Czy mięśniowo-powięziowe zaburzenia w topografii odcinka szyjnego mogą stanowić źródło napięciowych bólów głowy? Na pierwszy rzut oka oczywiście tak, ale co mówią na ten temat świeżutkie badania? Odpowiedzi i dowody naukowe czekają na Ciebie w poniższej recenzji .
TŁO I CEL BADANIA
Ból szyi w przypadku napięciowego bólu głowy (TTH) może mieć potencjalnie różne mechanizmy i pojawiać się:
- jako wynik bólu rzutowanego od głowy do szyi poprzez jądro trójdzielno-szyjne
- w konsekwencji zaburzeń mięśniowo-szkieletowych szyi, będąc związanym z bólem głowy
- jako problem współistniejący, niezwiązany z bólem głowy
- na skutek sensytyzacji obwodowej
Te różne przyczyny bólu szyi zostały niedawno zidentyfikowane u osób cierpiących na migrenę, gdzie tylko około 39% badanych wykazywało wzorzec typowych zaburzeń mięśniowo-szkieletowych (1).
Celem badania było omówienie najnowszych i opartych na dowodach danych klinicznych na temat relacji kręgosłupa szyjnego i TTH. Jest to istotne, ponieważ szacuje się, iż TTH występuje u 26% populacji dorosłych (2), a ból szyi jest zgłaszany choćby przez 90% z nich (3). W związku z tym wielu pacjentów z TTH szuka leczenia dla swojej szyi.
DOWODY NA ZABURZENIA MIĘŚNIOWO-SZKIELETOWE W OBLICZENIACH TTH
Artykuł najpierw omówił dowody wskazujące obecność zaburzeń mięśniowo-szkieletowych w obszarze szyi u osób z TTH. Wspominając zaburzenia mięśniowo-szkieletowe wyróżniono:
- zaburzenia postoralne z wysunięciem głowy do przodu (forward head posture)
- zmniejszony zakres ruchu szyi
- zaburzenia kontroli motorycznej szyi, tj. zwiększony współskurcz agonistów (np. mięśnie prostownika podczas testu skrętu głowy-szyi)
- zmniejszona siła szyi
Autorzy podkreślają jednocześnie, iż obecność powyższych cech nie musi wskazywać na rzeczywiste zaburzenia i/lub to, iż kręgosłup szyjny jest przyczyną bólu głowy, ponieważ takie zmiany mogą być związane z bólem szyi, ale niekoniecznie z cechami bólu głowy. W związku z tym wystąpienie tych cech u pacjenta może mieć niewielki wpływ na występowanie bólu głowy lub cechy te mogą być jedynie konsekwencją, a nie przyczyną dla pojawienia się bólu głowy.
ROLA STRUKTUR SZYJNYCH I SENSYTYZACJI W TTH
Reprodukcja bólu głowy podczas nacisku manualnego na stawy szyjne górnej części kręgosłupa i punkty spustowe w mięśniach sugeruje, iż te struktury mogą być składnikiem TTH, ale mogą one odzwierciedlać jedynie obwodowe uwrażliwienie jądra trójdzielno-szyjnego, a nie bezpośrednią przyczynę bólu głowy. Mięśnie najbardziej zaangażowane to mięśnie podpotyliczne, skroniowe, górna część mięśnia czworobocznego i mięsień mostkowo-obojczykowy. Te znaleziska mogą być również związane z innymi objawami sensytyzacji obwodowej, takimi jak niższy próg bólu na skutek ucisku w dolnej części szyi i wyższe wyniki wrażliwości u osób z TTH. Autorzy zaznaczyli także, iż palpacja tych struktur nie zawsze reprodukuje ból głowy, co sugeruje , iż prawdopodobnie istnieją różne podgrupy pacjentów.
PODEJŚCIA DO TERAPII KRĘGOSŁUPA SZYJNEGO W TTH
Autorzy podkreślają istotę interdyscyplinarnego podejścia, w którym fizjoterapia powinna być wieloczynnikowa, obejmując formy oddolne (oparte na tkance), tj. terapia manualna i ćwiczenia oraz odgórne (nakierowane na centralny układ nerwowy), tj. ogólna aktywność fizyczna, relaksacja i terapia behawioralna. Istnieją dowody potwierdzające skuteczność wieloczynnikowego podejścia w terapii TTH, podczas gdy dowody odnoszące się do terapii stawowej górnego odcinka szyjnego w izolacji są sprzeczne i nie zaleca się jej jako jedynej formy leczenia.
Terapia tkanek miękkich lub igłowanie kierowane na mięśnie może być skuteczne w krótkim okresie, chociaż siła dowodów jest niska. Sugeruje się, iż leczenie ukierunkowane na stawy i mięśnie odcinka szyjnego może być skuteczne w przypadkach, gdy ból głowy jest reprodukowany podczas badania manualnego tych struktur. Ponadto w badaniu odniesiono się do ćwiczeń zalecanych w celu wywołania hipoalgezji i chociaż istnieją dowody na korzystny wpływ ćwiczeń aerobowych w przypadku migreny, to pewne dowody wskazują na przydatność ćwiczeń wzmacniających mięśni szyi w TTH.
PROPOZYCJA DRZEWKA DECYZYJNEGO WSKAZUJĄCEGO ZAANGAŻOWANIE SZYI W TTH
W ostatniej sekcji autorzy przedstawili drzewko decyzyjne określające istotność zaburzeń na poziomie szyi i odnoszące się do nich postępowanie terapeutyczne na przykładzie pacjenta z TTH.
Proponuje się zaopatrzenie zaburzeń mięśniowo-szkieletowych w topografii szyjno-głowowej, które w ramach prowokacji reprodukują u pacjenta ból głowy. Na koniec można rozważyć korektę postawy lub poprawę kontroli motorycznej, a także ogólną aktywność aerobową. Ważne jest, iż autorzy podkreślają, iż termin “przyczyna szyjna” powinien być zarezerwowany dla bólu głowy pochodzenia szyjnego, a zamiast tego termin “komponenta szyjna” należy stosować, gdy rozważa się rolę szyi w TTH.
3 RZECZY, KTÓRE WARTO ZABRAĆ ZE SOBĄ
- Ograniczenia w obszarze szyi mogą być obecne lub nie, i jeżeli występują, mogą, ale nie muszą wykazywać związku z bólem głowy.
- Leczenie powinno być interdyscyplinarne, a fizjoterapia multimodalna, obejmując zarówno podejście oddolne (oparte na tkance), tj. terapia manualna i ćwiczenia, jak i podejście odgórne (odnoszące się do centralnego układu nerwowego), tj. ogólna aktywność fizyczna, relaksacja i terapia behawioralna.
- Jeśli punkty spustowe i stawy górnego odcinka szyjnego odtwarzają ból głowy, to ich adresowanie w terapii może być pomocne.
DODATKOWE ŹRÓDŁA
- Liang Z, Thomas L, Jull G, Treleaven J. Cervical musculoskeletal impairments in migraine. Archives of physiotherapy. 2021;11(1):27.
- Al-Khazali HM, Krøll LS, Ashina H, Melo-Carrillo A, Burstein R, Amin FM, et al. Neck pain and headache: Pathophysiology, treatments and future directions. Musculoskelet Sci Pract. 2023:102804
- Stovner LJ, Hagen K, Linde M, Steiner TJ. The global prevalence of headache: an update, with analysis of the influences of methodological factors on prevalence estimates. J Headache Pain. 2022;23(1):34.
