Związek między zespołem metabolicznym a bólem kolana w wieku średnim

Zdjęcie: 123RF


Zespół metaboliczny zarówno we wczesnej dorosłości, jak i w wieku średnim jest związany z objawami choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego – wynika z badań międzynarodowego zespołu naukowego przedstawionych na Światowym Kongresie OARSI 2023.

– W porównaniu z osobami bez zdiagnozowanego zespołu metabolicznego, na którymkolwiek etapie życia, wyniki dotyczące bólu kolana były bardziej widoczne u tych osób, u których rozwinął się zespół metaboliczny po okresie wczesnej dorosłości, niż u tych, u których zespół metaboliczny wystąpił we wczesnej dorosłości – stwierdził, opisując badania, prof. Changhai Ding, dyrektor Centrum Badań Klinicznych w szpitalu Zhujiang na Southern Medical University w Guangzhou w Chinach oraz ARC Future Fellow w Menzies Institute for Medical Research na University of Tasmania w Hobart w Australii.

Naukowcy zbadali związek między zespołem metabolicznym a bólem stawów u dorosłych w średnim wieku. Okres badawczy wyniósł od 10 do 13 lat.

Naukowcy przeanalizowali dane z badania Childhood Determinants of Adult Health, w którym w latach 2004–2006 wzięło udział 2447 osób dorosłych w średnim wieku 31 lat, i przeprowadzili obserwację 1549 uczestników w średnim wieku 44 lat w latach 2014–2019.

Wskaźnik WOMAC (Western Ontario and McMaster Universities Osteoarthritis Index) został wykorzystany podczas obserwacji wyłącznie do oceny objawów bólu, sztywności i dysfunkcji kolana, a także oceny ogólnego wyniku stanu zdrowia.

Dane w obu punktach czasowych obejmowały morfologię krwi na czczo, obwód talii i pomiary ciśnienia krwi. Kryteria zespołu metabolicznego wymagają stwierdzenia otyłości brzusznej (obwód pasa co najmniej 94 cm u mężczyzn lub 80 cm u kobiet) oraz dwóch z następujących czterech czynników:
– podwyższony poziom trójglicerydów (co najmniej 150 mg/dl) lub leczenie tej nieprawidłowości lipidowej,
– obniżony poziom cholesterolu HDL (poniżej 40 mg/dl u mężczyzn i poniżej 50 mg/dl u kobiet) lub leczenie tego stanu,
– podwyższone ciśnienie krwi (skurczowe co najmniej 130 mmHg lub rozkurczowe co najmniej 85 mmHg) lub leczenie wcześniej rozpoznanego nadciśnienia tętniczego,
– podwyższony poziom glukozy we krwi na czczo (co najmniej 100 mg/dl) lub wcześniej rozpoznana cukrzyca typu 2.

Naukowcy pogrupowali uczestników na podstawie niewystępowania zespołu metabolicznego na żadnym etapie życia, zespołu metabolicznego we wczesnej dorosłości, ale nie w okresie obserwacji (poprawa), rozwoju zespołu metabolicznego podczas obserwacji (incydent) oraz zespołu metabolicznego w obu punktach czasowych (trwałe).

Większość uczestników nie miała zespołu metabolicznego w żadnym punkcie czasowym (85 proc.), podczas gdy u 2 proc. nastąpiła poprawa w połowie dorosłości, u 9 proc. rozwinął się incydentalny zespół metaboliczny w wieku średnim, a u 4 proc. – przetrwały zespół metaboliczny.

Podczas obserwacji 43 proc. uczestników zgłosiło ból w skali WOMAC, a średni wynik WOMAC wyniósł 10. Częstość występowania zespołu metabolicznego wzrosła z 8 proc. u młodych dorosłych do 13 proc. u osób w wieku średnim, wraz ze wzrostem częstości występowania otyłości brzusznej od 29 proc. do 47 proc. Zespół metaboliczny w dowolnym punkcie czasowym – niezależnie od tego, czy doszło do poprawy, rozwinął się, czy przetrwał – wiązał się z większą liczbą objawów bólu kolana w porównaniu z brakiem zespołu metabolicznego.

Występowanie zespołu metabolicznego w wieku średnim łączyło się z występowaniem objawów kolanowych na podstawie całkowitej punktacji WOMAC (stosunek średnich 1,33) po uwzględnieniu wieku, płci i wskaźnika masy ciała (BMI). Zespół metaboliczny był również niezależnie związany w wieku średnim z bólem kolana (RoM, 1,29) i słabą funkcją (RoM, 1,37).

Osoby, u których wystąpił incydentalny zespół metaboliczny w wieku średnim, wykazywały największe, ogólne objawy zajęcia stawu kolanowego (RoM, 1,56) i ból kolana (RoM, 1,52). Chociaż poprawa i trwały zespół metaboliczny były istotnie związane z całkowitym wynikiem WOMAC, żaden z nich nie był istotnie związany z bólem kolana po dostosowaniu do wieku, płci i BMI.

Trzy indywidualne kryteria metaboliczne niezależnie związane z ogólnym wynikiem WOMAC to otyłość brzuszna (RoM, 1,09), nadciśnienie tętnicze (RoM, 1,44) i niski poziom HDL (RoM, 1,17).

Jak stwierdził zespół naukowców, związek zajęcia stawów kolanowych, objawów bólowych i syndromu metabolicznego wymaga co prawda pogłębionych badań, ale już w tej chwili można powiedzieć, iż jest on wyraźny.

Opracowanie: Marek Meissner