Wiele osób po COVID-19 bardzo długo boryka się z różnymi powikłaniami, które choroba zostawiła po sobie. Pojawiają się one nie tylko u dorosłych, ale także u dzieci. Jeszcze do niedawna wydawało się, iż większość dzieci przechodzi zarażenie koronawirusem łagodnie i bezobjawowo. To one same stanowiły zagrożenie dla dorosłych, nieświadomie przenosząc wirusa do ich organizmów. Jednak coraz częściej uważa się, iż również u najmłodszych pojawiają się powikłania. Dlatego warto z uwagą przyglądać się stanowi zdrowia swojej rodziny.
O COVID-19 zrobiło się głośno w grudniu 2019, gdy w mieście Wuhan w prowincji Hubei w Chinach rozpoznano serię zachorowań na zapalenie płuc o nieznanej przyczynie. Wirusa, który wywoływał chorobę nazwano SARS-CoV-2. Chińscy badacze sugerowali, iż chorzy zarazili się od nietoperzy. Wirus jest wysoce zakaźny, co doprowadziło do wybuchu epidemii. Z biegiem czasu liczba zachorowań rosła tak gwałtownie, iż Światowa Organizacja Zdrowia już w styczniu 2020 ogłosiła stan zagrożenia dla zdrowia publicznego o zasięgu międzynarodowym. Wiosną 2020 ogłoszono stan pandemii COVID-19.
Najczęstsze powikłania po COVID-19
W ostatnim czasie pandemia COVID-19 ucichła, ale lekarze ostrzegają, iż na chorobę wywołaną wirusem SARS CoV-2 przez cały czas można zachorować. Osoby, które przeszły covid, wiedzą, iż przebycie choroby nie musi oznaczać pełnego wyzdrowienia. Wielu ozdrowieńców bardzo długo boryka się z różnymi powikłaniami, które choroba zostawiła po sobie w organizmie.
Zmęczenie, zaniki pamięci, bóle głowy, problemy żołądkowo-jelitowe, dreszcze, problemy psychologiczne, trudności w oddychaniu, utrata węchu i smaku, bóle mięśni i stawów czy osławiona „mgła mózgowa” – to tylko niektóre możliwe powikłania po COVID-19, które mogą utrudniać życie, wpływać na ogólne samopoczucie i przyczyniać się do znacznego osłabienia wydolności organizmu.
Pamiątką po COVID-19 mogą być powikłania ze strony układu oddechowego. W najłagodniejszym przypadku mówi się o zmniejszonej tolerancji wysiłku oraz o ogólnym pogorszeniu kondycji fizycznej. Obserwuje się poważne powikłania ze strony układu krążenia (zatorowo-zakrzepowe).
Niektóre badania dowodzą, iż u 60 proc. osób, które chorowały na COVID-19 stwierdzono zmiany charakterystyczne dla przebytego zapalenia mięśnia sercowego, a u 78 proc. doszło do uszkodzenia serca. Powikłania występują u osób z łagodnym, umiarkowanym czy ciężkim przebiegiem COVID-19, ale również u tych, które przeszły chorobę bezobjawowo.
Powikłania psychoneurologiczne po COVID-19
U osób, które chorowały COVID-19, może dojść do uszkodzeń mózgu, a w konsekwencji powstania zaburzeń neuropsychologicznych, takich jak zaburzenia uwagi i orientacji przestrzennej, braki w pamięci czy deficyty językowe. Wirus posiada zdolność przedostawania się do mózgu dzięki układu węchowego. Konieczna jest pomoc neuropsychologiczna dla tych pacjentów obejmująca diagnostykę, monitorowanie i rehabilitację. Badania osób zmarłych w wyniku zakażenia wykazały obecność wirusa SARS-Cov-2 w pniu mózgu.
W cięższym wariancie wirus doprowadza do tworzenia się skrzepów krwi, które mogą powodować udary mózgu. Dotyczy to także osób w przedziale wieku ok. 30-40 lat. Badania potwierdzają, iż na skutek zakażenia koronawirusem powstaje wirusowe zapalenie mózgu, które grozi utratą lub dotkliwym osłabieniem ważnych funkcji mózgowych. Może doprowadzić do śpiączki lub bezpośrednio do śmierci.
Long COVID – co to takiego
Symptomy po przebyciu koronawirusa utrzymują się długo po przebytej infekcji. Jest to tzw. long COVID, czyli inaczej zespół postcovidowy (ang. post-COVID syndrome). Wirusolodzy jak dotąd jasno nie zdefiniowali tego stanu, wiadomo jednak, iż dotyka pacjentów, którzy przechodzili infekcję w różnym stopniu nasilenia, choćby dzieci i młodzież. Może on dotyczyć także osób, które COVID-19 przeszły bezobjawowo.
Najczęstszymi objawami long COVID są zmęczenie i subiektywne poczucie duszności lub trudności w oddychaniu. Inne mniej typowe objawy obejmują zaburzenia funkcji poznawczych, różne zaburzenia psychiczne, bóle klatki piersiowej i stawów, zaburzenia smaku i węchu, kaszel, utrata włosów czy bezsenność. Objawy te mogą utrzymywać się choćby pół roku po przebytej infekcji.
Ponad 30 proc. pacjentów z long COVID zgłasza objawy hipotensji ortostatycznej, która objawia się jako spadek ciśnienia po pionizacji. Może to skutkować omdleniami. Niektóre z badań wykazały, iż symptomy long COVID częściej występują u kobiet. Wyższe ryzyko mają osoby z historią leczenia psychiatrycznego, np. z powodu depresji.
Powrót do stanu sprzed choroby czy to możliwe
O ile większość pacjentów wraca do pełni zdrowia w ciągu kilka tygodni, są osoby, które, pokonały COVID-19, ale wciąż odczuwają dolegliwości. Sytuacje takie mają miejsce zarówno po ciężkich, jak i łagodnych infekcjach. Powikłania, które się pojawiły, mogą trwać tygodniami, a choćby miesiącami. Specjaliści szacują, iż problem może dotyczyć 10-30 proc. osób zarażonych koronawirusem. Wielu z nich to ludzie młodzi, którzy wcześniej nie mieli problemów ze zdrowiem.
Każdemu kto przejdzie infekcję wywołaną koronawirusem zaleca się wizytę u lekarza rodzinnego lub internisty, który oceni ogólny stan zdrowia pacjenta i zdecyduje, jakie badania należy wykonać. Może także skierować na konsultację z innymi lekarzami specjalistami. Wirusolodzy podkreślają, iż jedyną szansą powrotu do zdrowia i odzyskania sprawności w codziennym funkcjonowaniu po uszkodzeniu układu nerwowego na skutek zakażenia koronawirusem jest terapia neuropsychologiczna i trening ukierunkowane na przywracanie osłabionych lub utraconych funkcji mózgu.
