, żeby wizyta oprócz skuteczności miała dobrą atmosferę.

Elementy Ziemi

Osoby typu Ziemia to chodzące układy pokarmowe – lubią jeść i innych obdarowywać jedzeniem. Pożywienie jest dla nich najważniejsze i sprawia im ogromną radość. Potrafią być to zarówno osoby dobrze zbudowane jak i z „brzuszkiem”, niemniej w oby dwu przypadkach widać u nich pod spodem silne mięśnie. Głos takich osób często może się nam kojarzyć ze śpiewem. Kolorem dominującym na twarzy jest kolor żółty.

Nora Franglen: „Ziemia ukazuje się na naszej twarzy jako kolor bladożółty, w naszym głosie jako śpiewny ton, jak mama śpiewająca dziecku kołysankę do snu, i nad naszym ciałem jako słodki zapach. Jego dominującą emocją jest zrozumienie i empatia. Ma zdolność do odczuwania razem z nami, sympatii w oryginalnym sensie tego słowa. Zbalansowana, będzie miała głęboką empatię na ból innych taki, jaki ma matka doświadczająca wszystkich smutków i wzniosłych chwil swojego dziecka.”

Element Ziemi w patologii

Obsesyjne zamartwianie się,
Osoba na sobie
Może czuć niedobór, iż cały czas jej czegoś brakuje (materialnie)
Może mieć zaniki mięśniowe
Mogą występować problemy z trawieniem.
Ma problemy z utratą wagi, dużo kumuluje

Element Ziemie w równowadze

Dar opiekowania się innymi,
Empatyczny
Dający poczucie stabilności
Troskliwy

Jak to się przedkłada na terapię?

Często u takich osób będziemy pracować na układem pokarmowym, istotne będą wskazówki dietetyczne.

Jak się z taką osobą komunikować?

Istotne jest danie perspektywy, iż jej stan wcale nie jest taki zły, żeby nie miała się czym martwić. Potrafią być to też osoby silnie empatyzujące, w związku z tym może być dla nich istotne żeby wiedzieć co u Nas (terapeutów) słychać.

Element Metalu

Metal (czasami również określany jako „Powietrze”) związane jest z Jesienią, czyli czasem, kiedy po lecie rośliny i zwierzęta przygotowują się do zimowego snu. Jest z tą energią związany pewien smutek i żal i to właśnie są dominujące u tych osób emocje. Są to często osoby szczupłe i o drobnej budowie ciała. Kolorem Metalu jest biel i tego właśnie będziemy się doszukiwać na twarzy takiej osoby. Często w głosie u nich będziemy słyszeć smutek i żal. Bardzo często są to osoby skrupulatne, wręcz pedantyczne.

Element Metalu w patologii

Nad wyraz się smucą i użalają
Są depresyjne
Nie mają poczucia własnej wartości
Są wycofane emocjonalne
Nadmiernie materialne
Żyją przeszłymi stratami i niepowodzeniami
Brakuje im inspiracji
Mają problemy z układem oddechowym (astma, płytki oddech, kaszel przewlekły)
Mogą też mieć problemy skórne

Element Metalu w równowadze

Osoba wzbudzająca szacunek,
Inspirująca
Dokładna
Elegancka
Akceptująca
Wspierająca

Jak to się przekłada na terapię?

Często są problemy z układem oddechowym, więc u takich osób pracuje się dużo nad uwolnieniem klatki piersiowej.

Jak się z taką osobą komunikować?

Pod żadnym pozorem nie próbować pocieszać można powiedzieć, iż osobom elementu Metalu jest dobrze ze smutkiem – jest „ich”. Osoby „Metale” lubią konkretne informacje, a iż często jest dla nich ważne to co materialne – chcą wiedzieć, ile będzie kosztować wizyta i ile wizyt będzie potrzebnych do wyleczenia (warto wiedzieć, iż to dla nich ważne, bo mogą się nie spytać wprost żeby nie wyjść na materialistów).

Element Wody

Związany z Zimą i emocją strachu. To często ludzie nieustraszeni, czasami sportowcy ekstremalni lub osoby wykonujące ekstremalne prace (ratownik medyczny, strażak itp.) . Osoby elementu Wody mają duże kości (Woda związana jest z kośćmi), szerokie biodra i cienie pod oczami. Potrafią też mieć gęste, piękne włosy. Nora Franglen, uczennica Worsley’a od której ja miałem przyjemność się uczyć porównała osoby elementu Wody do strumienia, który mknie w dół góry. Napotkane przeszkody omija on i obmywa, ale nieuchronnie biegnie do celu jakim jest morze. W moim rozumieniu są to osoby, które często nie konfrontują się bezpośrednio w celu uzyskania efektu (jak element Drzewa czy Ognia), ale i tak dochodzą do celu; czasami po prostu nieco dłużej. Są to osoby bardzo ambitne, a w ich głosach często słychać strach.

„Osoby wodne próbują dopasować się do każdej sytuacji, pragnąc dostosować się do otoczenia, w którym się znajdują. W swojej elastyczności, mogą zmienić zdanie w zależności od tego, co jest od nich wymagane, dla innych mogą wydawać się niespójne, a jednak dla nich samych ta świadoma zdolność do zmiany kursu i opinii jest uspokajającym potwierdzeniem własnej umiejętności przetrwania.”

Element Wody w patologii

Osoba czuje nadmierny lęk i strach
Może czuć się zmęczona, wyczerpana,
Może mieć małe libido, cierpieć na niepłodność,
Może być nieufna
Może cierpień na bóle kręgosłupa i kolan
Często ma problemy z nerkami i pęcherzm moczowym

Element Wody w równowadze

Osoba mądra
Ambitna
Spokojna
Cierpliwa
Nieustraszona

Podsumowanie

Pierwsze co pewnie Wam przychodzi do głowy po przeczytaniu tego artykułu to pewnie myśl, iż wszyscy jesteśmy przecież mieszaniną różnych cech. Oczywiście każdy z nas jest zbieraniną elementów, jednak według tej koncepcji jest w Nas jeden główny, który determinuje kim jesteśmy i jak go odnajdziemy będziemy żyć w zgodzie ze sobą, pełnią życia. Warto poznać co jest nasze, a co na przykład przejęliśmy po naszych rodzicach, przodkach lub jest związane z wpływami kulturowymi.

W dzisiejszym Świecie nauczono nas, iż jest pewien idealny model człowieczeństwa, uniwersalny dla wszystkich: uprawianie dużej ilości sportu, ambicja, wygadanie, towarzyskość, wesołość, elokwencja … można tego mnożyć i mnożyć. Ludzie w pogoni za tym ideałem zatracają siebie, bo nagle się okazuje, iż jest to kompletnie nie zgodne z nimi. Im lepiej poznajemy siebie tym bardziej oswajamy się z tym, jacy jesteśmy – gorsi w jednym, lepsi w czymś innym. W Świecie 5 elementów, element, który jest naszym wiodącym najbardziej eksploatujemy, dlatego Drzewo powinno być dbać o Wątrobę, ruch i ekspresję złości; Ziemia, żeby nie myśleć za dużo i dbać o dietę; Metal nie użalać się za dużo nad sobą oraz żeby nie popadać za bardzo w pedantyczność, żal i materializm; Woda by nie gonić za adrenaliną lub nie żyć w ciągłym strachu, a Ogień by dbać o serce i nie popadać za bardzo w ekstazę i nadaktywność (żeby się nie „spalić”).

Na koniec tylko wspomnę, iż ten artykuł to jedynie muśnięcie tematu 5 elementów i konfiguracji różnych elementów w Nas. Mam jedynie nadzieje, iż zainspiruje do podróży w głąb siebie i lepszego poznania osób wokół Was.

*jest też Osierdzie i Potrójny Ogrzewacz

3 RZECZY, KTÓRE WARTO ZABRAĆ ZE SOBĄ

W moim przekonaniu tym co najbardziej się przekłada na praktykę u każdego specjalisty pracującego z pacjentem, jest odkrycie jaki jest główny element danej osoby, a co za tym idzie – zrozumienie jakie emocje u niej dominują, na czym jej zależy, jakie układy w ciele mogą być bardziej w związku z tym obciążone, narządy zmysłu, a także tkanki
Każdy z nas jest zbieraniną elementów, jednak według koncepcji 5 elementów jest w Nas jeden główny, który determinuje kim jesteśmy i jak go odnajdziemy będziemy żyć w zgodzie ze sobą, pełnią życia
Im lepiej poznajemy siebie tym bardziej oswajamy się z tym, jacy jesteśmy – gorsi w jednym, lepsi w czymś innym. W Świecie 5 elementów, element, który jest naszym wiodącym najbardziej eksploatujemy